ĐBQH lo rủi ro và lạm dụng chính sách khi cho vay lãi suất đặc biệt 0%

Sáng 29/5, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Dự thảo luật lần này bổ sung thẩm quyền quyết định việc cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước. Theo đó, Ngân hàng Nhà nước được quyết định cho vay đặc biệt có tài sản bảo đảm, không có tài sản bảo đảm với tổ chức tín dụng.

Tài sản bảo đảm của khoản vay đặc biệt từ Ngân hàng Nhà nước theo quy định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước. Lãi suất cho vay đặc biệt của Ngân hàng Nhà nước là 0%/năm.

Thẩm quyền quyết định việc cho vay đặc biệt với khoản vay có lãi suất là 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm, theo luật hiện hành thuộc về Thủ tướng.

Cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Nguyễn Hữu Thông (Bình Thuận) đánh giá quy định lãi suất cho vay đặc biệt là 0%/năm là một chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, thể hiện rõ vai trò của Ngân hàng Nhà nước trong việc hỗ trợ các tổ chức tín dụng đang trong tình trạng đặc biệt khó khăn, nhằm giữ vững an toàn của hệ thống tài chính - ngân hàng.

Tuy nhiên, theo vị đại biểu, quy định mức lãi suất 0%/năm nếu không gắn với điều kiện áp dụng cụ thể, có thể dẫn tới lạm dụng chính sách, tạo ra rủi ro, làm sai lệch môi trường cạnh tranh giữa các tổ chức tín dụng và tăng áp lực lên ngân sách quốc gia.

Hơn nữa, ông Thông cho rằng quy định này có khả năng mâu thuẫn với nguyên tắc thị trường, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực Nhà nước nếu không có cơ chế kiểm soát.

Ông đề nghị quy định cụ thể: “Lãi suất 0% chỉ áp dụng cho tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt, tái cơ cấu bắt buộc hoặc có ảnh hưởng hệ thống đến sự ổn định tài chính quốc gia”. Đồng thời, theo ông Thông, cần bổ sung cơ chế giám sát, công khai và đánh giá hiệu quả việc sử dụng nguồn vay đặc biệt này.

Về quyền thu giữ tài sản bảo đảm, dự thảo luật quy định trường hợp bên bảo đảm không hợp tác hoặc không có mặt theo thông báo của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, tổ chức mua bán, xử lý nợ, đại diện UBND cấp xã nơi tiến hành thu giữ tài sản bảo đảm tham gia chứng kiến và ký biên bản thu giữ tài sản bảo đảm.

Theo đại biểu tỉnh Bình Thuận, quy định này chưa phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương, vì Luật không giao trách nhiệm này cho cấp xã, và cán bộ cấp xã cũng không có thẩm quyền cưỡng chế dân sự. Vì thế, quy định này có thể dẫn đến rủi ro pháp lý trong thực tiễn thi hành.

Đại biểu Thông đề nghị chỉ nên cho phép thu giữ tài sản bảo đảm trong các trường hợp bên bảo đảm có thỏa thuận rõ ràng trong hợp đồng, tài sản không bị tranh chấp và đang trong diện hợp pháp thu giữ. Đồng thời, cần quy định cụ thể cơ chế giám sát, quyền khiếu nại của bên bảo đảm.

Đại biểu Nguyễn Hải Nam (Huế) cũng nêu thực tế tổ chức tài chính khi thu giữ tài sản đảm bảo đâu đó còn lạm quyền, gây bất ổn nhất định. Vì thế cần quy định cụ thể hơn cho nội dung này.

Với chính sách cho vay lãi suất đặc biệt 0% và không tài sản đảm bảo, ông Nam đồng tình với đại biểu Nguyễn Hữu Thông về việc cần quy định cụ thể về tiêu chí, điều kiện, quy trình, thủ tục, quy mô và hạn mức vay.

“Tôi dự đoán lượng vay này không nhỏ nên cần cân đối nguồn lực của Ngân hàng Nhà nước, vì việc này có thể làm thu hẹp dư địa chính sách tiền tệ và ảnh hưởng nhu cầu vốn của nền kinh tế”, ông Nam nêu quan điểm.

Đồng ý phân cấp, phân quyền cho Thống đốc Ngân hàng Nhà nước trong việc cho vay đặc biệt, song đại biểu cảnh báo đây là hoạt động cho vay, có rủi ro tín dụng nên khi quy định quyền này cần đi kèm với trách nhiệm của tổ chức, cá nhân liên quan.