Sông “nuốt” đất làng, hàng chục hộ dân đứng ngồi không yên

Quan sát dọc bờ Đồng Nai (đoạn qua xã Đạ Kho, huyện Đạ Tẻh) cho thấy người dân nơi đây chủ yếu canh tác 3 loại cây chính là cao su, dâu tằm và cà phê. Trong suốt thời gian qua, người dân tại các thôn 5, 6, 7, 8 và thôn 9 (xã Đạ Kho, Đạ Tẻh) luôn trong cảnh đứng ngồi không yên khi chứng kiến cảnh đất sản xuất bị sông “nuốt chửng”.

Tình trạng sạt lở xảy ra càng nghiêm trọng hơn vào các tháng 8, 9, 10, 11 và tháng 12 vì đây là thời điểm vào mùa mưa, nước sông luôn dâng cao. Chứng kiến những vườn cà phê, những đám dâu hay vườn cao su đã và đang trong thời kỳ cho thu hoạch, đang dần bị thu hẹp diện tích do sạt lở bờ sông ai nấy cũng cảm thấy xót xa.

Chỉ tay về phía vườn cao su ven bờ sông Đồng Nai nơi đất đang bị sạt lở nghiêm trọng, ông Nguyễn Khắc Mạnh ngao ngán cho biết: Cả gia đình ông sống nhờ mảnh đất 9.000m² đất trồng cà phê, nay đã hơn 2000m² đất bị nước sông cuốn trôi. Theo đó, khoảng gần 7 năm qua khi một số doanh nghiệp được cấp phép khai thác cát trên khúc sông này là lúc đất của ông và các hộ dân khác trong khu vực bắt đầu bị sạt lở.

Tình trạng sạt lở xảy ra ngày càng nghiêm trọng hơn do các doanh nghiệp này quá lộng hành. Trước đây, họ có công nhân khai thác, nhưng những năm gần đây các doanh nghiệp thuê chính các tàu chọc ống hút vào sâu trong bờ đất của dân để hút cát. Thời điểm khai thác cát được các doanh nghiệp tiến hành rầm rộ vào ban đêm (từ khoảng 9h tối đến 4h sáng hôm sau).

“Từ khi đất gia đình tôi bị sạt lở, một doanh nghiệp (DN) khai thác cát đóng tại thôn 5, xã Đạ Kho đã tiến hành bồi thường thiệt hại cho gia đình. Mức bồi thường được gia đình tôi và DN thỏa thuân qua các lần sạt lở từ 15 – 60 triệu đồng/sào. Sau mỗi lần DN tiến hành bồi thường cho gia đình thì đều có sự chứng kiến của xã và huyện.

Mới đây, đất gia đình tôi lại bị sạt lở, DN lại đến thỏa thuận đề bù nhưng tôi không đồng ý, vì chúng tôi phải giữ đất để sản xuất. Còn nếu cứ lấy tiền đền bù, thì sau này lấy đất đâu để làm nuôi sống cả gia đình 10 con người. Hơn nữa, DN cứ “chơi dân” không đền bù một lần mà sạt lở đến đâu thì đền bù đến đó, làm sao chúng tôi có tiền để mua đất mới để tiếp tục sản xuất”, ông Mạnh than thở.

Tương tự gia đình ông Nguyễn Thế Lưu (thôn 5, Đạ Kho) có 5.200m² đất trồng dâu và cà phê dọc bờ sông Đồng Nai. Trong những năm qua, khi một số doanh nghiệp được cấp phép khai thác cát tại khu vực này thì đất nhà ông cũng bắt đầu bị sạt lở xuống sông. Hiện, toàn bộ diện tích đất chạy dọc bờ sông của gia đình ông đều bị sạt lở và ngày càng lấn sâu vào bên trong khiến gia đình ông rất bức xúc.

“Hiện gia đình tôi có hơn 2.000m² đất trồng dâu và cà phê bị nước sông nuốt chửng. Khi người dân có đơn khiếu kiện về việc đất sản xuất bị sạt lở, các doanh nghiệp lại đến thỏa thuận đền bù và hứa không cho hút gần bờ. Sau đó, họ vẫn ngang nhiên hút cát lấn sâu vào bờ đất nên tình trạng sạt lở cứ tiếp diễn. Gia đình tôi có 8 người trông vào mảnh đất đó, thế này thì đến đời con đời cháu chúng tôi không còn đất gieo trồng nữa có mà đi ăn mày à!”, ông Lưu cho biết thêm.

Được biết, gần đây nhiều diện tích đất dọc bờ sông Đồng Nai tiếp tục bị sạt lở. Các doanh nghiệp lại đến thỏa thuận đền bù, nhưng nhiều người dân kiên quyết không đồng ý, vì họ cần giữ đất để canh tác sản xuất chứ không cần đền bù rồi không có đất làm kinh tế.

Ông Nguyễn Khắc Đồng, (Trưởng thôn 8, xã Đạ Kho, Đạ Tẻh) rất bức xúc cho biết khi một phần diện tích đất canh tác của gia đình ông cũng bị sạt lở nghiêm trọng. “Khai thác lấy cát xây dựng thì người dân chúng tôi không có ý kiến, nhưng các doanh nghiệp khai thác như thế nào để không ảnh hưởng đến người dân chứ làm thế này thì không được. Nhiều lần họ cho thuyền vào hút cát ở sông sát với bờ đất trồng cây, chúng tôi ra đuổi còn bị họ đe dọa. Mất đất ai chả xót nên người dân rất bức xúc. Chúng tôi rất mong các cơ quan nhà nước thực sự vào cuộc để giúp đỡ nhân dân, để khỏi phải mất đất đai, hoa màu và cây công nghiệp”.

“Hiện có khoảng 30 hộ dân của các thôn 5, 6, 7, 8, 9 xã Đạ Kho có đất sản xuất bị sạt lở, do khai thác cát gây nên. Hiện tại, bờ sông đã bị sạt lở lấn sâu vào khoảng 25 - 30m so với hiện trạng ban đầu. Người dân chúng tôi không có cách gì để ngăn chặn tàu hút cát. Mỗi khi phát hiện tàu chọc ống hút vào bờ, tôi gọi địa chính xã xuống lập biên bản bắt quả tang thì các anh lại bảo làm đơn rồi chờ giải quyết”, ông Đồng cho biết thêm.

Trước tình trạng sạt lở đất sản xuất diễn ra ngày càng nghiêm trọng, người dân đã nhiều lần kiến nghị rút giấy phép hoạt động của các doanh nghiệp khai thác cát. Tuy nhiên, việc giải quyết của chính quyền địa phương hiện cũng chỉ mới dừng lại ở mức hòa giải và để người dân tự thỏa thuận đền bù với doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Tuấn Dũng, Phó chủ tịch xã Đạ Kho (Đạ Tẻh), từ phản ánh của người dân, UBND xã và phòng Tài nguyên và Môi trường huyện thường xuyên tổ chức kiểm tra để nắm bắt tình hình. Qua kiểm tra, đoàn kiểm tra đã phát hiện nhiều sai phạm từ các DN khai thác cát tại các khu vực trên và cũng đã có văn bản kiến nghị UBND huyện ra quyết định xử phạt hành chính.

Các DN khai thác cát đã nhiều lần thảo thuận để đền bù cho người dân có đất bị sạt lở, chứng tỏ họ đã nhận ra trách nhiệm của mình. Sự việc cũng đã được người dân nhiều lần kiến nghị tại các buổi tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội và các đại biểu Quốc hội cũng đã nhiều lần khẳng định sẽ có ý kiến với UBND tỉnh về vấn đề này. Tuy nhiên, xã và huyện vẫn không thể can thiệp sâu vào vấn đề này vì việc cấp phép cho các DN khai thác cát là tỉnh cấp.Vì thế, việc xử lý các DN phải thuộc thẩm quyền từ các cơ quan chức năng của tỉnh.

Qua tìm hiểu của chúng tôi, không chỉ riêng xã Đạ Kho (Đạ Tẻh) mà nhiều địa phương khác tại huyện Đạ Tẻh và cả huyện Cát Tiên tình trạng đất sản xuất của người dân dọc bờ sông bị sạt lở do có sự tác động của các DN khai thác cát là rất đáng báo động. Trước tình trạng này, để giúp người dân giữ được đất sản xuất và khống chế những hậu quả khó lường do sạt lở rất cần sự vào cuộc của các ngành chức năng tỉnh Lâm Đồng.

Ngọc Hà