“Giải mã” hiện tượng cá chết hàng loạt ở thượng nguồn sông Sài Gòn

Cá chết hàng loạt nghi do bị đầu độc từ thượng nguồn

Theo báo cáo của Phòng Cảnh sát phòng chống tội phạm về môi trường (PC49) Công an tỉnh Bình Phước: Hiện tượng cá chết được ngư dân ở khu vực sông Sài Gòn phát hiện vào khoảng 4 giờ ngày 6/7, vị trí cá chết chủ yếu ở đoạn sông Sài Gòn chạy qua địa phận ấp 4, xã Minh Tâm và ấp Bàu Lùng, xã Tân Hiệp, huyện Hớn Quản (Bình Phước). Các loài cá bị chết chủ yếu là cá trắng, cá dảnh, cá mè, cá rô phi và một số lượng nhỏ cá lăng; ước khối lượng cá chết khoảng 2 tấn.

Cơ quan chức năng đã trực tiếp làm việc với một số hộ dân làm nghề đánh bắt cá trên đoạn sông này. Theo các hộ dân, căn cứ vào biểu hiện cá chết, họ cho rằng có thể cá bị bị ngộ độc thuốc đơn hồng tính. Còn tại đoạn sông Sài Gòn chảy qua địa phận ấp Bàu Lùng, xã Tân Hiệp, huyện Hớn Quản, một số hộ dân ở đoạn sông này cho biết họ phát hiện cá chết có biểu hiện bị sình bụng, trôi về từ hướng thượng nguồn sông Sài Gòn. Cơ quan chức năng của tỉnh Bình Phước đã tiến hành xác định các nguồn nước thải ra sông Sài Gòn.

Tại khu vực cuối nguồn cá chết, cách khoảng 5 km theo hướng thượng nguồn sông Sài Gòn có 5 công ty nằm cạnh suối Ru có khả năng thải ra sông Sài Gòn gồm: Công ty Cổ phần Việt Sinh, sản xuất, chế biến mủ cao su; Công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại sản xuất Wusons, sản xuất, chế biến tinh bột mì; Công ty JAPFA COMFEED Long An (nay là Công ty trách nhiệm hữu hạn Di truyền giống JAPFA HYPOR), ngành nghề chăn nuôi heo; Công ty trách nhiệm hữu hạn chăn nuôi Tân Tiến Phát, ngành nghề chăn nuôi heo; Công ty trách nhiệm hữu hạn Nông sản Việt Phước, ngành nghề chăn nuôi heo.

Trong 5 công ty trên, Công ty trách nhiệm hữu hạn chăn nuôi Tân Tiến Phát và Công ty trách nhiệm hữu hạn Di truyền giống JAPFA HYPOY xả thải vào suối Ru sau đó thải vào sông Sài Gòn; Công ty trách nhiệm hữu hạn Nông sản Việt Phước xả thải trực tiếp ra sông Sài Gòn; 2 công ty còn lại nước thải chưa xả ra môi trường.

Nhận định ban đầu về nguyên nhân dẫn đến hiện trượng cá chết hàng loạt, PC49 cho rằng, với nguồn xả thải từ các trang trại chăn nuôi heo thì vị trí xả nước thải của các trang trại chăn nuôi heo đều nằm dưới vị trí phát hiện cá chết trên sông Sài Gòn theo hướng xuôi dòng sông Sài Gòn. Trong khi các ngư dân lại phát hiện cá chết hàng loạt trôi từ hướng thượng nguồn sông Sài Gòn chảy về nên khả năng cá chết do nước thải chăn nuôi heo xả ra sông Sài Gòn là rất khó xảy ra.

Đối với các nguồn xả thải từ nhà máy chế biến mủ cao su, tinh bột mì, Công ty trách nhiệm hữu hạn thương mại sản xuất Wusons đang tạm ngưng sản xuất chế biến tinh bột mì từ tháng 5/2016 để chờ mùa vụ sản xuất mới và Công ty Cổ phần Việt Sinh được UBND tỉnh Bình Phước cho phép tuần hoàn 100% nước thải sản xuất sau xử lý để tái sử dụng, hiện đang lưu trữ trong hồ chứa có lót chống thấm nên chưa xả thải ra môi trường.

Từ những cơ sở trên, PC49 Công an tỉnh Bình Phước đánh giá nguyên nhân cá chết hàng loạt xảy ra vào ngày 6/7/2016 có khả năng do bị thuốc cá từ hướng thượng nguồn sông Sài Gòn trôi về hướng hạ nguồn sông Sài Gòn.

Nhằm làm rõ thêm về nguyên nhân dẫn đến cá chết, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Phước đã lấy 1 mẫu nước thải tại điểm xả thải ra sông Sài Gòn của trang trại chăn nuôi heo thuộc Công ty trách nhiệm hữu hạn TNHH Nông sản Việt Phước và 5 mẫu nước mặt sông Sài Gòn đoạn từ cầu Sài Gòn I, xã Minh Tâm đến ngã ba sông Tràm.

Sau khi có kết quả phân tích, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bình Phước sẽ đánh giá chất lượng nước thải và nước mặt của sông Sài Gòn. Từ kết quả phân tích mới đánh giá được nguồn nước có bị ô nhiễm đến mức làm cá chết hay không

“Tổng kiểm tra” công ty vứt xác heo chết ra sông

Tại báo cáo này, PC49 xác định: Cty Việt Phước được cấp phép đầu tư từ năm 2008. UBND tỉnh đã phê duyệt, chấp thuận cho Cty này đầu tư xây dựng trang trại chăn nuôi heo quy mô 27.000 con từ năm 2009. Hàng ngày, heo chết trung bình khoảng 10 con/ngày; khối lượng trung bình mỗi con khoảng từ 50 – 80kg. Tuy nhiên, do lò đốt xác heo chết bị hư hỏng nên thời gian gần đây, Cty không xử lý xác heo chết mà vứt xác heo chết ra phần đất của Cty gần bờ sông Sài Gòn; xác heo chết hầu hết đang trong quá trình phân hủy, bốc mùi rất hôi thối.

Ngày 13/7, PC49 đã cử trinh sát nắm tình hình về việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường đối với các nguồn thải xả thải ra sông Sài Gòn, phát hiện Cty Việt Phước có dấu hiệu vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và vứt xác heo chết ra môi trường. Một ngày sau, PC49 đã phối hợp với các cơ quan chức năng kiểm tra Cty Việt Phước. Đoàn kiểm tra đã tiến hành trưng cầu Cty CP tư vấn môi trường Sài Gòn thu mẫu, phân tích giám định 1 mẫu nước thải tại vị trí sau hệ thống xử lý nước thải, trước khi thải ra môi trường; 2 mẫu nước mặt trên sông Sài Gòn để đánh giá nguyên nhân, ảnh hưởng của việc xả nước thải ra sông Sài Gòn gây ô nhiễm môi trường nước và cá chết.

Đối với heo chết, Đoàn kiểm tra đã yêu cầu Cty Việt Phước phải báo ngay cho cơ quan thú y và cơ quan chức năng để có biện pháp xử lý, phòng chống dịch bệnh theo đúng quy định về thú y. Không được phép chôn lấp mất vệ sinh, hay đổ xác heo chết ra sông, suối gây ô nhiễm môi trường đất, nước, ảnh hưởng đến đời sống người dân xung quanh trang trại. Đề nghị Cty nhanh chóng sửa chữa lò đốt xác heo để đốt heo chết đảm bảo quy định về môi trường, thời hạn hoàn thành việc sửa chữa này trước ngày 22/7.

Theo PC49, các mẫu nước thải thu được tại Cty Việt Phước hiện đang chờ kết quả phân tích, giám định… Khi có kết quả chính thức, PC49 sẽ đề nghị Giám đốc Công an tỉnh có biện pháp xử lý đối với Cty Việt Phước theo đúng quy định của Chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Trung Kiên