Vị tiến sĩ “biến màu” hoa dã quỳ

Đón bước chân du khách ở cửa ngõ phố núi Đà Lạt là những rừng dã quỳ vàng rực, bồng bềnh trong gió; nhụy hoa màu vàng điểm xuyến các đốm nâu xinh xắn, những cánh hoa vàng mượt “đính” một cách đầy ngẫu hứng trên đài hoa trông thật tự nhiên, khoáng đạt. Ít ai biết rằng, có một nhà khoa học đang miệt mài nghiên cứu được biến sắc hoa dã quỳ từ vàng thành tím.

Cùng với bầu trời trong xanh, nắng hanh hanh vàng, trời se se lạnh, những làn sóng hoa dã quỳ rực rỡ tỏa hương thơm dìu dịu khắp núi đồi làm nên mùa đông vàng ấn tượng trong ký ức biết bao người. 

Mặc dù là xứ sở của muôn hoa nhưng TP Đà Lạt lại chọn loài hoa hoang dại dã quỳ làm biểu tượng trong các mùa lễ hội. Tuy nhiên, vì là loài hoang dại nên dã quỳ phát triển rất nhanh và mọc thành bụi um tùm, rất khó trồng trong công viên, hè phố…

Mặt khác, dã quỳ Đà Lạt - Việt Nam hiện chỉ có hoa màu vàng, trong khi dã quỳ ở Nam Mỹ còn có các màu đỏ và cam tuyệt đẹp.

“Nên chăng gây đột biến nhằm đổi màu hoa và tạo giống dã quỳ lùn để có thể trồng trong lòng đô thị? ” - Giám đốc Sở Du lịch - Thương mại Lâm Đồng Nguyễn Trọng Hoàng đề xuất với các cơ quan nghiên cứu khoa học.

Năm tháng trôi qua, ý tưởng độc đáo nhưng cũng rất lãng mạn này tuy chưa được các sở ngành chức năng hưởng ứng nhưng lại thu hút sự quan tâm của một nhà khoa học rất yêu Đà Lạt và khao khát làm đẹp thêm cho thành phố - TS Nguyễn Tiến Thịnh (Phòng Công nghệ sinh học, Viện Nghiên cứu Hạt nhân Đà Lạt). Ông tự đầu tư kinh phí và lặng lẽ nghiên cứu “biến ảo” sắc hoa dã quỳ. 

Đã từng thành công trong những đề tài mang tính đột phá có ý nghĩa ứng dụng vào thực tiễn như gây đột biến phóng xạ để tạo ra những giống hoa cúc nhiều màu, lúa lùn không bị đổ ngã khi mưa bão, các giống bắp, khoai tây năng suất cao, chất lượng tốt, có khả năng chống chọi sâu bệnh...

Tuy nhiên, TS Thịnh vẫn rất thận trọng: “Về mặt lý thuyết, người ta có thể làm cho dã quỳ có những biến dị khác bằng phương pháp gây đột biến bằng tác nhân phóng xạ. Thế nhưng chưa chắc dã quỳ cho những đột biến theo ý muốn của con người và phải trải qua quá trình chọn lọc rất lâu dài, tốn kém bởi đây là loài có tính biến dị di truyền rất thấp”.

Tiến sĩ Thịnh giải thích thêm: Mặc dù thuộc họ cúc là họ giao phấn chéo nhưng hầu như các cây dã quỳ đều có hình dạng giống nhau: Cao từ 3 - 4 m, hoa có màu vàng đặc trưng. Tuy hoa cúc có đến hàng chục màu khác nhau nhưng loài hoa hoang dại dã quỳ cũng thuộc họ cúc lại chỉ có duy nhất màu vàng. Điều này cho thấy dã quỳ có tính bảo tồn nguồn gien mạnh, không dễ gì pha tạp.

Sau hơn 1 năm tiến hành lai tạo, chăm chút theo dõi sự nảy mầm của dã quỳ trong ống nghiệm để tạo những cá thể đồng nhất và mang ra ươm trồng ở vườn thực nghiệm, TS Thịnh cho biết đã có tín hiệu khả quan và vô cùng lý thú.

Chỉ cho chúng tôi xem những cái rễ màu tím của cây dã quỳ trong ống nghiệm, TS Thịnh thổ lộ: Đó là dấu hiệu cho thấy có thể tạo ra hoa màu tím. Hy vọng sau này Đà Lạt sẽ có loài dã quỳ với những cánh hoa tím ngát.

Ông còn cho hay, trong quá trình gây đột biến bằng tác nhân phóng xạ đột biến lùn là đột biến phổ biến, do đó việc tạo ra giống dã quỳ lùn sẽ dễ dàng hơn việc biến đổi sắc hoa.  

Theo Kim Anh
Tiền Phong