Nghịch lý việc thu tiền làm sổ đỏ lần đầu ở vùng đặc biệt khó khăn

LỜI TÒA SOẠN: Thời gian qua, tại các xã vùng cao đặc biệt khó khăn của huyện Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái) diễn ra tình trạng, người dân là đồng bào dân tộc thiểu số phải "cõng" thêm một khoản tiền đó là phải đóng 50% tiền sử dụng đất khi làm sổ đỏ lần đầu. Nhiều trường hợp phải đóng số tiền lên tới cả trăm triệu đồng. Tuy nhiên, theo luật sư, các trường hợp này có thể được miễn hoàn toàn.

Hệ lụy của việc này khiến nhiều hộ dân nghèo rơi vào cảnh "dở khóc dở cười", khi tiền vay để làm nhà... chỉ đủ để đóng tiền làm sổ đỏ. 

Bất ngờ phải đóng tiền sử dụng đất khi làm sổ đỏ lần đầu?

Những ngày cuối tháng 11, PV Dân trí có mặt tại xã Chế Cu Nha, xã Nậm Khắt… ghi nhận, đây là các xã đặc biệt khó khăn của huyện miền núi Mù Cang Chải (tỉnh Yên Bái), người dân sống tại đây chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, đời sống còn gặp nhiều khó khăn. Tuy nhiên, thời gian qua họ còn phải "cõng" thêm một loại tiền, đó là tiền sử dụng đất khi làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) lần đầu.

Theo tìm hiểu của phóng viên Dân trí, tại xã Chế Cu Nha (huyện Mù Cang Chải) có 3 trường hợp bị yêu cầu phải đóng 50% tiền sử dụng đất khi làm sổ đỏ lần đầu. Trong số đó, có trường hợp phải đóng hơn 140 triệu đồng, trường hợp ít cũng gần 100 triệu đồng.

Thời điểm làm sổ đỏ, cả 3 trường hợp trên đều có sổ hộ khẩu tại xã Chế Cu Nha, là người dân tộc Mông và đang sinh sống tại xã đặc biệt khó khăn của huyện Mù Cang Chải. Theo chia sẻ của các hộ dân, cả ba mảnh đất của 3 trường hợp nêu trên đều do bố mẹ đẻ của họ (sinh sống tại xã Chế Cu Nha) để lại.

Anh Hờ A Chú (32 tuổi, dân tộc Mông, ở thôn Dề Thàng, xã Chế Cu Nha) - một trong số 3 trường hợp trên cho biết, sau khi lập gia đình anh được bố mẹ để lại cho một mảnh đất rộng 94,5 m2 để làm nhà. 

Do hoàn cảnh gia đình khó khăn, anh Chú chạy vạy khắp nơi để vay mượn, vay cả tiền ngân hàng. Đến năm 2020, anh Chú mới có tiền để chuẩn bị làm nhà. Tuy nhiên, khi đó đất chưa có sổ đỏ nên chưa được phép xây dựng. Do vậy, để được phép xây nhà anh phải đóng số tiền làm sổ đỏ lần đầu lên đến gần 100 triệu đồng. Và sau khi nộp tiền sử dụng đất để làm sổ đỏ, anh Chú đã không còn tiền để xây nhà, nên hơn 2 năm trôi qua, mảnh đất mà bố mẹ anh Chú để lại cho vợ chồng anh vẫn đang "trống trơn".

"Lúc đó tôi cũng không biết sao mình phải đóng nhiều tiền như vậy. Gia đình tôi cũng chẳng khá giả gì, đất đai thì được bố mẹ cho, hai vợ chồng định làm ngôi nhà để làm chỗ trú nắng, trú mưa nhưng sao khó quá", anh tâm sự.

Do không còn đủ tiền làm nhà, nên hơn 2 năm nay, vợ chồng anh Chú dựng tạm ngôi nhà bằng gỗ, mái tôn lụp xụp ở ngay cạnh mảnh đất anh định làm nhà để ở tạm. Anh Chú cho hay, hàng năm vợ chồng anh vẫn phải "cày cuốc" để trả nợ và đóng tiền lãi ngân hàng, không biết tới khi nào gia đình anh mới có một ngôi nhà mới để ở.

Cũng giống như gia đình anh Chú, anh Hờ A Nhà (36 tuổi, dân tộc Mông, ở bản Dề Thàng, xã Chế Cu Nha) cho biết, năm 2017, gia đình anh tích cóp được chút tiền dự định làm nhà để ở tại mảnh đất mà bố mẹ đẻ anh cho, tuy nhiên khi đi làm sổ đỏ, anh được thông báo phải đóng số tiền là 145 triệu đồng, là tiền thuế làm sổ đỏ lần đầu nên vợ chồng anh cũng rất bất ngờ.

"Năm 2017, sau khi, đóng tiền sử dụng đất khi làm sổ đỏ lần đầu, gia đình tôi không còn tiền để xây nhà nên phải bán một phần đất để có tiền làm nhà", anh Nhà chia sẻ.

Là trường hợp thứ 3 cũng phải đóng tiền sử dụng đất khi làm sổ đỏ lần đầu tại xã Chế Cu Nha, anh Hờ A Lử (32 tuổi, dân tộc Mông, ở bản Dề Thàng) cho biết, năm 2017, vợ chồng anh vay anh em, họ hàng được một khoản tiền để làm nhà. Tuy nhiên, anh đã phải bỏ ra hơn 80 triệu đồng để nộp tiền sử dụng đất khi làm sổ đỏ lần đầu.

"Do cả hai vợ chồng đều làm giáo viên, nên sau khi làm nhà xong, số tiền lương  cũng chỉ đủ chi tiêu lặt vặt và đóng tiền lãi ngân hàng, khiến cuộc sống gia đình gặp nhiều khó khăn. Về chính sách có được miễn giảm tiền sử dụng đất khi làm sổ đỏ lần đầu hay không chúng tôi cũng không biết, và cũng không được cơ quan chức năng thông báo gì cả", anh Lử nói.

Chia sẻ với PV Dân trí, những người dân này mong muốn các cơ quan chức năng sớm rà soát, làm rõ về việc họ có thuộc đối tượng phải nộp tiền sử dụng đất khi làm sổ lần đầu hay không?

Nhiều trường hợp thuộc diện bị "thu sai" tiền khi làm sổ đỏ lần đầu?

Trao đổi với phóng viên Dân trí, ông Sùng Thành Công - Chủ tịch UBND xã Chế Cu Nha (huyện Mù Cang Chải) xác nhận, cả 3 trường hợp này đều là người dân tộc thiểu số, sinh sống tại xã đặc biệt khó khăn của huyện Mù Cang Chải. Sau khi nhận được sự chỉ đạo của huyện, chính quyền xã đã rà soát và phát hiện ra 3 hộ dân kể trên bị thu sai tiền sử dụng đất khi làm sổ đỏ lần đầu.

Liên quan tới vụ việc, trao đổi với PV Dân trí, lãnh đạo huyện Mù Cang Chải xác nhận, tất cả các xã (trừ thị trấn Mù Cang Chải) tại huyện đều thuộc vùng đặc biệt khó khăn. Ngoài ra, qua rà soát của chính quyền xác nhận có 61 trường hợp thuộc diện bị "thu sai" tiền khi làm sổ đỏ lần đầu. Các trường hợp này đều là người đồng bào dân tộc thiểu số, sinh sống trên địa bàn huyện Mù Cang Chải.

Tuy nhiên, cũng theo vị lãnh đạo, trong số 61 trường hợp kể trên thì qua kiểm tra thực tế có khoảng 4 trường hợp sẽ được xem xét, hoàn trả lại tiền thuế làm sổ đỏ lần đầu mà các hộ dân đã đóng cho ngân sách Nhà nước.

Chia sẻ về việc này, lãnh đạo huyện Mù Cang Chải cho hay, do việc thẩm định, xem xét cấp duyệt sổ đỏ cho các hộ dân là người đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn, có liên quan tới một số phòng, ban tại huyện như Phòng Tài Nguyên và Môi trường, Văn Phòng đăng ký đất đai… nếu kiểm tra mà phát hiện có sai phạm, có tư lợi, xảy ra ở đơn vị nào của huyện thì chính quyền sẽ kiên quyết xử lý, và quan điểm là không bao che.

        (Còn nữa)