Phải tính chuyện chống liên minh độc quyền khi “thả nổi” giá xăng dầu

Thứ ba, 10/04/2007 - 16:54

Mấy ngày qua, thông tin về việc Chính phủ cho phép doanh nghiệp tự định giá xăng đã gây ra nhiều luồng dư luận khác nhau. Thị trường xăng dầu Việt Nam sẽ được “thả nổi” đến mức độ nào và liệu người tiêu dùng sẽ phải đón nhận những “cơn bão” tăng giá xăng dầu trong thời gian tới?

Trao đổi với báo chí hôm qua, 9/4, quanh việc triển khai Nghị định số 55/CP về kinh doanh xăng dầu thay cho Quyết định 187/TTg, Bộ trưởng Bộ Thương mại Trương Đình Tuyển nhấn mạnh: “Doanh nghiệp tự quyết định giá nhưng nhà nước vẫn phải quản lý để chống đầu cơ và liên minh độc quyền gây thiệt hại cho người tiêu dùng”.

Thưa Bộ trưởng, việc quản lý thị trường xăng dầu theo cơ chế mới sẽ được thực hiện như thế nào để bảo vệ được quyền lợi của người tiêu dùng?

Đây là vấn đề rất lớn và nhạy cảm. Vì vậy, Bộ Thương mại sẽ phải tổ chức hai cuộc họp bàn: thứ nhất là giữa Bộ Tài chính, Bộ Thương mại và các doanh nghiệp nhập khẩu đầu mối để thống nhất đưa ra những nguyên tắc về những quyền của doanh nghiệp được làm, kể cả những tình huống như giá xăng dầu thế giới tăng cao đột biến hay doanh nghiệp bắt tay liên minh độc quyền.

Cùng với việc để doanh nghiệp được tự định giá, các cơ quan chức năng cũng bàn biện pháp để kiểm soát việc doanh nghiệp tăng giá không đúng và phải có biện pháp để chống đầu cơ. Sau khi thống nhất trên nguyên tắc, đích thân Bộ trưởng Thương mại sẽ chủ trì một cuộc họp báo qua mạng (www.mot.gov.vn) để người dân và doanh nghiệp có thể tìm hiểu về vấn đề này.

Những nguyên tắc nào sẽ là cơ sở để doanh nghiệp tự quyết định giá xăng dầu, thưa Bộ trưởng?

Việc thống nhất nguyên tắc với Bộ Tài chính và doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu rất quan trọng. Bộ Tài chính sẽ điều chỉnh thuế theo cơ chế mới thế nào bởi để doanh nghiệp quyết định giá thì thuế phải điều chỉnh theo một nguyên tắc. Ví dụ, giá dầu thô thế giới tăng lên bao nhiêu thì phải giảm thuế, nếu không, doanh nghiệp sẽ tăng giá ào ào, người dân không thể chịu nổi. Định ra nguyên tắc thuế để tránh tình trạng “cãi nhau lằng nhằng” khi giá xăng dầu thế giới biến động, Bộ Tài chính sợ thất thu ngân sách còn Bộ Thương mại lại sợ ảnh hưởng đến tăng chỉ số giá tiêu dùng…

Thứ hai, phải định ra nguyên tắc tăng giá theo kiểu nào. Nói là giao cho doanh nghiệp định giá nhưng vẫn phải quản lý, doanh nghiệp phải đăng ký. Rồi còn vấn đề chống liên minh độc quyền, nếu 11 doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu bắt tay liên minh độc quyền là không thể được.

Doanh nghiệp tự điều chỉnh giá, có nghĩa là giá bán lẻ xăng dầu có thể thay đổi theo từng ngày. Theo Bộ trưởng, việc thay đổi này sẽ có ảnh hưởng như thế nào đến đời sống người dân?

Chúng tôi đã tính đến khả năng này. Theo đó, về cơ bản, doanh nghiệp vẫn phải tính lỗ lãi cả năm chứ không nên chạy theo giá thị trường. Hôm nay có thể lỗ nhưng giá xăng dầu thế giới có đứng yên đâu, có thể xuống ngay sau đó. Nên đừng vội chạy theo, bởi hôm nay điều chỉnh, mai giá xăng dầu thế giới xuống lại phải xuống theo. Nên cố gắng lấy lúc lãi bù lúc lỗ chứ không nên chạy theo một cách đơn giản. Giá theo giá thị trường nhưng không phải cứ điều chỉnh theo mọi biến động trên thị trường. Chúng tôi sẽ bàn tính với doanh nghiệp về cách thức điều chỉnh giá để thị trường không quá biến động.

Từ đầu tháng 4 đến nay, giá xăng dầu đang đứng ở mức cao và Liên bộ Tài chính – Thương mại cũng đã có phương án tăng giá, giảm thuế. Nhưng với việc ra đời của Nghị định 55, liệu giá xăng dầu có được điều chỉnh theo cơ chế cũ?

Theo tôi, từ nay đến khi nghị định mới có hiệu lực, các cơ quan quản lý nhà nước sẽ không điều chỉnh giá xăng dầu. Hiện nay, chúng tôi đang tính cả biện pháp chống đầu cơ vì chắc chắn người ta sẽ nghĩ rằng, từ nay đến khi nghị định mới có hiệu lực, ít nhất là 15 ngày tới, giá xăng dầu sẽ tăng. Vì vậy, phải có biện pháp chống. Doanh nghiệp mà đầu cơ là chết!

Bộ trưởng đã từng nói, cần hình thành đồng bộ yếu tố thị trường, trong đó có việc “thả nổi” giá xăng dầu?

Khi đã hội nhập, chúng ta cần hình thành đồng bộ yếu tố thị trường và xóa bỏ bao cấp. Khi giá đúng thì hạch toán của doanh nghiệp, của người dân và cả nền kinh tế mới đúng được. Hơn nữa, giá đúng và nhà nước không bù lỗ thì tiêu dùng mới tiết kiệm được. Việc chúng ta bao cấp cho cả mazut và diesel như hiện nay là chúng ta đang bao cấp cho cả nước ngoài, vì các doanh nghiệp nước ngoài tiêu dùng mazut rất lớn. Tuy nhiên, giá mazut và diesel tác động rất lớn tới sản xuất nên dễ bị sốc và làm đảo lộn mặt bằng giá. Vì vậy, việc “thả nổi” giá phải có lộ trình. Cuối năm 2007 sẽ bỏ trợ cấp mazut và sang đầu năm 2008 bỏ trợ cấp diezsel. Như vậy mới có mặt bằng giá tốt được.

Một lý do khác cần “cởi trói” cho doanh nghiệp là ngành xăng dầu đòi hỏi kinh doanh với vốn lớn. Cá nhân tôi cũng đang có “mâu thuẫn” rất lớn, bởi hiện nay trong cam kết hội nhập chúng ta không mở cửa thị trường xăng dầu; nhưng biết đâu do yêu cầu phát triển, trong vòng 5 - 10 năm nữa, chúng ta có thể mở cửa thị trường xăng dầu và nếu mở cửa như vậy sẽ hình thành rất nhiều công ty xăng dầu “con”; đồng thời cũng có nhiều doanh nghiệp bị xóa sổ. Tôi rất muốn ngành xăng dầu không độc quyền nhưng cần có một số hãng đủ lớn, đủ sức cạnh tranh. Với một lĩnh vực quan trọng như xăng dầu mà không tích tụ để có những doanh nghiệp lớn thì sẽ rất khó để phát triển lành mạnh.

Xin cảm ơn Bộ trưởng!

Bà Lê Thị Anh Mẫn, Phó TGĐ Công ty Dầu khí TPHCM (Saigon Petro): Sẽ không có chuyện doanh nghiệp “làm giá”

Dù chưa nhận được văn bản chính thức từ việc Chính phủ cho phép các DN tự định giá xăng dầu, nhà nước quản lý gián tiếp, nhưng có lẽ đây là những thông tin mà chúng tôi mong đợi từ rất lâu. Việc trao quyền quyết định giá bán lẻ sẽ giúp các DN kịp thời, chủ động hơn trong việc điều tiết giá trong nước theo giá thế giới. Theo tôi, việc DN tự định giá sẽ không đồng nghĩa với việc các DN sẽ lợi dụng cơ hội để “làm giá”, bởi lẽ hiện nay có tới 11 DN được quyền nhập khẩu với mạng lưới bán lẻ rộng khắp. Để cạnh tranh, mỗi DN sẽ phải tự chịu trách nhiệm đối với thị trường và người tiêu dùng.

Việc thực hiện theo cơ chế mới chắc chắn sẽ không diễn ra theo kiểu giá trong nước sẽ “chạy” theo giá thế giới từng ngày hoặc từng giờ, mà chúng tôi sẽ điều chỉnh theo từng đợt cho cả hệ thống trên cơ sở cân nhắc đến quyền lợi của DN cũng như người tiêu dùng.

Trên bình diện chung, hiện nay hầu hết các DN nhập khẩu xăng chủ yếu từ một số nguồn cung cấp chính như từ Singapore chẳng hạn, nên Nhà nước sẽ dễ dàng trong việc xác định giá gốc. Điều này cũng đồng nghĩa với việc giá bán lẻ trên thị trường, đặc biệt là địa bàn TPHCM sẽ không có sự chênh lệch. Mức chênh lệch về giá có thể chỉ xảy ra ở một số vùng, miền khác nhau nhưng là không đáng kể.

Ông Trần Hữu Huỳnh, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam: Phải có hệ thống giám sát đồng bộ

Xăng dầu là mặt hàng vô cùng thiết yếu, nhưng xét về góc độ thị trường, nếu nhà nước còn tiếp tục can thiệp về giá bán thì sẽ không còn hiệu quả, vì chúng ta đã không còn bù lỗ cho xăng, do đó việc thả nó về cho quy luật điều tiết giá lên, xuống của thị trường là hợp lẽ. Đây chính là cách để làm minh bạch giá trị của nó.

Quyết định của Chính phủ cho các DN tự định giá bán lẻ xăng dầu là một bước tiến mới trong việc điều hành giá cả những mặt hàng thiết yếu. Điều này hoàn toàn phù hợp với xu hướng chung, giúp giá hàng hóa trong nước từng bước tiếp cận dần với giá thế giới.

Vậy cần làm gì khi đã “thả nổi” giá? Theo tôi, Nhà nước nên can thiệp, khắc phục kịp thời những “khuyết tật” từ thị trường. Cụ thể, cần giao trách nhiệm giám sát các DN đầu mối cho một đơn vị cụ thể, có thể đó là Cục Quản lý Cạnh tranh chẳng hạn. Đơn vị này sẽ chịu trách nhiệm chung đối với việc đảm bảo lợi ích hài hòa cho các bên.

Hiện tượng kinh doanh độc quyền ở VN chưa có nhưng chúng ta vẫn hãy dè chừng việc thống lĩnh thị trường trong một số DN. Mặt khác, để tránh tình trạng “làm giá”, liên kết giữa các DN mạnh để chiếm lĩnh thị phần, trong tương lai ngành xăng dầu cần phải có một hiệp hội nhằm đảm bảo quyền lợi cho các DN nhỏ. Song song đó, cần đẩy mạnh vai trò giám sát của Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng tại các địa phương trong việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Một quyết định đúng, một phương án tối ưu sẽ không thể thành công nếu chúng ta không xây dựng được một hệ thống giám sát một cách đồng bộ, minh bạch và khoa học.

Theo Đinh Lan - Thuý Hải

Sài Gòn Giải Phóng