“Dồn Bộ trưởng Thể vào thế khó thì... cũng tội!”

"Tôi vẫn nhớ lời hứa của Bộ trưởng Thể nhưng không muốn chất vấn nữa!"

Sáng ngày 9/6, phát biểu tại tổ Hà Nội, đại biểu Nguyễn Anh Trí đồng ý với chủ trương điều chỉnh phương thức đầu tư một số dự án thuộc cao tốc Bắc - Nam. Tuy nhiên, ông Trí đưa ra một loạt băn khoăn về các hình thức đầu tư theo hình thức PPP, xã hội hóa để làm đường giao thông. Còn việc điều chỉnh hình thức đầu tư dự án thuộc cao tốc Bắc - Nam, đại biểu băn khoăn việc lấy đâu vốn để thực hiện 3 đoạn.

“Đây là dự án lớn, mang tính chiến lược, mới thông qua chưa đầy 2 năm, từ chỗ xin cơ chế xã hội hóa, bây giờ lại xin cơ chế để lấy vốn của nhà nước. Tôi nói thật là mình đồng ý nhưng rất băn khoăn, vì làm như thế này thì không nghiêm gì cả. Rồi sau này sẽ có những dự án tương tự thì làm sao Quốc hội, Chính phủ điều chỉnh được vốn? Tôi thấy nếu Quốc hội đồng ý một cách dễ dãi quá thì sẽ tạo tiền lệ”, ông Trí nói.

Theo đại biểu, chủ trương đầu tư theo hình thức PPP và xã hội hóa làm giao thông là hết sức đúng đắn, mang tính toàn cầu. Ông Trí cho hay, dù mình không giỏi về các dự án làm cầu đường, nhưng rất quan tâm đến hình thức đầu tư PPP nên đã tìm hiểu kỹ và thấy nước ngoài làm rất hiệu quả. Ông lấy ví dụ ở Nhật Bản làm đường theo hình thức này phải bảo đảm khai thác được 100 năm, trong đó nhà đầu tư khai thác 30 năm, sau đó chuyển giao cho nhà nước khai thác 70 năm.

“Bên Nhật tôi hiểu là như vậy, thế tại sao với Việt Nam cả một chủ trương rất lớn như thế lại không hấp dẫn? Theo tôi phải xem lại chủ trương xã hội hóa của chúng ta”, đại biểu Nguyễn Anh Trí nói và cho rằng, có thể do hồ sơ mời thầu không hấp dẫn, nhưng nếu điều chỉnh không khéo lại tiếp tục sai.

Một “băn khoăn nhỏ” nữa mà đại biểu Nguyễn Anh Trí đặt ra đó là có những gói thầu không ai quan tâm hoặc có những gói thầu nhiều nhà thầu tham gia nhưng năng lực tài chính yếu. Do vậy, đại biểu không hiểu những nhà thầu yếu như vậy bỏ thầu dự án để làm gì? Bởi theo ông Trí, về năng lực tài chính, nhà thầu có rất nhiều tiền hoặc có thể vận động được nhiều tiền để thực hiện dự án thì mới bỏ thầu.

Từ thực tế trên, đại biểu đoàn Hà Nội cho rằng, hồ sơ mời thầu của chúng ta chưa có độ hấp dẫn cho xã hội. Vấn đề cụ thể đại biểu Trí cho là các trạm thu phí BOT thời gian qua để lại hậu quả rất nặng nề cho xã hội.

“Các đại biểu còn nhớ, khi Bộ trưởng Thể (Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể - PV) vừa mới lên, chính tôi là người chất vấn: Khi nào thì thu phí BOT bằng trạm tự động không dừng? Bộ trưởng Thể nói chắc như đinh đóng cột, hứa là cuối năm 2019”, đại biểu Trí nói.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí cho biết, ông rất nhớ lời hứa đó của Bộ trưởng Thể; nhưng ông cũng không muốn chất vấn nữa... “Thủ tướng mấy lần chỉ đạo rồi cũng không ăn thua, nên mình chất vấn thì đã là cái gì!”, ông Nguyễn Anh Trí cho hay.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí cho rằng có thể trong các hợp đồng làm đường theo hình thức xã hội hóa đã bị... hớ. Cụ thể, để các nhà thầu làm trạm thu phí không dừng thì trong hợp đồng trước đây phải ghi rõ "thu phí bằng trạm không dừng". Còn nếu không quy định rõ thì Bộ GTVT chỉ có thể thương lượng với nhà thầu chứ không thể bắt buộc.

“Do vậy, tôi nói rất thật là không muốn phát biểu cái này nữa vì dồn Bộ trưởng vào thế khó thì cũng tội cho Bộ trưởng. Tôi phải nói chữ "tội" này là nói rất chân thành, tức là làm cho Bộ trưởng khó trả lời!”, ông Nguyễn Anh Trí chia sẻ.

Cần khắc phục chứ đừng "chặn đứng" loại hình BT, BOT

Phát biểu tại đoàn Hà Nội, đại biểu Nguyễn Phi Thường cũng nhất trí với tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính ngân sách Quốc hội về 3 đoạn cao tốc Bắc - Nam được chuyển hình thức đầu tư từ PPP sang đầu tư công.

“Tôi là một trong những thành viên đoàn giám sát của Quốc hội về các dự án BT và BOT. Sau khi giám sát cũng phát biểu 7 vấn đề tồn tại của BT, BOT với mong muốn có kế hoạch nhận diện, khắc phục các tồn tại, hạn chế để loại hình BT, BOT có thể phát huy tốt hơn”, đại biểu Thường nói.

Theo đại biểu Nguyễn Phi Thường, sau giám sát, dự án đầu tư theo hình thức trên gần như bị ngưng lại. “Như đại biểu Trí nói, đây là loại hình phổ biến, thông dụng ở quốc tế. Với chúng ta nếu không có cái này thì rất khó để phát triển cơ sở hạ tầng đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế. Tuy nhiên, khi khắc phục những tồn tại, chúng ta gần như nghiêng về hướng chặn lại hình thức này, kể cả ngân hàng cũng gần như không quan tâm, không cho vay vốn”, ông Thường nói.

Quang Phong