Gặp người đòi bồi thường oan sai 452 tỷ đồng

Sống chung với… lao lý

Tôi gặp ông Nguyễn Đình Chiến tại Công ty Cổ phần đầu tư thương mại Bắc Hà - một ngày sau khi ông "phát" đơn yêu cầu Viện kiểm sát Cần thơ bồi thường oan sai 452 tỷ đồng và 22 ngày sau khi Tòa án Nhân dân Thành phố Cần thơ tuyên "Nguyễn Đình Chiến vô tội…".

Khó hình dung đó là người đàn ông đã từng gần 10 năm gắn với lao lý, tụng đình; đã qua 5 lần điều tra và điều tra bổ sung, hai lần thay đổi tội danh, hai lần tòa trả hồ sơ, năm lần xét xử, 28 tháng tù giam… Người đang ghi kỷ lục đòi bồi thường oan sai với số tiền lớn nhất từ trước tới nay sau khi có Nghị quyết 388 của UBTVQH.

Ông cười tủm tỉm: "Nhiều người cũng ngạc nhiên như thế...".

Cảm giác đầu tiên và bao trùm của tôi về ông là người rất có bản lĩnh; đủ để bình thản đối phó trước tai họa và không sung sướng "ngất trời" khi niềm vui đến…

Ông nói, trong suốt gần 10 năm nay, lúc nào cũng chờ đợi cái giây phút đòi lại sự công bằng. Và ông đã nỗ lực một cách khoa học để cái ngày đó phải đến. "Kể cả 28 tháng ngồi trong nhà giam, khi nào tôi cũng nghĩ rằng ngày mai mình sẽ ra tù vì tôi biết mình không làm gì sai và tin rằng: trong các cơ quan tố tụng vẫn còn Bao Công".

Nhưng khi điều từng chờ đợi nhất và khó khăn để có được đã đến, ông lại nghĩ đến từng việc phải làm: “Tôi phải đòi tiền oan sai để tiếp tục trả nợ; tôi cũng đã đệ đơn đòi lại quyền chủ tịch Hội đồng quản trị và con dấu của doanh nghiệp mà tôi đại diện sở hữu 92% cổ phần nhưng khi tôi dính vào lao lý người ta đã cướp mất".

Sau đó lần lượt, phải giải quyết những vụ tranh chấp tài sản, đất đai đã xảy ra trong suốt gần 10 năm qua. Nói chung, đó đều là hậu quả của vụ án Cần Thơ. Khi một giám đốc doanh nghiệp như tôi vào tù, không những nợ không trả được mà còn để lại bao nhiêu hậu quả vì những dự án đang dang dở, những quan hệ làm ăn chằng chịt..."

Ông nói chậm rãi, đều đặn, không to, không nhỏ quá; cách dùng từ chính xác, không thừa, không thiếu; và nụ cười trên môi khi cần thiết phải có là theo đúng kiểu cách của một giám đốc doanh nghiệp mà những "giáo trình" căn bản về đào tạo giám đốc thường viết.

Điện thoại reo liên tục. Ông nói rằng đó là điện thoại của các luật sư và bạn hàng. Dưới tầng một của căn nhà cũ kỹ của Văn phòng công ty, có 5-7 nhà báo đợi gặp. Chốc chốc nhân viên lại cầm lên cho ông một xấp báo.

Tôi hỏi đến chi tiết nào của vụ án, ông mở tủ lấy một tập tài liệu photo được sắp xếp theo thứ tự ngày tháng. "Có hai luật sư nhưng nhiều lần tôi đã phải tự bào chữa cho mình tại tòa. Trong 28 tháng ngồi trong trại giam Cần Thơ, tôi đã đọc kỹ rất nhiều luật có liên quan tới vụ việc của mình".

Tính ra Nguyễn Đình Chiến đã tốn cả 500 triệu bay vào ra nhiều lần để hầu tòa Cần Thơ, đó là chưa kể tiền thuê luật sư mỗi tháng 2 triệu đồng, tính gần 10 năm. Và trong thời gian ấy ông còn trả được 20 tỷ ngân hàng để giải chấp tài sản.

"Làm sao để có chừng ấy tiền? Nhiều người cũng hỏi tôi như thế. Chừng ấy năm bạn bè, bạn hàng vẫn ở bên tôi. Nhiều cấp dưới của tôi hồi đó đã thành giám đốc doanh nghiệp giàu có, họ giúp đỡ. Nhưng thú thật, doanh nghiệp Bắc Hà này là "chiến khu Việt Bắc", tôi thành lập vào năm 2001, sau khi  tòa phúc thẩm Tòa án Nhân dân tối cao TPHCM xử vô tội và chưa có phán quyết của Ủy ban thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao bắt định giá lại tài sản hai doanh nghiệp..."

Ông đưa một tập báo photocopy được đóng lại thành quyển, bên ngoài là bìa xanh kiểu vở học trò, có ghi dòng chữ: "Kỳ án tại Cần Thơ, được đăng tải trên các báo".

Chính xác hơn, đây là những bài báo đứng về doanh nhân Nguyễn Đình Chiến được đăng từ năm 2005 - 2006, sau khi có ý kiến của Ban nội chính Trung ương đề nghị xem lại thực hư của vụ án hình sự hóa kinh tế này. Trước đó, đa số các bài báo khép tội cho ông Chiến theo nội dung cáo trạng của Viện kiểm sát Nhân dân Cần Thơ.

Nguyễn Đình Chiến nói rằng, cho đến năm 2004, ông mới hiểu được báo chí có vai trò quan trọng như thế nào trong việc giúp mình đòi lại công lý.

Nếu ông không có cách nói cho các nhà báo pháp đình hiểu thì sẵn vốn ấn tượng về việc các giám đốc doanh nghiệp tư nhân "lừa tiền nhà nước", họ sẽ vô tình trở thành đồng minh của các cơ quan tố tụng ở Cần Thơ trong việc khép tội oan sai.

Người lấn biển mở đất ở Cái Rồng

Trong số những bài báo được đóng thành quyển đó, tôi thực sự ấn tượng bởi ký sự mang tên: "Một vụ án tranh cãi xuyên thế kỷ: Một doanh nhân bị truy bức đến cùng" của tác giả Sáu Nghệ đăng trên Tiền phong Chủ nhật ngày 24/7/2005 và "Viết tiếp vụ án tranh cãi xuyên thế kỷ" ngày 31/7/2005 cũng trên báo này.

Sáu Nghệ viết: "PV ra khu Trung tâm thương mại - Du lịch Cái Rồng ở huyện Vân Đồn, Quảng Ninh của ông Chiến mà cơ quan kiểm toán định giá 53 tỷ đồng. Đó là hai dãy phố kéo dài hơn một cây số nối đảo Cái Bầu với Hòn Rồng rồi vòng theo chân Hòn Rồng. Trước đây hoang vắng, ông Chiến đã kè đá lấn biển làm nên khu phố với một cảng cá sầm uất. Diện tích lấn biển khoảng 80.000m2. Giá đất ở đây, tỉnh Quảng Ninh quy định 3,5 triệu đồng m2. Đây là giai đoạn 1, còn cả dự án tới 420.000 m2 sẽ có khu dân cư lớn với công viên, hồ nước hình thành khu du lịch thương mại hiện đại giữa biển..."

…Cửa biển đẹp giờ đã bị nhiều người chiếm và lấn biển làm cho nham nhở, phá vỡ quy hoạch, dự án táo bạo của ông Chiến ngày nào bây giờ giá trị dĩ nhiên không còn được như dự tính do ông Chiến bị bắt…

Tôi đọc lại Luận chứng kinh tế kỹ thuật Cái Rồng hơn chục năm trước. Khoảng gần ba chục trang đánh máy bằng giấy trắng khá đẹp. Bản vẽ không cầu kỳ nhưng mạch lạc. Nửa sau là bản dịch tiếng Anh.

Cái Rồng chỉ là một trong gần chục dự án lớn theo kiểu "mở đất" lập phố của doanh nhân Nguyễn Đình Chiến trước khi vướng vào vòng lao lý.

Năm 1969, Nguyễn Đình Chiến đang học dở Đại học Thủy lợi thì vào bộ đội. Đến năm 1976, về trường học tiếp, năm 1981 ra trường và thành cán bộ của Sở Thủy lợi Hà Bắc. Nhưng việc cần tiền nuôi ba đứa con trai còn nhỏ và máu mê kinh doanh đã xui kỹ sư Nguyễn Đình Chiến bỏ biên chế để trở thành giám đốc.

Ông Chiến kể rằng mình gần như đã lãi gần gấp đôi trong dự án Cái Rồng nhờ việc áp dụng kiến thức đã học từ trường Đại học Thủy lợi. Học thêm một bằng về kinh tế, ông cũng là người khá kỹ càng trong việc làm sạch bảng biểu, sổ sách nhưng vẫn cứ gặp họa…

Nguyễn Đình Chiến nói rằng "giám đốc là một nghề…". Nhưng ở Việt Nam trong giai đoạn chuyển đổi, đây là một nghề nhiều cơ hội kiếm tiền lớn và tỷ lệ rủi ro cũng quá cao...

Theo Lương Bích Ngọc - Thu Thủy
VietNamnet