Mong ước cuối cùng của những anh hùng một thời máu lửa

Ra đi khi nguyện ước chưa thành

Cả 3 nhân chứng mà chúng tôi đã gặp và viết bài cách đây 5 năm giờ đã kẻ mất, người còn. Ông Tiết, ông Thành đã ở ngoài tuổi “nhân sinh thất thập” đang phải vất vả với cuộc sống mưu sinh. Riêng ông Giao mang theo thương tật đã ra đi về với tiên tổ từ hồi năm ngoái.

Trong cái nắng trưa hè nóng nực, chúng tôi liền tìm đến nhà riêng của ông bà  Nguyễn Chính Giao. Ngôi nhà đơn sơ mộc mạc, nép mình trong một hẻm nhỏ đường Nguyễn Công Trứ thuộc phường Tân Giang, Thành phố Hà Tĩnh. Bà Phạm Thị Hồng (vợ ông Giao) năm nay đã bước sang tuổi 73 lọm khọm bê ấm nước ra mời khách,  nói với chúng tôi: “Các chú thông cảm, nhà bụi bặm lắm vì từ ngày ông nhà tui ra đi, căn nhà nhỏ này tôi chỉ làm nơi thờ cúng ông, còn tôi phải chuyển sang ở cùng con trai cho đỡ trống trải”

Ông Giao sinh năm 1933, vào ngành Giao thông từ năm 16 tuổi. Sau những năm tháng bám đường thông xe, phục vụ chiến trường với rất nhiều công trình khắp địa bàn Hà Tĩnh sang tận nước bạn Lào, năm 1967, sau khi học xong lớp lái máy gạt, ông Giao được biên chế vào tổ máy của Uông Xuân Lý. Hơn một năm trực tiếp hoạt động tại khu vực Ngã ba Đồng Lộc, tổ máy gạt của ông thường xuyên phải đối mặt với rất nhiều bất trắc, hiểm nguy nhưng các ông vẫn không hề chùn bước, luôn bám sát nhiệm vụ, đảm bảo thông đường cho cho những đoàn xe ra chiến trận. Ông Giao bị thương trong một lần đi nhận tiếp phẩm. Khi đi ngang qua cống số 10 gần với cầu Tùng Cóc, bất ngờ ông bị máy bay đến ném bom và  bị vùi trong đất. Mảnh bom cắt cụt mất của ông một ngón tay. Sau khi điều trị ra viện, ông tiếp tục trở lại đơn vị công tác.

Hoàn thành sứ mạnh lịch sử với Ngã ba Đồng Lộc, tổ lái máy gạt huyền thoại và những chiếc máy gạt thân yêu lại tiếp tục lăn bánh khắp mọi nẻo đường hàn gắn vết thương chiến tranh để lại. Năm 1980, ông Giao được về nghỉ hưởng chế độ mất sức nhưng chỉ được hưởng nửa thời gian trong số 21 năm, 6 tháng ông đã phục vụ. Từ đó ông phải vất vả mưu sinh với cái nghề kéo xe để kiếm kế sinh nhai. Do không giữ được hồ sơ giấy tờ nên ông đành  chấp nhận chịu mất quyền lợi  đáng ra  ông phải được hưởng như bao thương binh khác. Năm 2012 Phường Tân Giang đã huy động nguồn lực xây dựng tặng vợ chồng ông một ngôi nhà tình nghĩa bây giờ bà Hồng dùng làm nơi thờ tự ông.

Lau giọt nước mắt trên gò má hao gầy, bà Hồng chia sẻ: “Do bị sức ép bom, thương tật tái phát, ông nhà tôi luôn đau ốm liên miên. Bệnh tim, phổi  của ông ngày càng nặng thêm theo tuổi tác, vô phương cứu chữa. Khi còn sống, ông đã nhiều lần gõ cửa các cơ quan chức năng xin  xem xét cho làm thủ tục giám định sức khoẻ để được cấp một tấm thẻ thương binh khỏi hổ thẹn với công lao đóng góp của mình. Tuy nhiên, điều mong ước của ông đến nay vẫn còn dang dở vì hồ sơ giấy tờ bị thất lạc hết.”

Điều mong ước của người còn sống

Tạm biệt bà Hồng, chúng tôi tiếp tục cuộc hành trình xuôi về xóm Thanh Mỹ, xã Phù Lưu, huyện Lộc Hà để tìm gặp lại gia đình ông Đặng Xuân Tiết. Ông Tiết sinh năm 1940, mồ côi cả cha  mẹ từ  nhỏ.  Năm 17 tuổi ông  tình nguyện tham gia vào ngành giao thông và sau khi tốt nghiệp lớp đào tạo lái máy cấp tốc, ông cùng các đồng nghiệp được biên chế vào tổ máy gạt của Anh hùng Uông Xuân Lý tham gia phục vụ chiến đấu tại Ngã ba Đồng Lộc cho đến khi đất nước hoà bình. Năm nay đã bước sang tuổi 74 nhưng ông Tiết vẫn còn  đam mê với công việc vườn tược. Đặc biệt, câu chuyện của ông một thời trai trẻ nơi Ngã ba Đồng Lộc vẫn còn nguyên vẹn trong ký ức đầy xúc cảm.

Vợ chồng ông Tiết và cháu đang lật tìm kỷ niệm

“Trong một lần tui và ông Thành đang điều khiển máy làm nhiệm vụ san ủi mặt đường tại chân cầu Tùng Cốc để đón đoàn cán bộ Bộ Quốc phòng đi thị sát chiến trường thì một quả bom sót lại phát nổ, biến chiếc máy gạt thành đống sắt vụn, 2 chiến sĩ quân đội hy sinh riêng tui và ông Thành bị sát thương nhiều chỗ phải đi cấp cứu. Ông Thành bị thương ở phần đầu và cả vùng lưng, còn tôi bị vỡ quai hàm hiện vết sẹo vẫn còn nguyên, đến nay mỗi khi trời trở gió thường bị ốm đau vật vã. Gia đình vợ con đến hết cực, đã nhiều lần gõ cửa các cơ quan chức năng xin làm thủ tục giám định thương tật nhưng vì mất hết giấy tờ nên ở mô họ cũng lắc đầu.”- ông Tiết bày tỏ nỗi niềm..

Rời huyện Lộc Hà,chúng tôi  lại ngược về huyện Đức Thọ tìm đến thăm nhà ông  Võ Xuân Thành ở Thôn Đồng Thanh Lâm thuộc xã Đức Lâm. Hình ảnh đầu tiên đập vào mắt chúng tôi là ông già vóc dáng gầy gò đang dắt trâu đi ăn bên mép ruộng gần nhà. Thấy có khách, ông vội buộc dây thừng vào gốc cây, cẩn thận múc một gàu nước dội sạch chân rồi mới vào nhà tiếp khách.

Ông  Thành sinh năm 1947. Cùng chung cảnh ngộ mồ côi như ông Tiết, tuổi thơ ông cũng lay lắt đói khổ cơ hàn. Cha mẹ mất sớm mấy anh em trong nhà đùm bọc nhau, gật gấu vá vai, rau cháo qua ngày. Năm 1962, theo tiếng gọi của tổ quốc, ông tham gia ngành Giao thông vận tải, lăn lộn khắp đó đây để mở đường phục vụ kháng chiến. Ông Thành cũng là thành viên của tổ lái máy gạt Uông Xuân Lý đã một thời cùng đồng đội nếm mật, nằm gai dưới mưa bom bão đạn để bảo vệ Ngã ba Đồng Lộc cho những chuyến xe qua. Ông còn nhớ, hồi đó, tổ  máy Uông Xuân Lý có 9 người và 4 máy, ông và ông Tiết được phân một máy. Dù mưa bom bão đạn, đêm cũng như ngày, hai ông gắn kết bên nhau như hình với bóng, người này điều khiển máy thì người kia dò đường.  Ông nói: “Đã ba lần, tui và ông Tiết phải đối  mặt với cải chết. Trong đó, cái lần chết hụt ở cầu Tùng Cóc vào cuối năm 1969 là đáng nhớ nhất.”

Sau lần bị thương ở cầu Tùng Cóc, hai ông được đưa đi điều trị tại Binh trạm Vĩnh Lộc gần 2 tháng. Ra viện trở về đơn vị, hai ông được bố trí làm việc nhẹ tại bộ phận hậu cần. Sau một thời gian dài, sức khoẻ có phần bình phục, hai ông tiếp tục được trở lại cầm vô-lăng điều khiển máy làm đừờng giao thông đến năm 1983 cả ông Thành và ông Tiết được về nghỉ hưu theo chế độ.