Tiêm kháng thể đơn dòng ngừa RSV cho trẻ sinh non, bệnh bẩm sinh
(Dân trí) - Trong bối cảnh Việt Nam chưa có vaccine phòng ngừa virus hợp bào hô hấp (RSV), việc tiêm kháng thể đơn dòng Palivizumab là giải pháp giảm nguy cơ lây nhiễm và các biến chứng ở trẻ sinh non, trẻ mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc bệnh phổi mạn tính.
Kháng thể đơn dòng Palivizumab do hãng dược phẩm AstraZeneca nghiên cứu và phát triển, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp phép và đã được Bộ Y tế phê duyệt sử dụng tại Việt Nam.
Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đã triển khai tiêm an toàn cho nhóm trẻ nguy cơ cao, bao gồm trẻ dưới 6 tháng tuổi có tiền sử sinh non, trẻ dưới 2 tuổi có bệnh nền tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn tính từ đầu tháng 4 nhằm dự phòng bệnh viêm đường hô hấp dưới do RSV.
Như trường hợp hai bé song sinh Đăng Khôi và Minh Khôi, 2 tháng tuổi, sinh non lúc 26 tuần, cân nặng là 750 gram và 800 gram. Bé Đăng Khôi tiền sử loạn sản phế quản phổi, nhiễm khuẩn đường hô hấp, chảy máu phổi. Bé Minh Khôi vừa có loạn sản phế quản phổi, vừa mắc tim bẩm sinh (còn ống động mạch). Các bé được chăm sóc đặc biệt (NICU), nuôi dưỡng trong lồng ấp, gắn máy thở không xâm lấn.

Sau tiêm kháng thể đơn dòng tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Ảnh, trẻ được theo dõi chặt chẽ, dưới sự phối hợp của các bác sĩ chuyên ngành Nhi, Hô hấp và Sơ sinh.
Khi 2 bé sức khỏe ổn định, bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tư vấn tiêm kháng thể đơn dòng dự phòng lây nhiễm trong thời điểm lưu hành RSV. Sau tiêm 30 phút, sức khỏe của các bé được ghi nhận ổn định, kháng thể hiện diện trong máu, bảo vệ trẻ tức thì. Hiệu quả phòng bệnh ổn định sau 2-3 ngày, không cần thời gian chờ để tạo miễn dịch tự nhiên như vaccine.
Loại thuốc này đã được chứng minh hiệu quả lâm sàng trong suốt gần 30 năm, tại hơn 100 quốc gia. Theo 161 nghiên cứu trong 20 năm sử dụng thuốc, kháng thể đơn dòng Palivizumab giúp giảm tới 68% nguy cơ nhập viện ở trẻ sinh non dưới 35 tuần tuổi, 65% ở nhóm trẻ có bệnh tim bẩm sinh ảnh hưởng huyết động và 53% ở trẻ bị loạn sản phế quản phổi mà không gây ra phản ứng nghiêm trọng sau tiêm.

Kháng thể đơn dòng Palivizumab giúp phòng ngừa lây nhiễm virus hợp bào hô hấp (RSV).
TS.BS Trần Đức Hậu, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết, RSV là một trong những tác nhân hàng đầu gây bệnh đường hô hấp như viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, viêm phổi… ở trẻ nhỏ. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hơn 3,6 triệu ca nhập viện và khoảng 100.000 ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi do RSV. Khoảng 90% trẻ từng nhiễm RSV trong hai năm đầu đời và có nguy cơ tái nhiễm nhiều lần.
GS.TS.BS Ngô Quý Châu, Chủ tịch Hội Hô hấp Việt Nam, Phó tổng giám đốc chuyên môn, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, RSV có thể lây lan dễ dàng qua giọt bắn đường hô hấp hoặc tiếp xúc với bề mặt nhiễm virus. Trẻ càng nhỏ tuổi, nhất là trẻ có tiền sử sinh non hoặc có bệnh nền như tim bẩm sinh, loạn sản phế quản phổi... nguy cơ mắc bệnh và biến chứng cao, nhiễm RSV làm trầm trọng tình trạng thông khí và tưới máu đã suy yếu sẵn. Ước tính, nguy cơ trẻ sinh non bị viêm phổi nặng do RSV cao gấp 3,2 lần so với trẻ sinh đủ tháng.

Trẻ sinh non được tiêm kháng thể đơn dòng Palivizumab tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội.
Việc kiểm soát bệnh phần lớn dựa vào các phương pháp dự phòng khác như giữ vệ sinh cá nhân, tránh tiếp xúc gần với nguồn lây, đeo khẩu trang, sát khuẩn tay và bề mặt…
Tuy nhiên, theo bác sĩ CKI Nguyễn Văn Toản, Phó khoa Sơ sinh, tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, những biện pháp này chưa đủ, đặc biệt với nhóm trẻ nguy cơ cao. Thực tế có hơn 50% ca nhập viện do RSV xảy ra trong vòng 60 ngày kể từ khi trẻ xuất viện sau sinh.
Hiện các bệnh do RSV gây ra chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, các phương pháp điều trị chủ yếu là hỗ trợ chống suy hô hấp, nâng cao thể trạng. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, các bệnh do RSV gây ra có thể tiến triển nặng, khiến trẻ bị suy hô hấp, xẹp phổi, bội nhiễm vi khuẩn, tràn khí màng phổi, thậm chí tử vong.
Palivizumab là kháng thể đơn dòng IgG1κ được sản xuất bằng công nghệ DNA tái tổ hợp, có ái lực cao, chức năng tác động tương tự kháng thể tự nhiên trong cơ thể.
Khác với vaccine truyền thống yêu cầu cơ thể phải tự sinh kháng thể sau khi được kích thích bởi kháng nguyên, Palivizumab hoạt động theo cơ chế miễn dịch thụ động, đưa trực tiếp kháng thể đã được tạo sẵn vào cơ thể. Sau đó, chúng liên kết với protein F trên bề mặt virus RSV, giúp ngăn chặn quá trình hợp nhất màng tế bào và ức chế sự sao chép virus.
Theo khuyến cáo của Hiệp hội Nhi khoa Việt Nam và các hướng dẫn quốc tế, nhóm trẻ nên được dự phòng lây nhiễm RSV bằng kháng thể đơn dòng bao gồm: trẻ sinh non ≤ 35 tuần và dưới 6 tháng tuổi khi bắt đầu mùa RSV; trẻ dưới 2 tuổi mắc loạn sản phế quản phổi cần điều trị y tế trong 6 tháng gần đây; trẻ dưới 2 tuổi mắc bệnh tim bẩm sinh có rối loạn huyết động.
Palivizumab yêu cầu bảo quản trong nhiệt độ 2-8 độ, liều dùng Palivizumab được khuyến nghị là 15mg/kg/liều tiêm bắp, tiêm mỗi tháng một lần trong 5 tháng liên tiếp trong mùa dịch RSV.
Tại Việt Nam, mùa RSV thường bắt đầu từ tháng 8 đến tháng 4 năm sau ở miền Bắc và từ tháng 5 đến tháng 11 ở miền Trung và miền Nam.