Dẹp nhà lụp xụp ven kênh: Khó!

Vốn đâu?

Theo kế hoạch, trong giai đoạn 2008-2010, quận 8 sẽ giải tỏa 2.600 căn nhà trên các rạch Ụ Cây và bờ đông rạch Xóm Củi. Giai đoạn 2010-2012, quận sẽ tiếp tục giải tỏa 2.500 căn nhà nằm ven những tuyến kênh Đôi, kênh Ông Lớn, kênh Tàu Hủ... Giai đoạn 2012-2015, xóa tiếp 5.500 căn nhà dọc bờ nam kênh Đôi, bờ tây rạch Xóm Củi...

Cùng thời gian đó, quận 8 cũng sẽ xóa khoảng 16.000 căn nhà thuộc 26 khu nhà lụp xụp (không nằm ven kênh) nằm rải rác trên địa bàn quận. Dự kiến đến năm 2020 sẽ chuyển tất cả những khu nhà lụp xụp này thành những chung cư cao tầng, trung tâm thương mại…

Tổng cộng số nhà mà quận 8 sẽ xóa bỏ trong 12 năm tới là 26.500 căn, chiếm khoảng 1/3 số nhà của toàn quận (gần 78.000 căn).

Theo kế hoạch thì UBND quận 8 sẽ làm theo phương án cuốn chiếu; nghĩa là quận sẽ chuẩn bị sẵn một số căn nhà sẵn để tái định cư trước. Khi dẹp những khu đầu tiên sẽ đưa người dân về đây ở; chủ đầu tư dự án sẽ tiến hành giải tỏa lấy mặt bằng, xây dựng các khu tái định cư mới để tái định cư cho người dân ở các khu sau.

Với phương án này, UBND quận 8 dự kiến sẽ dùng đất dự án và một số khu đất quy hoạch xây dựng công trình công ích, công viên cây xanh trên địa bàn quận để đổi lấy tiền đầu tư. Quận 8 chỉ xin một số vốn ngân sách đối ứng trước để xây dựng quỹ nhà tái định cư ban đầu, sau này doanh nghiệp đang ký đầu tư vào các khu này sẽ hoàn trả ngân sách.

Tuy nhiên, trong một số cuộc họp góp ý với quận 8 gần đây, các doanh nghiệp địa ốc đều cho rằng: trong điều kiện nguồn vốn bị thắt chặt như hiện nay, kêu gọi xã hội hóa nhà tái định cư là rất khó. Vì số vốn ban đầu phải có để bồi thường giải phóng mặt bằng là rất lớn.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng ước tính là quận 8 cần ít nhất 5.000 căn nhà tái định cư ban đầu để di dời đân, lấy mặt bằng xây dựng các khu tiếp theo. Tuy nhiên, dự kiến đến hết năm 2009 thì quận 8 cũng chỉ có khoảng 1.500 căn.

Vấn đề dân sinh

Vấn đề đầu tiên là: trong số 26.500 hộ bị giải tỏa ấy, mấy người được vào ở nhà tái định cư? Vì hầu hết đều là dân nghèo, tiền đâu mua căn nhà tái định cư rộng 50-60m2 trị giá hơn nửa tỷ bạc? Nếu có trả góp thì lấy đâu ra tháng gần chục triệu?

Với các hộ sống ở 26 khu nhà lụp xụp thì còn đỡ. Vì họ sẽ được bồi thường thêm tiền đất, như vậy mỗi hộ cũng được chừng vài chục đến vài trăm triệu, có khả năng mua một căn tái định cư hay một mảnh đất ở ngoại thành. 

Nhưng với 10.500 hộ sống ven kênh thì sao? Họ chỉ được bồi thường kiến trúc căn nhà gỗ vách tôn chừng vài triệu đồng. Số tiền này đủ dùng vào việc gì? Có lẽ chỉ đủ tiền cho họ thuê xe chở mớ đồ dùng cũ kỹ của gia đình đi tìm một đoạn kênh vắng nào đó và tiếp tục dựng tạm cái lều lấn chiếm tiếp.

Không kể đến tính khả thi của dự án tái định cư này do nguồn vốn thiếu hụt, ngay cả khi người dân đã được tái định cư hẳn hòi trong các chung cư cao tầng khang trang rồi, vấn đề hậu tái định cư cũng cần bàn cãi.

Vì hầu hết họ là những người buôn gánh bán bưng, có người bán quán tại gia, có người buôn hàng đồng nát… và mặt bằng chung là ít học. Vậy giải quyết vấn đề việc làm cho khoảng 50.000 lao động này ra sao? Không lẽ để họ mang cái nghề nhếch nhác của mình về lại khu chung cư mới?

Lãnh đạo quận 8 hứa là sẽ bắt đầu nghiên cứu và có phương án giải quyết việc làm cho người dân… sau khi dự án tái định cư được duyệt. Có nghĩa là dời xong hãy tính. Lúc ấy phương cách giải quyết ra sao thì người dân cũng đành phải chấp nhận vì… sự đã rồi!

Tùng Nguyên