Tạm giữ, phong tỏa triệt để giúp thu hồi 80.000 tỷ đồng tiền tham nhũng

Thẩm phán tham gia cấp ủy nhiều nhất trong nhiều nhiệm kỳ

Sáng 12/1, tại UB Thường vụ Quốc hội, Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình báo cáo, trong nhiệm kỳ công tác 2016-2021, các tòa án đã thụ lý 2,4 triệu vụ việc, đã giải quyết được 2,38 vụ việc, đạt tỷ lệ 97,6% (so với nhiệm kỳ trước, thụ lý tăng hơn 600.000 vụ việc, đã giải quyết tăng 590.00 vụ việc). Chất lượng xét xử tiếp tục được bảo đảm và có nhiều tiến bộ. Tỷ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan hàng năm đều dưới 1,5%, đạt chỉ tiêu Quốc hội giao.

Ông Bình nhấn mạnh kết quả đặc biệt, ngành đã xét xử các vụ án hình sự đạt tỷ lệ 99,5%; đã giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh thương mại và lao động đạt tỷ lệ 97,3%, đã xét xử các vụ án hành chính đạt tỷ lệ 89,3%, vượt chỉ tiêu.

"Việc xét xử các vụ án hình sự bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để xảy ra trường hợp nào kết án oan người không có tội" - báo cáo của Chánh án TAND tối cao viết.

Kết quả khác được lãnh đạo ngành tòa án báo cáo là việc Tổ chức xét xử các vụ án tham nhũng, chức vụ, kinh tế được Đảng, Nhà nước và nhân dân đánh giá cao, dư luận đồng tình, ủng hộ.

Theo đó, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, trong nhiệm kỳ, các tòa án đã đưa ra xét xử nghiêm 7.463 vụ án tham nhũng, chức vụ, kinh tế nghiêm trọng, phức tạp với 14.540 bị cáo và áp dụng hình phạt tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội; nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản của Nhà nước.

Đã áp dụng các biện pháp thu giữ, tạm giữ, kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản để thu hồi hàng chục nghìn tỷ đồng (80.000 tỷ) theo đúng quy định của pháp luật.

Ông Bình nhận định, việc xét xử tổ chức theo đúng tinh thần cải cách tư pháp với việc thực hiện ngày càng đầy đủ nguyên tắc tranh tụng. Các phiên tòa đã thực hiện nghiêm chỉ thị của Chánh án tòa tối cao về việc không hạn chế thời gian tranh tụng, căn cứ vào kết quả tranh tụng để đưa ra phán quyết. Chú trọng đưa ra kiến nghị nhằm khắc phục những thiếu sót của các cơ quan tiến hành tố tụng; kiến nghị liên quan đến trách nhiệm quản lý nhà nước, những kẽ hở của cơ chế, chính sách, lỗ hổng trong quản lý vĩ mô để các cơ quan liên quan có biện pháp phòng ngừa, khắc phục hiệu quả.

Báo cáo cũng cập nhật thông tin, trong thời kỳ dịch Covid-19 bùng phát, Chánh án đã ban hành Chỉ thị về việc tăng cường xét xử các vụ án liên quan đến dịch Covid-19, các tòa án cũng đã đưa ra xét xử kịp thời, xét xử theo thủ tục rút gọn và tuyên án nghiêm khắc nhiều bị cáo vi phạm pháp luật liên quan đến phòng chống dịch bệnh Covid-19, góp phần tích cực vào công tác phòng chống dịch bệnh như: đầu cơ các mặt hàng thiết yếu, y tế, lương thực, thực phẩm để trục lợi; đưa tin không đúng sự thật trên không gian mạng; hành vi làm lây lan dịch bệnh cho người; tổ chức nhập cảnh trái phép; tham nhũng thông qua dịch Covid-19...

Về công tác tổ chức, cán bộ, Chánh án TAND tối cao cho biết, ngành đã chủ động lựa chọn, bố trí, luân chuyển cán bộ tòa án các cấp, giới thiệu nhiều thẩm phán ưu tú tham gia cấp ủy. Kết quả, tại Đại hội đảng các cấp đã giới thiệu và được tín nhiệm bầu 677 Thẩm phán tham gia cấp ủy, đạt tỷ lệ gần 90%. Đây là tỷ lệ tham gia cấp ủy cao nhất trong nhiều nhiệm kỳ, qua đó khẳng định vị thế và sự tín nhiệm của Đảng, nhân dân với tòa án.

Những vụ án chưa có tiền lệ

Thẩm tra báo cáo này, Chủ nhiệm UB Tư pháp của Quốc hội nêu đánh giá chung, kết quả công tác các mặt của ngành có nhiều chuyển biến tích cực, hoạt động tố tụng ngày càng công khai, minh bạch. Chất lượng công tác của ngành được nâng lên, về cơ bản đạt và vượt nhiều chỉ tiêu, yêu cầu trong các Nghị quyết của Quốc hội, nhất là việc giảm mạnh các trường hợp khởi tố, điều tra, truy tố oan.

Trong nhiệm kỳ chưa phát hiện trường hợp nào tòa án kết án oan người vô tội; đẩy nhanh tiến độ giải quyết các vụ án, nhất là án kinh tế, tham nhũng, không có trường hợp nào xét xử quá hạn luật định. Nguyên tắc tranh tụng trong xét xử ngày càng được bảo đảm tốt hơn…

Về việc giải quyết, xét xử các loại vụ án, cơ quan thẩm tra nhận định, dù số lượng các vụ việc đã thụ lý rất lớn, tiếp tục có xu hướng gia tăng, tính chất các vụ việc ngày càng phức tạp, phát sinh những loại việc, những hành vi phạm tội mới chưa từng xảy ra trước đây, như vụ gian lận thi THPT quốc gia, những đường dây đánh bạc "khủng" xuyên quốc gia, vụ taxi truyền thống kiện Grab… nhưng tòa án các cấp vẫn nâng cao khả năng, chất lượng xét xử, khắc phục được nhiều hạn chế, tồn tại những năm trước đây.

Nhất là án hình sự đã căn bản khắc phục được việc để án quá thời hạn, hầu hết các vụ án đưa ra xét xử đều trong thời hạn luật định. Riêng án kinh tế, tham nhũng, không có vụ án nào để quá thời hạn.

Chủ nhiệm UB Tư pháp cũng đặc biệt nhắc tới thành tích, trong cả nhiệm kỳ, chưa phát hiện trường hợp nào kết án oan người vô tội. Hình phạt mà tòa án áp dụng cơ bản nghiêm minh, đúng pháp luật. Việc cho các bị cáo hưởng án treo, cải tạo không giam giữ, áp dụng tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ tiếp tục được kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ.

Tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do nguyên nhân chủ quan đạt chỉ tiêu của Quốc hội (không quá 1,5%) và giảm dần qua các năm. Đã đưa ra xét xử nghiêm minh, kịp thời các vụ án tham nhũng 1.145 vụ/2.600 bị cáo, chú trọng áp dụng các biện pháp nhằm tăng tỷ lệ thu hồi tài sản. 100% vụ án và bị cáo bị áp dụng biện pháp kê biên, phong tỏa trong giai đoạn điều tra, truy tố tiếp tục được tòa án giữ nguyên việc áp dụng các biện pháp này trong giai đoạn xét xử.

Tỷ lệ trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung được VKSND chấp nhận đạt cao, trong đó, nhiều trường hợp trả hồ sơ do phát hiện giai đoạn điều tra, truy tố bỏ lọt tội phạm và người phạm tội (788 trường hợp mới).

Tuy nhiên, cơ quan thẩm tra cũng chỉ ra những trường hợp tòa phải hủy, sửa án do nguyên nhân chủ quan (dao động từ mức 0,2-0,6% qua các năm).

Một số trường hợp áp dụng tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng, quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt, cho hưởng án treo chưa chính xác (tỷ lệ án treo không đúng đến năm 2020 vẫn còn 0,3%). Còn một số vụ án vi phạm thời hạn chuẩn bị xét xử, thời hạn hoãn phiên tòa, thời hạn gửi văn bản tố tụng cho VKSND và những người tham gia tố tụng. Qua khảo sát cho thấy, số lượng kháng nghị giám đốc thẩm của tòa án cấp cao đối với tòa cấp huyện ít hơn so với trước đây khi thẩm quyền này thuộc tòa cấp tỉnh.

Hạn chế khác được đề cập là tỷ lệ tỷ lệ giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm các loại án chưa đạt chỉ tiêu của Quốc hội (là 60%).

UB Tư pháp cũng đề cập con số, trong nhiệm kỳ, tòa án các cấp đã xét miễn, giảm các khoản thu nộp ngân sách nhà nước đối với 33.800 trường hợp với tổng số tiền gần 400 tỷ đồng. Việc giải quyết yêu cầu bồi thường của công dân được chú trọng. Ngành đã khẩn trương hoàn thành việc giải quyết bồi thường đối với một số trường hợp oan xảy ra từ lâu, được dư luận đồng tình.