Độc đáo phiên chợ "lỗ cũng bán để cầu may"

Theo những người cao tuổi trong làng Thiều kể lại, Tướng quân Lê Phúc Đồng, một vị tướng có tài thao lược dưới thời nhà Lê, khi đem quân đi đánh giặc trên sông Mã, đến khúc sông bên chân núi Thiều thì thuyền mắc cạn không xuôi được dòng. Tướng quân cho quân nghỉ ăn cơm trưa chờ con nước lớn.

Khi lên bờ nghỉ chân, tướng quân bắt gặp một cái miếu thờ nhỏ nằm ngay bên chân núi do những đứa trẻ mục đồng của làng Thiều dựng lên, thắp nén nhang khẩn cầu xin cho thuận buồm xuôi gió, đánh thắng giặc ngoại xâm. Thắp nhang xong, quay trở lại đoàn thuyền thì tướng quân vô cùng bất ngờ khi đoàn thuyền mắc cạn đã có thể xuôi dòng và tiến thẳng về cửa Thần Phù đánh giặc.

Sau khi thắng giặc ngoại xâm trở về, tướng quân Lê Phúc Đồng về lại làng Thiều cho dân làng ăn mừng chiến công. Từ đó đến nay, cứ đến ngày ăn mừng chiến thắng này người dân mở hội, chợ để tưởng nhớ, truyền thống ấy được giữ đến cho đến ngày nay của chợ Thiều.

Chợ Thiều bắt đầu họp từ lúc 5 giờ sáng cho đến chiều tối ngày 26 tháng Chạp âm lịch hàng năm, nhưng từ lúc 12 giờ đêm của ngày hôm trước đã bắt đầu có người đến để bán hàng và mua hàng. Chợ đông người nhất vào 8 - 9 giờ sáng ngày 26 tháng Chạp.

Người dân làng Thiều có câu ca lưu truyền nhiều đời cho đến nay là “Bỏ con, bỏ cháu chứ không bỏ 26 chợ Thiều”. Theo ông Trương Ngọc Toán một người cao tuổi trong làng thì câu ca đó có ý nghĩa vô vùng sâu sắc.

“Chợ Thiều họp vào 26 tháng Chạp hàng năm là để người dân đến cầu may cho năm mới sắp đến. Bỏ con bỏ cháu chứ không bỏ 26 chợ Thiều là để nhắc nhở con cháu thế hệ mai sau lưu giữ nét truyền thống của ông cha. Chợ Thiều không chỉ người sống họp mà còn có cả phần tâm linh của những người đã khuất, dù bỏ con bỏ cháu đi về bên kia thế giới nhưng vẫn không bỏ chợ Thiều”, ông Toán chia sẻ.

Ông Toán cũng cho biết thêm: “Người dân ai đến chợ cũng đều mua hay bán một thứ gì đó về để thắp nhang, làm quà chợ cho ông bà, tổ tiên đã khuất, sau khi bán hay mua xong ai cũng đều lên chùa bên chợ thắp nén nhang cầu xin điều may mắn cho năm mới. Chợ họp là để cầu may nên có rất đông người đến mua bán ai bán hay mua cũng đều là để cầu may”.

Các mặt hàng bán ở chợ chủ yếu đều là những sản vật vùng quê. Những đồ quà bánh để thờ cúng ông bà tổ tiên, các món đặc trưng ngày Tết như lá dong, sợi giang, quả cau, lá trầu, củ hành, củ tỏi, thịt cá, hoa giấy, hoa tươi… đây đều là những thứ không thể thiếu trong ngày Tết.

Rất đông người đến chợ không chỉ mua bán còn là để cầu may.

Ông Nguyễn Tiến Năng, trưởng làng Thiều Xá cho biết: “Đến chợ Thiều không chỉ có người dân trong vùng Thanh Hóa mà nhiều nơi khác từ Nghệ An, Hà Nội, Ninh Bình, Nam Định… Xưa chợ Thiều được họp ở ngay sát bờ sông để thuận tiện giao thông đường thủy với kiểu buôn bán trên bến dưới thuyền. Nay làng thống nhất họp vào trong sân chùa theo nguyện vọng người dân trong làng. Trên là chùa dưới là chợ để lưu giữ nét hồn quê”.

Điều đặc biệt, người dân làng Thiều dù đi làm ăn đâu xa không về tham dự chợ Thiều được thì ngày hôm họp chợ gia đình nào cũng nghỉ hết mọi công việc để tụ tập ăn uống mừng phiên chợ Thiều. Ông Lê Văn Nguyên, 67 tuổi chia sẻ: “Người dân làng Thiều chúng tôi rất quan trọng ngày họp chợ Thiều. Con cháu dù đi làm xa cũng đều về đúng dịp họp chợ. Ai không về được thì lại tự mở tiệc ăn mừng ngày họp chợ như đang ở quê hương”.

Phiên chợ cầu may độc đáo này tuy không quy mô lớn như chợ Viềng (Nam Định) nhưng lại lưu giữ được truyền thống của người dân một vùng quê nghèo Thanh Hóa.

Ông Năng chia sẻ: “Nguyện vọng của dân làng chúng tôi rất mong được chính quyền các cấp, các ban ngành quan tâm để có thể mở rộng quy mô chợ Thiều hàng năm. Đây không chỉ là nét văn hóa của riêng người dân làng Thiều mà có ý nghĩa sâu rộng về mặt văn hóa của địa phương, mở rộng chợ hơn có quy mô để không bị mai một mà càng làm tăng giá trị của phiên chợ cầu may này”.

Mật ngày dùng trong ngày Tết.

Nén hương thắp bàn thờ ngày Tết.

 Sau khi mua hay bán xong thì mọi người ai cũng lên chùa thắp nén nhang cầu may.

Thái Bá - Duy Tuyên