“Dọn đường” thành lập Cục CSĐT tội phạm tham nhũng

Để tăng cường công tác đấu tranh chống tham nhũng, ngày 29/11/2005 Quốc hội đã ban hành Luật Phòng, chống tham nhũng. Theo điều 75 của Luật này, trong Bộ Công an cần thành lập đơn vị chuyên trách về chống tham nhũng. Đây là cơ quan có trách nhiệm phát hiện, điều tra các tội phạm về tham nhũng, chịu trách nhiệm chính về toàn bộ hoạ động điều tra các tội phạm về tham nhũng. Sự cần thiết phải thành lập cơ quan này là điều không còn phải bàn cãi.

Tuy nhiên, Bộ Công an lại gặp phải vướng mắc trong việc thành lập đơn vị này. Pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự 2004 chưa có quy định về tổ chức hoạt động của đơn vị chuyên trách về chống tham nhũng thuộc Bộ Công an với chức năng là một loại Cơ quan điều tra. Do đó, nếu không sửa đổi, bổ sung kịp thời Pháp lệnh, thì khi được thành lập, đơn vị chuyên trách chống tham nhũng sẽ không có cơ pháp lý để tiến hành hoạt động điều tra tội phạm.

Trong tờ trình Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công an Lê Hồng Anh cũng  nhấn mạnh: “Trong thực tiễn hoạt động Pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự 2004 cũng bộc lộ một số vướng mắc, bất cập về thẩm quyền điều tra của Cơ quan An ninh điều tra trong Công an nhân dân đối với các tội phạm nghiêm trọng, trong đó có tội phạm tham nhũng”.

Trong bản báo cáo thẩm tra của  Uỷ  ban Pháp luật Quốc hội, ông Vũ Đức Khiển cũng khẳng định: Đang có một số chồng chéo trong hoạt động của cơ quan chống tham nhũng khi ngoài quân đội, chỉ riêng bộ máy Cơ quan CSĐT của Bộ Công an đã có tới ba đơn vị: Cục CSĐT tội phạm về trật tự xã hội, Cục CSĐT tội phạm về trật tự quản lý kinh tế và chức vụ, Cục CSĐT về tội phạm ma tuý. Do đó, việc sửa đổi Pháp lệnh tổ điều tra hình sự theo hướng Cơ quan CSĐT của Bộ Công an là đơn vị chuyên trách điều tra các tội phạm về tham nhũng.      

Ông Khiển nói rõ: “Thực tế tại nhiều địa phương cơ  quan cảnh sát  điều tra tội  phạm  tham nhũng có sự chồng chéo. Trên Bộ thì hoành tráng còn phía dưới (địa phương) lại  chưa đạt yêu cầu. Cần phân định cán bộ, giảm tải cho cơ quan điều tra cấp Bộ”.

Bên cạnh đó, theo Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội, đã đến lúc cần nghiên cứu sao cho hoạt động của Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng cần phù hợp với lộ trình cải cách tư pháp (cho phép sơ thẩm tại cấp quận, huyện).

Trong khi đó, cũng có một số ý kiến khác nhau xung quanh việc sửa đổi một phần Điều 9 Pháp lệnh tổ chức điều tra hình sự. Cụ thể là về quyền hạn điều tra của Cục CSĐT tội phạm về tham nhũng và quyền của Bộ trưởng Bộ Công an trong việc tổ chức Cơ quan cảnh sát điều tra công an cấp huyện, trong việc phân công trách nhiệm điều tra đối với Cơ quan An ninh điều tra của Công an nhân dân, quyền của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng trong phân công trách nhiệm đối với Cơ quan An ninh điều tra của Quân đội nhân dân.

Theo Phó chủ tịch Quốc hội Trương Quang Được: “Phải chăng có sự bất hợp lý khi trên Bộ thì có đơn vị mới, trong khi tại địa phương thì chưa có. Liệu rằng có gây nên hiểu nhầm Trung ương nhấn mạnh chống tham nhũng còn địa phương thì không?”. Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Phúc Thanh cũng cùng chung quan điểm.

Thứ trưởng Bộ Công an Phùng Đại Quang giải trình, do tính chất của tội phạm tham nhũng, thực tế và yêu cầu đặt ra trong phòng chống tội phạm tham nhũng, Cục CSĐT về tội phạm này chỉ bố trí ở cấp Bộ và không triển khai theo ngành dọc. Tại địa phương, việc phát hiện, khởi tố, điều tra tội phạm về tham nhũng tiếp tục giao cho lực lượ ng C15 tại địa phương. Căn cứ vào tình hình thực tế tại từng địa phương Bộ trưởng Bộ Công an sẽ quy định cụ thể bộ máy Cơ quan CSĐT công an cấp huyện cho phù hợp.

Ngoài ra, Cục cũng không có thẩm quyền điều tra đặc biệt (về tố tụng và hành chính) bởi không phải là một cơ quan điều tra độc lập. Ông Vũ Đức Khiển cũng cùng chung quan điểm này với Bộ Công an.

Qua thảo luận, UBTVQH tán thành ý kiến là, về nguyên tắc, Cục CSĐT tội phạm về tham nhũng không phải là một cơ quan điều tra độc lập mà là một bộ phận của Cơ quan CSĐT của Bộ Công an.

Phúc Hưng