"Điện là mặt hàng nhạy cảm, cần luật hóa quy định điều chỉnh giá điện"

Trong khuôn khổ hoạt động giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021, Đoàn giám sát phối hợp với Liên hiệp các Hội khoa học kỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo với chủ đề "Chính sách giá điện, thị trường điện Việt Nam: Một số vấn đề đặt ra và giải pháp", ngày 18/7.

Cần quy định giá điện theo cơ chế thị trường

Ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận định chính sách giá điện, thị trường điện là những vấn đề cốt lõi với sự phát triển ngành điện, tác động trực tiếp đến kinh doanh sản xuất của doanh nghiệp và đời sống người dân.

Trong khi đó, Phó cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (Bộ Công Thương) Trần Tuệ Quang nêu quan điểm, giá điện là mặt hàng nhạy cảm, việc thay đổi giá điện có thể ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô, đời sống người dân, nên trong một số năm, giá điện đã được giữ ổn định.

Theo ông Quang, cần nghiên cứu để luật hóa quy định về cơ chế điều chỉnh giá điện. "Cần thiết quy định chính sách giá điện theo cơ chế thị trường và hoạt động mua bán điện đảm bảo sự phát triển của thị trường điện, thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh, minh bạch, công bằng, điều hành giá điện qua hoạt động mua bán điện", ông Quang nói.

Phó cục trưởng Cục Điều tiết điện lực đề nghị cần ban hành nghị định về cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện với thẩm quyền thuộc Chính phủ và đơn vị điện lực; bổ sung chính sách giá điện theo vùng miền, phản ánh chi phí bán lẻ điện cho nhóm khách hàng. 

Một chuyên gia năng lượng độc lập cũng đồng tình cần đưa giá điện theo thị trường và lưu ý cơ quan quản lý cần tính toán, bổ sung thêm thành phần về chi phí công suất. Bởi, khi có thêm nguồn điện mới như năng lượng tái tạo, chi phí tính toán trên mỗi kWh không còn phù hợp. 

Ở góc nhìn khác, PGS. TS Bùi Xuân Hồi, Hiệu trưởng Cao đẳng điện lực miền Bắc, cho biết dù đã có Quyết định 24/2017 về cơ chế điều chỉnh giá bán điện bình quân, song việc điều chỉnh giá lại không diễn ra mang tính định kỳ hay quy định.

Dẫn chứng đợt điều chỉnh giá điện gần nhất vào tháng 5, sau 4 năm không điều chỉnh giá điện, ông Hồi cho rằng việc này cho thấy điều tiết giá điện không theo tín hiệu của thị trường.

Theo ông, việc quá lâu không điều chỉnh giá điện sẽ khiến giá điện không phản ánh tín hiệu của thị trường và nguy cơ lỗ lớn có thể xảy ra, vì EVN không có khả năng tái đầu tư mở rộng hệ thống điện và không có khả năng thanh toán cho các đơn vị bán điện, dẫn tới nguy cơ an ninh trong cung cấp điện không được đảm bảo.

Từ góc độ quản lý Nhà nước, Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An cho rằng vẫn phải tiếp tục điều hành giá điện theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Nhà nước, vì dù có hình thành thị trường bán lẻ điện, Nhà nước vẫn phải kiểm soát.

"Giá năng lượng, giá điện luôn được Trung ương xác định phải theo thị trường, dần dần xóa bỏ bù chéo. Cơ cấu ngành điện thế nào thì Nhà nước vẫn phải kiểm soát, kiểm soát ở mức độ nào để tăng cạnh tranh, minh bạch là quan trọng", ông An nêu quan điểm.

Đảm bảo cung cấp đủ điện

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng chính sách giá điện của Việt Nam thời gian qua đã góp phần vào ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đảm bảo an sinh xã hội, nhưng cũng bộc lộ nhiều bất cập, hạn chế. 

Theo ông, có ý kiến cho rằng cơ cấu phát điện, điều chỉnh giá điện chưa bù đắp được chi phí đầu vào và đảm bảo lợi nhuận hợp lý; cơ cấu biểu giá bán lẻ chưa phù hợp, chưa có lộ trình cụ thể để áp dụng giá điện hai thành phần… 

Bên cạnh đó, tái cơ cấu ngành năng lượng để từng bước hình thành thị trường năng lượng cạnh tranh lành mạnh trong đó có thị trường điện thực hiện còn chậm, còn tình trạng độc quyền Nhà nước trong một số lĩnh vực năng lượng.

"Cơ chế giá bán lẻ điện hiện nay chưa đồng bộ với thực tế phát triển thị trường điện, chưa dự báo tốt và tính toán đầy đủ những yếu tố ảnh hưởng từ thị trường năng lượng khu vực và thế giới", theo lời Phó Chủ tịch Quốc hội.

Theo ông, những tồn tại, vướng mắc về giá điện, thị trường điện hiện nay ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành điện, ngành năng lượng và sự phát triển ổn định, bền vững của đất nước.

"Cần có cách làm mới, giải pháp đột phá tháo gỡ vướng mắc, vượt qua khó khăn, bảo đảm mục tiêu cung cấp đủ điện cho nền kinh tế, cho sản xuất kinh doanh và đời sống của người dân với giá cả hợp lý", ông Hải nói.