Những hiện vật tái hiện "huyền thoại bằng máu" trên con đường huyết mạch

Tuyến đường Truông Bồn có chiều dài 5km, ở độ cao gần 70m so với mực nước biển, nằm trên con đường chiến lược 15A hay còn gọi là đường 30 - đi qua địa phận xã Mỹ Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An (Ảnh: Quang Dũng).

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Truông Bồn có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng, là "tuyến đường độc đạo", kết nối các huyết mạch giao thông từ hậu phương miền Bắc chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam. 

Bảo tàng Khu Di tích Quốc gia Truông Bồn hiện là nơi lưu giữ và trưng bày hàng trăm hiện vật liên quan đến cuộc sống, chiến đấu của nhân dân và các lực lượng làm nhiệm vụ, trong đó chủ lực là thanh niên xung phong tại "tọa độ lửa" Truông Bồn những năm đánh Mỹ.

Trong ảnh tái hiện cung đường Truông Bồn, nơi được ví là "cửa tử", là "túi bom", hứng chịu sự phá hoại ác liệt của không quân Mỹ.

Từ năm 1964 đến năm 1968, đế quốc Mỹ ném xuống Truông Bồn 18.936 quả bom các loại và hàng nghìn quả tên lửa. Dẫu vậy, hàng vạn chiến sĩ, bộ đội, công nhân giao thông, thanh niên xung phong và nhân dân vẫn bám trụ ngoan cường, "đội mưa bom" để đánh địch, nối đường, bảo đảm cho những chuyến xe chở hàng ra tiền tuyến. 

Bức ảnh ghi lại cảnh Tiểu đội cảm tử (còn gọi Tiểu đội thép), Đại đội 317 làm nhiệm vụ san lấp hố bom ở Truông Bồn. Đây là bức ảnh do tác giả Phùng Triệu chụp vào tháng 8/1968, 2 tháng trước trận bom rạng sáng ngày 31/10/1968 khiến 13/14 thanh niên xung phong của Tiểu đội cảm tử hy sinh.

Với khẩu hiệu "sống bám cầu, bám đường, chết kiên cường, dũng cảm", 1.240 người con ưu tú của dân tộc đã ngã xuống, mãi mãi nằm lại nơi đây. Sự hy sinh anh dũng của 13 liệt sỹ Tiểu đội cảm tử thanh niên xung phong Nghệ An đã trở thành biểu tượng của một thế hệ không tiếc máu xương, tuổi xanh cho hòa bình, độc lập, thống nhất đất nước. 

Hình ảnh những chiếc xe đạp thồ được lưu giữ tại Bảo tàng Khu Di tích Quốc gia Truông Bồn.

Trong chiến tranh chống Mỹ, các lực lượng của quân và dân ta bắn rơi nhiều máy bay Mỹ, rà phá hàng ngàn quả bom nổ chậm các loại, đóng góp trên 2 triệu ngày công, đào đắp hàng triệu m2 đất đá, đưa 94.000 lượt xe quân sự vượt qua "Truông" an toàn.

Các lực lượng cũng huy động 4.500 xe đạp thồ, 4.500 xe ba gác, 4.500 xe bò, 900 xe cút kít giải phóng hàng vượt qua "Truông" khi bị địch đánh phá, phong tỏa.

Những chiếc xe cút kít thô sơ, với ý chí quyết tâm cao nhất, các lực lượng thanh niên xung phong, dân quân... đã đánh bại ý đồ biến Truông Bồn thành "vùng đất chết" của đế quốc Mỹ. 

Những hiện vật còn được lưu giữ lại trong Bảo tàng đã tái hiện giai đoạn lịch sử đầy hào hùng của dân tộc.

Đối mặt với bom đạn cùng các loại vũ khí tối tân, hiện đại và hủy diệt của địch, lực lượng thanh niên xung phong, dân quân với mũ vải, dép cao su, chỉ cần dứt tiếng bom đã lao ra mặt đường để giữ vững mạch máu giao thông. 

Với ý đồ hủy diệt, địch ném xuống "yết hầu" giao thông này nhiều loại bom phá hủy, có tính sát thương cao. 

Trong chiến dịch "Sấm rền", địch huy động hơn 5.000 lượt máy bay xuất kích từ căn cứ quân sự Utapao (Thái Lan) và đảo Guam (Philippines) ồ ạt trút bom, đạn xuống tuyến đường chiến lược 15A, trọng điểm là Truông Bồn. Bởi vậy, trong thời gian này, có ngày cao điểm, máy bay Mỹ đánh phá Truông Bồn 131 lần. Truông Bồn suốt ngày đêm không ngớt tiếng bom đạn.

Cùng chiếc đòn gánh, đôi quang gánh và đôi vai, những chiến sĩ thanh niên xung phong luôn có mặt sớm nhất tại các trọng điểm đánh phá để cứu đường, cứu cầu, giúp con đường vận tải chiến lược không bao giờ bị tắc.

Những chiếc xẻng, chiếc cào... vốn dùng trong sản xuất, khi đó trở thành vũ khí để chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.

Trong lằn ranh sinh tử, trong hiểm nguy bủa vây, trong thiếu thốn đủ bề, họ - những thanh niên xung phong trên cung đường huyền thoại Truông Bồn - vẫn lạc quan, yêu đời. Bằng bàn tay tài hoa của mình, họ biến vỏ lựu đạn, vỏ bom bi, mảnh xác máy bay... thành những vật dụng phục vụ cho sinh hoạt và chiến đấu của mình. 

Du khách tham quan Bảo tàng Khu di tích quốc gia Truông Bồn (Ảnh: Thu Hiền).

Tại đây đang trưng bày hàng trăm hiện vật, gắn liền với cuộc chiến đấu và đời sống sinh hoạt của lực lượng thanh niên xung phong trên cung đường huyền thoại Truông Bồn. Mỗi hiện vật là một câu chuyện, kể mãi bài ca cuộc đời của những người không tiếc máu xương cho hòa bình và thống nhất đất nước.