Phó Thủ tướng: Nguy cơ thiếu nước ngày càng gia tăng đối với Việt Nam

Sáng 3/1, tại tỉnh Bến Tre, Bộ NN&PTNT phối hợp với UBND tỉnh Bến Tre tổ chức hội nghị phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn, đảm bảo sản xuất nông nghiệp và dân sinh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) năm 2019-2020.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng chủ trì hội nghị. Đến dự có ông Trương Vĩnh Trọng, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ; các Ủy viên Ban chấp hành T.Ư Đảng Nguyễn Xuân Cường, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT; Phan Văn Mãi, Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre; lãnh đạo các Bộ, Ngành TƯ; các tỉnh trong khu vực ĐBSCL; các tổ chức quốc tế...

Hạn mặn bủa vây ĐBSCL

Báo cáo tại hội nghị, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn Hoàng Đức Cường cho rằng, xâm nhập mặn diễn ra sớm hơn trung bình nhiều năm và cùng kỳ năm 2015.

Cụ thể: trên sông Vàm Cỏ Tây độ mặn bốn phần nghìn đã vào sâu 50km; trên sông Tiền đã vào ba nhánh sông chính của tỉnh Bến Tre gần 60 km; trên sông Hậu cũng xâm nhập khoảng 50km. Dự báo tình trạng xâm nhập mặn ở ĐBSCL với mức độ sâu hơn, gay gắt hơn so với trung bình nhiều năm. Thời gian xâm nhập mặn cao nhất sẽ tập trung vào tháng 1 và 2 năm 2020.

Trong vụ đông xuân đã xuống giống hơn 1,5 triệu ha, diện tích cần tăng cường thực hiện mạnh hơn các giải pháp thủy lợi để đảm bảo cung cấp đủ nước tưới trong trường hợp xâm nhập mặn kéo dài cho khoảng 332 nghìn ha; vùng chuyên canh sản xuất cây ăn quả có khả năng bị  ảnh hưởng hạn, mặn khoảng 136 nghìn ha. Riêng đối với nước sinh hoạt, vùng ĐBSCL có khoảng 14,6 triệu dân thì hiện tại có khoảng 82 nghìn hộ thiếu nước sinh hoạt. Dự báo trong thời gian tiếp theo của mùa khô, có khoảng 158 nghìn hộ thiếu nước sinh hoạt.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử cho biết, hiện có 100 nghìn ha sản xuất theo hệ sinh thái ngọt, chỉ sử dụng nước mưa nên rất dễ bị tổn thương. Vùng rừng U Minh Hạ diện tích 53 nghìn ha khi hạn hán như thế này rất dễ xảy ra cháy rừng. Riêng vấn đề nước sinh hoạt sẽ có 4.500 hộ ảnh hưởng thiếu nước, dự báo 13 nghìn hộ bị ảnh hưởng.

Tại tỉnh Trà Vinh, kế hoạch vụ đông xuân sẽ xuống giống 61 nghìn ha. Đến cuối tháng 12/2019 đã xuống giống 34 nghìn ha, sau đó tỉnh chỉ đạo nhưng không xuống giống diện tích còn lại nhưng dân đã tự xuống giống 19 nghìn ha. khả năng sẽ bị ảnh hưởng 19 nghìn ha do hạn, mặn. Ngoài ra, tỉnh có khoảng tám nghìn hộ thiếu nước sinh hoạt do hạn, mặn.

Khẩn trương đối phó hạn mặn 

Phó chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre Nguyễn Hữu Lập cho biết, tình hình hạn hán, xâm nhập mặn trên địa bàn tỉnh có xu hướng diễn biến ngày càng gay gắt, khốc liệt hơn. Tỉnh Bến Tre kiến nghị Trung ương xem xét, sớm triển khai các dự án hệ thống cấp nước thô cho các nhà máy nước thuộc khu vực Cù lao Minh,... để đưa vào phục vụ giúp kiểm soát mặn trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, đề xuất bố trí chương trình cấp nước quy mô hộ gia đình cho 20.000 hộ không có nước sinh hoạt hợp vệ sinh; đưa danh mục cung cấp nước sạch vào nguồn vốn Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng nông thôn mới để giúp 36.800 hộ đang thiếu nước sinh hoạt hợp vệ sinh có điều kiện tiếp cận đủ nước sạch.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho rằng, từng vùng một, từng tỉnh một cần rà soát lại các công trình để phục vụ sản xuất nông nghiệp và cả kịch bản cung ứng nước sạch cho người dân. Đồng thời, chủ động né hạn, mặn. Hiện vụ lúa đông xuân của toàn vùng đã giảm từ 1,6 triệu ha xuống còn hơn 1,5 triệu ha. Cố gắng tập trung tuyên truyền ở những nơi không chủ động được nguồn nước thì không xuống giống.

Đối với cây  ăn quả 130 nghìn ha có khả năng ảnh hưởng cần liên tục quan trắc, thông báo cho người dân để có một kế hoạch hợp lý nhất. Đối với nước sinh hoạt cần tổng rà soát lại, nếu kịch bản cực đoan hơn sẽ làm thế nào có giải pháp ứng phó. Chủ động thích ứng, rà soát lại toàn bộ để có cơ cấu thích hợp nhất; thích ứng phải tạo sinh kế mới cho người dân để giảm áp lực, tích nước ngọt cho phù hợp.

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh: Tình hình hạn, mặn xảy ra nghiêm trọng, nguy cơ thiếu nước ngày càng gia tăng đối với Việt Nam trong thời gian qua và tương lai sẽ rất gay gắt. Vùng ĐBSCL là vùng trù phú, trọng điểm về lương thực và thực phẩm trong cả nước… Do đó, xâm nhập mặn xảy ra sớm hơn so với nhiều năm trước, ảnh hưởng nghiêm trọng trong việc cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp. Bộ NN&PTNT cùng các bộ ngành, địa phương cần chủ động chỉ đạo, triển khai các giải pháp nhằm đảm bảo sản xuất vụ đông xuân 2020; đảm bảo đủ nước sinh hoạt cho người dân. Đồng thời, phối hợp các doanh nghiệp sản xuất các dụng cụ trữ nước, tạo ra sản phẩm mới, giải quyết vấn đề thiếu nước hiện nay.

Phó Thủ tướng đề nghị, về lâu dài, trước thách thức của biến đổi khí hậu, Chính phủ đã ra Nghị quyết 120 về phát triển ĐBSCL thích ứng biến đổi khí hậu nên tập trung tái cấu trúc khu vực này. Trước hết là kinh tế, ngành, lĩnh vực, sản phẩm... trên cơ sở  lập quy hoạch vùng ĐBSCL từ năm 2021 đến 2030, tầm nhìn 2050. Liên kết vùng để khai thác tiềm năng, lợi thế của từng vùng để phát triển bền vững.

Nguyễn Hành