“Quy định pháp luật dày đặc, án oan sai vẫn... rất nhiều”

Ngày 25/11, cho ý kiến về dự án Bộ luật dân sự (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) đánh giá, trình độ thẩm phán hiện nay chưa đạt. Trong khi đó, quy định luật pháp rất nhiều - có luật mà xử vẫn còn sai. “Luật quy định rất dày đặc, nhưng chúng ta xét xử vẫn oan sai rất nhiều, nên tôi đề nghị phải có tính toán rất kỹ”, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền nêu thực trạng.

Về vấn đề áp dụng pháp luật trong Bộ luật dân sự, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền nêu nguyên tắc, không có luật thì áp dụng sự thỏa thuận, nếu không có thỏa thuận thì áp dụng theo tập quán, nếu không có tập quán thì có thể áp dụng nguyên tắc tương tự, không có nguyên tắc tương tự thì cần áp dụng nguyên tắc cơ bản của Bộ luật dân sự. Nếu không áp dụng được nguyên tắc tương tự thì tòa án phải dựa trên lẽ công bằng và đạo đức xã hội để xét xử.

Đại biểu Trần Tiến Dũng (Hà Tĩnh) hoàn toàn đồng tình với việc tiếp tục áp dụng chế định tập quán và áp dụng tương tự pháp luật quy định trong Bộ luật dân sự hiện hành. Ông Dũng lập luận, kinh nghiệm của nhiều nước có hệ thống pháp luật khá hoàn chỉnh vẫn áp dụng chế định này, nhất là đối với việc xử lý các tranh chấp dân sự.

“Ở nước ta hệ thống pháp luật dân sự chưa thực sự hoàn chỉnh, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn nên càng phải tiếp tục thực hiện chế định này trong luật hiện hành. Đưa vào sửa đổi, bổ sung luật lần này để nhằm xử lý các lỗ hổng khiến nhiều quan hệ dân sự đang diễn ra hàng ngày nhưng chưa được Bộ luật dân sự và các luật chuyên ngành điều chỉnh”, đại biểu Dũng nói.

Đại biểu Nguyễn Thành Bộ (Thanh Hóa) đề cập đến chế định bảo vệ quyền dân sự. Ông Bộ chỉ rõ, Điều 21 của dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) có quy định Toà án không được từ chối yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có quy định pháp luật để áp dụng. Trong trường hợp này, phải áp dụng tập quán và tương tự pháp luật, tức là áp dụng Điều 12, Điều 13 để giải quyết.

“Theo tôi, quy định trên mang tính chất hướng dẫn tố tụng chứ không mang tính chất của một luật nội dung, trong khi đó chúng ta đã có riêng Bộ luật tố tụng dân sự. Đồng thời, quy định trên trái với nguyên tắc thẩm phán, hội thẩm nhân dân xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật đã quy định trong Hiến pháp và Luật tổ chức Tòa án nhân dân. Mặt khác, dự thảo Bộ luật dân sự (sửa đổi) đã quy định việc áp dụng tương tự pháp luật và áp dụng tập quán để giải quyết khi không có điều luật áp dụng thì không cần thiết phải có thêm quy định nêu trên”, đại biểu Bộ phân tích vấn đề.

Về nguyên tắc áp dụng tập quán, đại biểu Siu Hương (Gia Lai) cho rằng, quy định mang tính giải thích tập quán nhiều hơn là giải thích luật. Theo đại biểu, các bên trong quan hệ dân sự được áp dụng tập quán tốt đẹp trong cộng đồng dân cư để giải quyết các vụ việc dân sự mà pháp luật chưa quy định theo nguyên tắc không trái với đạo đức xã hội và các quy định của Bộ luật này.

Quang Phong