Khu đô thị Thủ Thiêm: Buông lỏng quản lý, giao đất tràn lan, phá vỡ không gian

Dự án chưa đủ cơ sở pháp lý

Theo kết luận của Thanh tra Chính phủ, UBND TPHCM căn cứ vào Quyết định số 367/TTg và Văn bản số 190/CP-NN đượcThủ tướng Chính phủ phê duyệt thu hồi 4,3 ha đất thuộc khu phố 1, phường Bình An để thực hiện một số dự án trong Khu đô thị mới Thủ Thiêm là chưa đủ cơ sở pháp lý, dẫn đến thiếu căn cứ thực hiện, không xác định đúng, đủ diện tích đất phục vụ tái định cư theo quy hoạch, cần rà soát và có giải pháp giải quyết phù hợp.

Khu đô thị mới Thủ Thiêm là công trình có quy mô lớn, tổng số lượng hồ sơ cần di dời trên 15.000 hồ sơ, thời gian thực hiện đến nay khoảng hơn 15 năm; trong giai đoạn thực hiện có nhiều thay đổi về chính sách đền bù thiệt hại... Tuy nhiên, việc chấp hành quy định pháp luật về trình tự, thủ tục triển khai giải phóng mặt bằng của TPHCM, trực tiếp là Quận 2 có trường hợp chưa đầy đủ, chưa đúng quy định như việc không lập phương án đền bù giải phóng mặt bằng.

Tại Tờ trình số 1861/1996 UBND Thành phố gửi Thủ tướng Chính phủ về việc xin phê duyệt quy hoạch xây dựng 1/5000 Khu đô thị mới Thủ Thiêm có nêu, khu chuyển dân tái định cư có diện tích khoảng 160 ha, bố trí phía Đông giáp ranh phạm vi lập quy hoạch, không nêu cụ thể vị trí, ranh giới, không có hồ sơ, bản đồ quy hoạch kèm theo, chưa có ý kiến thẩm định của Bộ Xây dựng.

Đến thời điểm kiểm tra, tổng diện tích đất đã được quy hoạch và thực hiện đầu tư khu tái định cư nằm trong 5 phường với diện tích 46,1 ha gồm 2 khu: ngoài ranh quy hoạch Khu đô thị mới là 7,9ha (thuộc 42 ha được quy hoạch giai đoạn 1); trong ranh quy hoạch Khu đô thị mới là 38,4 ha (gồm: 15,5 ha thuộc 42 ha và 22,9 ha lấy từ Khu đô thị mới).

Cơ quan thanh tra khẳng định, sau khi có Quyết định số 367/TTg và Văn bản số 190/TTg-NN của Thủ tướng Chính phủ, UBND TPHCM chưa chỉ đạo các cơ quan liên quan của thành phố lập, thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch chung 1/5000 đối với Khu tái định cư, nhưng vẫn phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/2000 đối với 42 ha thuộc khu tái định cư, vi phạm quy định tại Quyết định số 322-BXD/1993 của Bộ Xây dựng.

“Tổng diện tích đất đã được UBND Thành phố quy hoạch, bố trí tái định cư phục vụ cho Khu đô thị mới Thủ Thiêm đúng theo quy hoạch Thủ tướng phê duyệt thuộc 5 phường là 46,1 ha, còn thiếu 113,9 ha chưa được quy hoạch, bố trí tái định cư nhưng không báo cáo Thủ tướng Chính phủ” - kết luận thanh tra chỉ rõ.

Quản lý sử dụng đất bị buông lỏng, thiếu kiểm soát

Cơ quan thanh tra phát hiện, trong phạm vi 5 phường (ngoài ranh Khu đô thị mới), mặc dù đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch Khu tái định cư 160 ha, nhưng UBND TPHCM đã giao đất cho 51 dự án để đầu tư xây dựng nhà ở, văn phòng, khu vui chơi giải trí, công trình công cộng… với tổng diện tích khoảng 144,6 ha.

Kết quả kiểm tra chi tiết một số dự án đã phát hiện một số khuyết điểm, vi phạm. Trong 51 dự án được UBND Thành phố quyết định giao sau khi đã có Quyết định số 367/QĐ-TTg và Văn bản số 190/CP-NN của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch Khu tái định cư có 6 dự án chấp thuận chủ trương, tạm giao với diện tích 27,7 ha và giao 45 dự án với diện tích 116,9 ha sau khi có Quyết định số 367/TTg. Hậu quả là, không có đủ đất để bố trí tái định cư theo quy hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

UBND Thành phố không thực hiện lập, phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/2000 trước khi giao đất nhưng vẫn được phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 để các dự án đầu tư xây dựng.

Thay vì tạm thời dừng giao đất cho các dự án không cấp thiết, quản lý chặt chẽ sự biến động của quỹ đất trong khu vực đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt quy hoạch thì UBND TPHCM lại chấp thuận chủ trương, tạm giao cho 6 dự án với diện tích 27,7 ha và quyết định giao đất chính thức cho 45 dự án với tổng diện tích khoảng 116,9 ha.

Thanh tra Chính phủ nhận định: “Những việc làm trên thể hiện công tác quản lý sử dụng đất bị buông lỏng, thiếu kiểm soát, giao đất tràn lan cho các dự án, làm phá vỡ không gian, quy mô quy hoạch, đặc biệt là không bảo đảm được quỹ nhà, đất phục vụ tái định cư theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ”.

Quá trình thực hiện thu hồi, giao đất, lựa chọn nhà đầu tư, tính tiền sử dụng đất… UBND TPHCM, các sở, ngành chức năng và nhà đầu tư đã có những khuyết điểm, vi phạm chủ yếu như: giao đất cho doanh nghiệp không đúng với giấy phép kinh doanh; không đúng thẩm quyền; không có quy hoạch chi tiết 1/2000 được duyệt; chưa ký hợp đồng thuê đất vẫn cho phép sử dụng; giao đất công không qua đấu giá.

Các dự án qua kiểm tra đều có vi phạm về quy hoạch và giấy phép xây dựng (lấn sông, xây dựng công trình sai quy hoạch, vượt số tầng); tính toán tiền sử dụng đất chưa đúng quy định ...

Ngoài ra, việc UBND TPHCM có Văn bản số 1122/UBND-ĐTMT ngày 20/2/2008 chấp thuận chuyển mục đích sử dụng 30,1 ha đất của Công ty Thế kỷ 21 tại dự án Khu Du lịch, văn hóa, giải trí thuộc phường Bình Khánh sang xây dựng khoảng 4.000 căn hộ tái định cư và hoán đổi bằng 30,2 ha đất sạch thuộc 90,2 ha Khu tái định cư Nam Rạch Chiếc nhưng sau đó, lại chấp thuận cho chuyển khu đất tái định cư này sang mục đích đầu tư kinh doanh nhà ở mà không thực hiện đấu giá theo quy định, tính tiền sử dụng đất không đúng thời điểm giao đất.

Thế Kha