Trưng cầu ý dân phải thể hiện đúng quyền “gật - lắc” của người dân

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh những nguyên tắc này khi nêu quan điểm tại phiên thảo luận về dự thảo luật Trưng cầu ý dân chiều 12/5 của UB Thường vụ Quốc hội.

Tờ trình dự án luật do Chủ tịch Hội Luật gia Việt Nam Nguyễn Văn Quyền trình bày nêu rõ, việc ban hành Luật Trưng cầu ý dân là cần thiết, để tạo khuôn khổ pháp lý cho người dân tham gia chủ động, tích cực, đông đảo và quyết định vào các công việc của Nhà nước và xã hội phù hợp với bản chất dân chủ xã hội chủ nghĩa, góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.

Nhận nhiều ý kiến nhất là quy định về phạm vi, những vấn đề cần trưng cầu ý dân. Cơ quan soạn thảo đưa ra 2 phương án. Phương án 1 quy định “Những vấn đề đề nghị Quốc hội quyết định trưng cầu ý dân là những vấn đề về Hiến pháp và những vấn đề quan trọng khác thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội”.

Phương án 2 được thể hiện: “Những vấn đề đề nghị Quốc hội quyết định trưng cầu ý dân gồm: 1. Những vấn đề về sửa đổi Hiến pháp. 2. Những chính sách quan trọng có liên quan đến chủ quyền, an ninh quốc gia, quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. 3. Quyết định gia nhập hoặc chấm dứt hiệu lực điều ước quốc tế quan trọng. 4. Những vấn đề quan trọng khác thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội”.

Phó Chủ tịch Quốc hội Huỳnh Ngọc Sơn nhận xét, nội dung thiết kế trong cả 2 phương án không khác nhau vì đều chốt lại những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội. Theo Phó Chủ tịch, khoản 15 Điều 70 Hiến pháp năm 2013 đã quy định Quốc hội quyết định trưng cầu ý dân nên chỉ cần bám theo Hiến pháp, không cần mở rộng nhiều phương án.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Ksor Phước lại thận trọng nhắc, có một số vấn đề “dứt khoát không đưa ra trưng cầu”, Quốc hội phải nắm quyền quyết định.

Đồng tình quan điểm này, Chủ nhiệm UB Tài chính Ngân sách Phùng Quốc Hiển đề nghị, không đưa ra trưng cầu ý dân tất cả những vấn đề liên quan đến nguyên tắc toàn vẹn lãnh thổ và vai trò lãnh đạo của Đảng.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng chỉ đưa ra trưng cầu những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội nhưng Quốc hội thấy dứt khoát phải để dân quyết định chứ Quốc hội không quyết định, cũng không phải là trưng cầu ý dân rồi Quốc hội quyết định. Điều đó có nghĩa, lựa chọn của người dân qua trưng cầu là quyết định cuối cùng.

“Đưa ra trưng cầu ý dân là Quốc hội tôn trọng quyền của người dân bầu ra mình hơn cả chính mình và hơn 500 đại biểu” - Chủ tịch Nguyễn Sinh Hùng khái quát.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị làm rõ điều kiện để các chủ thể như UB Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ hay 1/3 tổng số đại biểu Quốc hội nêu ý kiến mới có đủ căn cứ để đề nghị, trình Quốc hội cho trưng cầu ý dân, chứ không phải trưng cầu do… hứng lên. Đó cũng là sẽ căn cứ để các cơ quan của Quốc hội thẩm tra đề nghị trưng cầu ý dân.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý đã đưa ra trưng cầu ý dân thì phải thuyết trình thật rõ để người dân hiểu Quốc hội muốn trưng cầu ý dân về việc gì. Người dân sẽ thể hiện ý chí một cách đơn giản là “đồng ý” hay “không đồng ý”, gật hoặc lắc một cách minh bạch, rõ ràng. 

P.Thảo