TPHCM sắp xếp lại các trạm thu phí giao thông

Không còn là giải pháp tối ưu

Cách đây gần 20 năm, đề xuất cho doanh nghiệp đầu tư dự án xây dựng hạ tầng rồi lập trạm thu phí trong 1 thời gian để thu hồi vốn (hợp đồng BOT, xây dựng - khai thác - chuyển giao) là 1 trong những giải pháp tối ưu để huy động nguồn lực tư nhân, phát triển hạ tầng. TPHCM là địa phương áp dụng biện pháp này từ rất sớm nên nhờ đó thành phố mới có được đường Điện Biên Phủ, cầu Phú Mỹ, cầu Bình Triệu 2, cầu Rạch Chiếc…

Tuy nhiên, sau gần 20 năm thực hiện chính sách này đã biến TPHCM thành địa phương bị bao vây bởi hàng loạt trạm thu phí. Nếu tính về mật độ lưu thông thì TPHCM chỉ có 2 cửa ngõ chính là Đông Bắc và Tây Nam, với các trục đường chính là quốc lộ 1, xa lộ Hà Nội, Nguyễn Văn Linh, đại lộ Đông Tây (nay là đường Mai Chí Thọ và Võ Văn Kiệt)… Trên các cửa ngõ này đều bị hàng loạt trạm thu phí “trấn thủ” như trạm Xa lộ Hà Nội, trạm Bình Triệu 1 & 2, trạm Phú Mỹ…

Việc bố trí các trạm thu phí hiện nay dày đặc và rối đến mức thành phố muốn kêu gọi nhà đầu tư tham gia các dự án BOT mới cũng không kiếm đâu ra chỗ để... đặt trạm thu phí. Điển hình như dự án xây dựng cầu Sài Gòn 2 song song với cầu Sài Gòn, ban đầu dự tính xây dựng theo hợp đồng BOT nhưng nhà đầu tư không tìm đâu ra chỗ đặt trạm thu phí vì xung quanh công trình này đã có 2 trạm thu phí lớn, đầu tư không có lời. Sau đó, thành phố đành phải chuyển sang hình thức BT (xây dựng - chuyển giao) thì nhà đầu tư mới chịu làm.

Ngoài ra, khi hệ thống trạm thu phí dày đặc thì nguồn thu này của các trạm mới không còn nhiều, nhà đầu tư khó thu hồi vốn nên hình thức đầu tư này chẳng còn hấp dẫn. Điển hình là ở dự án cầu Phú Mỹ, dù chủ đầu tư bỏ hàng ngàn tỷ đồng xây dựng công trình nhưng nguồn thu từ trạm thu phí không đúng như kỳ vọng, nhà đầu tư phải xin trả lại công trình cho thành phố.

Theo phòng Kế hoạch đầu tư - Sở Giao thông Vận tải TPHCM, hiện các nhà đầu tư chẳng mấy “mặn mà” với các dự án xây dựng hạ tầng bằng hình thức BOT. Nguyên nhân là do công tác giải phóng mặt bằng thường kéo dài làm chi phí và rủi ro đầu tư gia tăng. Trong khi đó, nguồn thu từ thu phí giao thông không bù đắp đủ cho chi phí đầu tư xây dựng công trình.

Sắp xếp lại

Ngoài việc không còn hấp dẫn nhà đầu tư, hình thức bán quyền khai thác đường như trên còn đang tạo thành 1 hệ lụy là có quá nhiều trạm thu phí trên đường, gây trở ngại cho các doanh nghiệp vận tải, làm tăng giá cước vận tải, gián tiếp ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm. Nhất là trong tình hình mức thu phí tăng cao, Quỹ Bảo trì đường bộ đi vào hoạt động thì mức phí này càng ảnh hưởng đến các doanh nghiệp vận tải, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của TPHCM.

Theo phòng Kế hoạch đầu tư, hiện TPHCM không thể đặt hàng loạt các trạm thu phí trên các tuyến đường vì nó sẽ làm gia tăng chi phí sử dụng đường bộ và ảnh hưởng đến mặt bằng giá nói chung của thành phố. Ngoài ra, việc đặt trạm dày đặc trên các tuyến cửa ngõ còn gây ra tình trạng ùn tắc giao thông tại các tuyến đường không thu phí (do xe né trạm), làm ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

Vì vậy, thành phố không còn xem BOT là giải pháp tối ưu mà bắt đầu nghiên cứu áp dụng các giải pháp mới như đổi đất lấy hạ tầng (cầu Sài Gòn, đường Phạm Văn Đồng, 4 đường chính trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm…). Thành phố còn tiến tới nghiên cứu cho nhà đầu tư khai thác nhiều hình thức dịch vụ khác để thu phí hoàn vốn đầu tư công trình như quảng cáo, dịch vụ công cộng…

Song song đó, TPHCM cũng tiến hành quy hoạch, sắp xếp lại các trạm thu phí giao thông hiện có trên địa bàn thành phố. Đầu tiên là trạm thu phí Kinh Dương Vương “trấn thủ” cửa ngõ phía Tây thành phố đã đóng cửa. Sau đó, trạm thu phí hầm Thủ Thiêm (Đường hầm vượt sông Sài Gòn) đã xây dựng xong, đã thu phí thử nghiệm, dự kiến sẽ hoạt động trong năm 2012 nhưng đến nay vẫn hoãn. Thành phố dự kiến sẽ dùng ngân sách và Quỹ Bảo trì đường bộ để duy tu đường hầm này và không đặt trạm thu phí tại đây.

Ngoài ra, thành phố cũng tính đến chuyện dẹp bỏ trạm thu phí trên đường Nguyễn Văn Linh. Tuy nhiên, muốn dẹp trạm thu phí này thành phố phải bồi thường cho chủ đầu tư là công ty Phú Mỹ Hưng theo hợp đồng trước đây thành phố đã ký kết với công ty. Do đó, thành phố đã yêu cầu các cơ quan liên quan rà soát kỹ nội dung hợp đồng đã ký kết, đề xuất giải pháp xử lý phù hợp. Đến ngày 11/3, Sở Giao thông Vận tải cũng đã tiến hành họp rà soát số liệu tại trạm thu phí Nguyễn Văn Linh để có biện pháp đề xuất thành phố trong thời gian tới.

Tùng Nguyên