Thủ tướng Chính phủ phải báo cáo trước nhân dân những vấn đề quan trọng

(Dân trí) - Không tán thành đề xuất quy định Thủ tướng uỷ quyền cho Bộ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ là người phát ngôn của Chính phủ, UB Pháp luật của Quốc hội cho rằng, Hiến pháp đã quy định, trách nhiệm báo cáo trước nhân dân là của cá nhân Thủ tướng.

Dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ sửa đổi lần đầu tiên trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến trong kỳ họp thứ 8. Chiều nay, 3/11, Quốc hội được bố trí nghe tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của UB Pháp luật của Quốc hội về dự thảo luật.

Liên quan đến chế định Thủ tướng Chính phủ, UB Pháp luật tán thành quan điểm quy định Thủ tướng là một thành viên Chính phủ, cùng với các Phó Thủ tướng, các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ.

 

UB Pháp luật của Quốc hội không tán thành đề xuất quy định Thủ tướng uỷ quyền cho Bộ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ là người phát ngôn của Chính phủ. (Ảnh: Chinhphu.vn)

 

Tuy nhiên, cũng có nhiều ý kiến trong thường trực UB Pháp luật đề nghị cân nhắc quy định Thủ tướng là “người đứng đầu hệ thống hành chính nhà nước” cho phù hợp với khoản 2 Điều 98 của Hiến pháp. Theo đó, Thủ tướng có nhiệm vụ và quyền hạn là “Lãnh đạo và chịu trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước từ trung ương đến địa phương, bảo đảm tính thống nhất và thông suốt của nền hành chính quốc gia”.

 

Một nội dung khác trong dự thảo luật do Bộ Nội vụ xây dựng gây chú ý là về đề xuất bổ sung 4 trong số 6 thẩm quyền của Thủ tướng. Cụ thể, Thủ tướng có quyền trình Chủ tịch nước quyết định tạm đình chỉ công tác của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong thời gian Quốc hội không họp (khoản 3 Điều 24); Thủ tướng có quyền giao quyền Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong trường hợp khuyết Bộ trưởng hoặc Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong khi chờ Quốc hội phê chuẩn và Chủ tịch nước bổ nhiệm (khoản 5 Điều 24); Thủ tướng được tạm thời giao quyền Chủ tịch UBND tỉnh trong trường hợp chưa bầu được chức danh này tại địa phương (khoản 6 Điều 24); Thủ tướng có quyền quyết định và chỉ đạo thực hiện các biện pháp cụ thể cần thiết để thi hành lệnh tổng động viên hoặc động viên cục bộ, lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp và các biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm tính mạng, tài sản của nhân dân (khoản 9 Điều 24).

 

Thẩm tra nội dung này, UB Pháp luật đề nghị cân nhắc việc quy định bổ sung các thẩm quyền này của Thủ tướng cho phù hợp với quy định của Hiến pháp. Đơn cử về quyền quyết định và chỉ đạo thực hiện các biện pháp thi hành lệnh tổng động viên, UB Pháp luật nêu rõ, trường hợp các biện pháp này hạn chế quyền con người, quyền công dân thì phải thực hiện theo đúng quy định tại Điều 14 Hiến pháp, không thể quy định chung thẩm quyền này cho Thủ tướng như thể hiện trong dự thảo Luật.

 

Bên cạnh đó, cơ quan thẩm tra yêu cầu tiếp tục rà soát, cân nhắc các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của Chính phủ, Thủ tướng trong công tác lãnh đạo và chịu trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước từ trung ương đến địa phương, quyết định tổng biên chế cán bộ, công chức, viên chức; quyết định việc phân cấp quản lý công chức, viên chức…

 

Mặt khác, Chủ nhiệm UB Pháp luật đặt vấn đề, cần phân biệt vai trò của Thủ tướng với các thành viên khác của Chính phủ, phải khắc phục được tình trạng dồn trách nhiệm lên Thủ tướng như trong thời gian qua.

 

Bên cạnh đó, UB Pháp luật nêu quan điểm, cần quy định cụ thể hơn trách nhiệm của Thủ tướng trong việc thực hiện chế độ báo cáo trước Nhân dân thông qua các phương tiện thông tin đại chúng về những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền giải quyết của Chính phủ và Thủ tướng đã quy định tại khoản 6 Điều 98 Hiến pháp.

 

Cụ thể, theo cơ quan thẩm tra, Điều 47 dự thảo luật quy định Thủ tướng báo cáo hoặc ủy nhiệm cho Bộ trưởng – Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ là người phát ngôn của Chính phủ thường xuyên thông báo trước nhân dân, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng là chưa xác đáng.

 

Chủ nhiệm Phan Trung Lý nêu rõ, nhiều ý kiến trong UB Pháp luật cho rằng, theo quy định của Hiến pháp thì trách nhiệm báo cáo trước nhân dân là trách nhiệm cá nhân của Thủ tướng. Vấn đề này đã được Hiến định nên cần quy định rõ những trường hợp nào thì Thủ tướng được ủy quyền cho người phát ngôn của Chính phủ. Còn lại, Thủ tướng vẫn có nghĩa vụ thường xuyên thông báo trước nhân dân, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng về những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng.

 

Về vai trò của Bộ trưởng, Bộ trưởng Nội vụ Nguyễn Thái Bình nhấn mạnh, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ là thành viên Chính phủ và là người đứng đầu bộ, cơ quan ngang bộ, lãnh đạo công tác của bộ, cơ quan ngang bộ; chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực được phân công; tổ chức thi hành và theo dõi việc thi hành pháp luật liên quan đến ngành, lĩnh vực trong phạm vi toàn quốc.

 

Tán thành với quan điểm xác định địa vị pháp lý này của Bộ trưởng, UB Pháp luật chỉ “chỉnh” Điều 27, Điều 35 của dự thảo luật vì chưa phân định rõ chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực là của Bộ trưởng hay của Bộ để từ đó xác định rõ vai trò của cá nhân hay tập thể, quy định được trách nhiệm trong việc quản lý nhà nước về ngành, lĩnh vực được phân công.

P. Thảo