Đề xuất khởi tố tội rửa tiền với tội phạm cố ý tẩu tán tài sản tham nhũng

Sáng 11/10, Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực TPHCM phối hợp với báo Sài Gòn Giải Phóng tổ chức buổi tọa đàm về giải pháp thu hồi tài sản tham nhũng trên địa bàn. Sự kiện có sự tham dự của lãnh đạo Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thành phố, Ban Nội chính Thành ủy cùng nhiều cơ quan, đơn vị liên quan.

Ông Ngô Minh Châu, Trưởng Ban Nội chính Thành ủy, Phó Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực TPHCM, cho biết, các vụ án tham nhũng, tiêu cực không chỉ gây thất thoát nghiêm trọng tài sản Nhà nước mà còn ảnh hưởng đến lòng tin của người dân. Do đó, việc thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ việc, vụ án hình sự về tham nhũng, tiêu cực là nhiệm vụ cấp bách, đòi hỏi sự quyết tâm, nỗ lực không ngừng từ cấp lãnh đạo, cơ quan chức năng và toàn xã hội.

Nhiều thách thức trong thu hồi tài sản

Thời gian qua, công tác thu hồi tài sản tham nhũng tại từng địa phương đã có nhiều chuyển biến tích cực, đặc biệt là sau khi Ban Chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được thành lập. TPHCM cũng triển khai nhiều biện pháp hiệu quả trong xử lý, thu hồi tài sản từ các vụ án tham nhũng, tiêu cực trên địa bàn.

"Chúng ta đã thành công trong việc kê biên, phong tỏa và thu giữ tài sản từ nhiều vụ án nghiêm trọng. Tiêu biểu là vụ án xảy ra tại Cục Đăng kiểm Việt Nam và các trung tâm đăng kiểm ở nhiều địa phương, vụ án xảy ra tại Tập đoàn Vạn Thịnh Phát", ông Ngô Minh Châu bày tỏ.

Bên cạnh những chuyển biến tích cực, Trưởng Ban Nội chính Thành ủy TPHCM cho rằng, công tác thu hồi tài sản bị chiếm đoạt, thất thoát trong các vụ án kinh tế, tham nhũng tại TPHCM còn gặp nhiều thách thức. Buổi tọa đàm hướng tới việc nhận diện khó khăn, thách thức, trong công tác này và tìm kiếm giải pháp nhằm nâng cao tỷ lệ thu hồi tài sản tham nhũng.

Tại buổi tọa đàm, ông Trần Văn Bảy, Chánh Thanh tra TPHCM, thông tin, tỷ lệ thu hồi tài sản trong quá trình thanh tra, kiểm tra tại địa phương có xu hướng tăng những năm qua. Năm 2021, thành phố thu hồi hơn 10,6 tỷ đồng (tỷ lệ 48,22%); năm 2022 là hơn 37,2 tỷ đồng (tỷ lệ 87,78%); năm 2023 là hơn 20,4 tỷ đồng (tỷ lệ 78,66%) và sáu tháng đầu năm 2024 là gần 28 tỷ đồng (tỷ lệ 100%).

Để đạt được những kết quả tích cực, kế hoạch của Thanh tra thành phố được UBND TPHCM phê duyệt hàng năm tập trung vào những lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, tiêu cực như quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công; quy hoạch, đất đai; đấu thầu, đấu giá, mua sắm tài sản công; lựa chọn nhà đầu tư; cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước và những hành vi lợi dụng chủ trương, chính sách về phòng, chống dịch bệnh và phục hồi kinh tế để tham nhũng, tiêu cực.

Qua đó, thành phố đã kịp thời phát hiện và thu hồi tiền, tài sản bị chiếm đoạt, chiếm giữ, sử dụng tài sản trái pháp luật hoặc bị thất thoát.

"Trong quá trình thanh tra, khi phát hiện sai phạm, Trưởng Đoàn thanh tra sẽ báo cáo Chánh Thanh tra quyết định hoặc yêu cầu, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền quyết định thu hồi ngay tài sản bị chiếm đoạt, chiếm giữ, sử dụng trái phép hoặc bị thất thoát do hành vi trái pháp luật của đối tượng thanh tra gây ra khi có bằng chứng, chứng cứ rõ ràng. Việc này được thực hiện sớm, không cần chờ đến khi có kết luận thanh tra", ông Trần Văn Bảy nêu rõ.

Chánh Thanh tra TPHCM nhận định, việc kịp thời xử lý, thực hiện quyền tạm giữ, thu hồi tài sản sai phạm trong quá trình thanh tra cũng là một trong những biện pháp hữu hiệu thu hồi tài sản do hành vi trái pháp luật gây ra.

Về những bất cập trong thu hồi tài sản thất thoát, ông Trần Văn Bảy cho hay, cơ quan thanh tra không có thẩm quyền yêu cầu phong tỏa, kê biên tài sản ngay trong giai đoạn thanh tra đối với cá nhân, tổ chức có liên quan. Thực trạng này tiềm ẩn nguy cơ cao tẩu tán tài sản của bản thân người có hành vi sai phạm và những người thân thích của họ.

Khởi tố tội rửa tiền nếu cố ý tẩu tán

Ông Ngô Phạm Việt, Phó viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) TPHCM, đã chỉ ra những hành vi tẩu tán tài sản của các tội phạm kinh tế, tham nhũng, tiêu cực và giải pháp mới của các cơ quan trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử.

"Các đối tượng tội phạm kinh tế, tham nhũng, tiêu cực hầu hết là "cổ cồn trắng", nắm rõ các quy định của pháp luật. Từ đó, họ đã có những biện pháp tẩu tán tài sản cho người thân, người khác đứng tên. Việc truy xét dòng tiền, tài sản là nhiệm vụ hàng đầu cho các cơ quan tố tụng, trong đó có cơ quan điều tra và viện kiểm sát. Vụ án chỉ được xử lý toàn diện khi tất cả tài sản liên quan được truy xét, thu hồi", lãnh đạo VKSND TPHCM nhận định.

Trong quá trình truy tố, VKSND TPHCM đã đặt vấn đề về việc thuyết phục bị can nộp lại tài sản phạm tội để được hưởng chính sách khoan hồng của pháp luật. Năm 2024, VKSND TPHCM có các văn bản gửi Cục Thi hành án dân sự và các chi cục đề nghị thu hồi tài sản từ người thân bị can, các bị can được tại ngoại để xem xét, đề xuất theo chính sách khoan hồng, chính sách ân xá.

"Vụ án tại Cục Đăng kiểm Việt Nam và các trung tâm đăng kiểm đã thu hồi được gần 8 tỷ đồng sau những lần vận động của các cơ quan kiểm sát. Việc vận động họ được thực hiện ngay trong quá trình thực hiện quyền công tố tại tòa, các bị can đã thành khẩn, nộp lại tài sản thất thoát và gia đình họ cũng có nhiều biện pháp khắc phục", ông Ngô Phạm Việt chia sẻ.

Phó viện trưởng VKSND TPHCM cho biết, sau khi bàn bạc với cơ quan điều tra, các cơ quan đưa ra một giải pháp khác khiến các đối tượng phạm tội e ngại là nếu xác định rõ hành vi tài sản, không có ý chí khắc phục thì sẽ bị điều tra, truy tố tội danh rửa tiền. 

Lãnh đạo Viện KSND TPHCM cũng yêu cầu kiểm sát viên kiểm soát các biện pháp ngăn chặn giao dịch, phong tỏa tài khoản, khám xét, thu giữ, tạm giữ tài liệu, đồ vật, tạm hoãn xuất cảnh, trưng cầu giám định, định giá tài sản, xác minh quyền sở hữu tài sản liên quan đến hành vi phạm tội, việc chuyển dịch các tài sản này, trước, trong, sau thời gian phạm tội. Qua đó, các cơ quan có thể kịp thời áp dụng các biện pháp ngăn chặn phù hợp.

Ông Phùng Văn Hải, Phó chánh án TAND TPHCM, chia sẻ, các vụ án tham nhũng, kinh tế được phát hiện trong thời gian gần đây có lượng hồ sơ lên đến hàng trăm ngàn bút lục, bản án hàng trăm trang. Trong khi đó, việc phát hành án theo quy định của pháp luật chỉ có 10 ngày nên khó có thể tránh được một số sơ sót nhất định, ảnh hưởng tới tiến độ thi hành án, thu hồi tài sản. 

Các vụ án này thường được dư luận xã hội hết sức quan tâm và với mong muốn sớm kết thúc việc điều tra nên các cơ quan tố tụng quá tập trung vào việc thu thập các chứng cứ liên quan đến việc chứng minh tội phạm của các bị can, bị cáo. Điều này dẫn đến thiếu sót trong công tác thu thập chứng cứ để giải quyết phần dân sự trong vụ án hình sự, việc kê biên đôi khi còn chưa đầy đủ, chưa đúng quy định.