Ô nhiễm môi trường lại “đe doạ” hàng trăm hộ dân

Người “ươm” bệnh, cá chết ngắc ngư

Trong vòng vài năm trở lại đây, cuộc sống của người dân xã Phú Lộc ngày càng bất ổn. Lý do xuất phát từ sự bùng phát của một số căn bệnh như nóng sốt, ỉa chảy, đau đầu vào những ngày thời tiết thay đổi đột ngột. Chưa có một trường hợp nào tử vong nhưng bệnh tật liên miên khiến cuộc sống của người dân thêm phần ngặt nghèo.

Trong khi đó, việc lao động sản xuất của dân cũng vấp phải những khó khăn, đặc biệt là nghề nuôi cá. Nhiều năm trước, nuôi cá được coi là mô hình phát triển kinh tế hiệu quả ở địa phương này nhưng vài năm trở lại đây, cá bắt đầu mang những mầm bệnh rất kỳ lạ: đầu cực to nhưng thân lại nhỏ, đến gần mùa thu hoạch cá thi nhau chết hàng loạt, đời sống nhân dân vì thế càng lao đao.

Gia đình anh Lê Viết Tĩnh ở xóm Trà Sơn đã trải qua những mùa cá rất bi đát, cá chết triền miên, thu không đủ chi. Không tin “ông trời” cứ phụ mình mãi, mùa cá vừa rồi, anh quyết định đầu tư thả 3 tạ cá giống, mong làm một vụ thật lớn, lấy lại những gì đã mất. Nhưng bi đát vẫn hoàn bi đát, cá chết phơi trắng bụng, anh Tĩnh lại trắng tay.

Ông Phan Quang Quyền (66 tuổi) cũng chẳng khá hơn là mấy. Ông Quyền là người không sử dụng nguồn nước từ hồ Vực Trống mà chủ động đào nhiều ao, hồ dự trữ nước trời để nuôi cá. Nhưng cá vẫn chết. Theo ông Quyền phán đoán thì do nguồn nước thẩm thấu qua lòng đất, chui vào ao cá của gia đình. Sau những mùa cá thất thu, ông Quyền đang gánh khoản nợ trên 20 triệu đồng.

Cá chết, nhiều người dân tiếc rẻ đem cho gia súc ăn, gia súc cũng ngộ độc chết theo.

Đi tìm nguyên nhân

Qua những gì đang diễn ra ở Phú Lộc có thể khẳng định xã này đang bị ô nhiễm môi trường nặng nề. Nhưng cho đến nay vẫn chưa có một đánh giá chính thức nào về nguyên nhân của sự ô nhiễm này. Tuy nhiên, theo nhiều người dân ở đây nhận định thì nguyên nhân có thể bắt nguồn từ việc xử lý nước thải yếu kém trong quá trình khai thác quặng Mangan. Ngoài ra, nền công nghiệp chăn nuôi lợn trên địa bàn cũng là một phần nguyên nhân gây ra thực trạng trên.

Cụ thể, Công ty cổ phần Mangan Hà Tĩnh đi vào khai thác quặng từ năm 2001 với 4 xưởng tập trung trên địa bàn hai xã Đức Dũng (huyện Đức Thọ) và xã Phú Lộc. Trung bình mỗi tháng, các xí nghiệp này khai thác được 2.000 tấn Mangan (không kể quặng thô). Điều đáng nói là lâu nay công ty này áp dụng phương pháp xử lý nguồn nước rửa quặng bằng việc tạo hồ lắng lọc trước khi cho chảy vào hồ Vực Trống (hồ phục vụ tưới tiêu và là nguồn nước sinh hoạt chủ yếu của 4 xã Phú Lộc, Nhân Lộc, Thượng Lộc và Đồng Lộc); sau đó lượng bùn tích tụ qua thời gian được xúc đi hoàn thổ để trồng cây.  Đặc biệt, tại xưởng 2 có đập ngăn ngay sát Vực Trống, một phần bờ đập mở toang thông hẳn với lòng hồ Vực Trống khiến nguồn nước thoát thẳng xuống lòng hồ.

Rõ ràng cách xử lý này là không đáp ứng được các yêu cầu về đảm bảo môi trường vì chính nước từ các ao lắng lọc trên đều chảy xuống Vực Trống gián tiếp kéo theo chất độc thẩm thấu qua đất, gây ô nhiểm nguồn nước.

Trong khi đó, Trại chăn nuôi lợn siêu nạc (một đơn vị con thuộc Tổng công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh) có tổng đàn lợn trên 3.000 con, án ngữ tại một khu đất cạnh Công ty cổ phần Mangan cũng gây ô nhiễm không kém.

Ông Nguyễn Đăng Nhân - Phó chủ tịch HĐND xã Phú Lộc - bức xúc: “Tôi là một các bộ xã luôn ủng hộ các giải pháp phát triển kinh tế ở đây, nhưng nói thật suốt hai mùa hè qua, kể từ khi có trại chăn nuôi đóng trên địa bàn, dân trong xóm không ai ngủ được trọn giấc vì mùi hôi thối bốc theo hướng gió quá nặng”.

Trại chăn nuôi này chưa xây dựng được một hệ thống xử lý chất thải khép kín như hệ thống hầm Bioga. Chính bản thân trại chăn nuôi cũng thừa nhận yếu kém này và cho hay: “Đơn vị sẽ có biện pháp xử lý bằng cách xây hố Bioga, vừa làm sạch môi trường, vừa tận dụng làm khí đốt”.

Tuy đã có lời hứa “lọt tai” như vậy nhưng việc bao giờ đơn vị này sẽ bắt tay vào thực hiện thì còn phải đợi thời gian trả lời.

Hiện tại, hàng trăm hộ dân xã Phú Lộc vẫn đang phải ngày ngày sống chung với ô nhiễm môi trường, với cuộc sống bệnh tật và làm ăn bấp bênh. Nếu các cơ quan chức năng không nhanh chóng có biện pháp tháo gỡ, chắc chắn trong thời gian không xa, nơi đây sẽ biến thành một ổ dịch bệnh khó lường. Và những “làng ung thư” cũng từ đó mà ra…

Văn Dũng - Minh San