Chuyện "trời đánh" và hủ tục cúng Yàng bằng lễ vật trắng - đen

Nằm ở vùng biên giới tiếp giáp với Campuchia, Ia Mơr là một trong những xã vẫn còn tồn tại và “phát huy” một hệ thống hủ tục đầy kì bí. Trong đó, tục cúng Yàng (Trời) mỗi khi bị sét đánh để hóa giải điềm xui thành may là tục còn phát triển thịnh vượng và bền chặt nhất.

Già làng Rơ Lan Miêng, làng Klar, xã Ia Mơr, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai, cho biết, nhiều năm qua, trong làng xuất hiện rất nhiều những trận sấm sét. Tuy chưa đánh trúng vào bất kì người nào nhưng nó lại đánh trực tiếp vào nương rẫy, chòi, nhà của người dân trong làng, khiến mọi người hoang mang, vì họ cho rằng đó là Yàng phạt. Đặc biệt, gia đình nhà nào bị sét đánh chắc chắn gia đình đó đang gặp hạn xui, nếu không cúng hóa giải thì tai họa sẽ ập đến với gia chủ, còn nếu cúng theo phong tục thì tình thế sẽ được đảo ngược.

Tuy nhiên, với đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn và lạc hậu thì việc có đủ lễ vật để cúng Yàng không phải là chuyện dễ với người dân nơi đây. Không chỉ vậy, theo quy định đã có từ xa xưa, những lễ vật bắt buộc phải có này cũng thuộc dạng khó tìm như: Một cặp trâu đen - trâu trắng; một cặp heo đen - heo trắng và một cặp gà đen - trắng. Không chỉ là những con vật trái ngược nhau về màu sắc, mà kích thước của từng cặp cũng phải tương đương nhau. Và tất nhiên, một thứ không thể thiếu trong bất kì lễ cúng nào và trong cuộc sống hàng ngày của người J’rai đó chính là những ghè rượu cần thơm ngon, được những người phụ nữ đảm đang tự tay làm.

“Mỗi một cặp động vật thì phải chọn một con đen và một con trắng, màu sắc phải trắng toàn thân hoặc đen toàn thân, không được có bất kì một màu nào khác. Vì theo quan niệm của người J’rai nơi đây, màu trắng là tượng trưng cho bầu trời, màu đen tượng trưng cho mặt đất. Khi làm bất kì chuyện gì cũng vậy, trời đất phải giao hòa với nhau thì dân làng mới có một mùa rẫy thuận lợi, gia đình đầm ấm và phát triển. Nếu thiếu một trong hai thì dân làng sẽ bị Yàng phạt, cuộc sống không bình yên, và nhất là gia đình bị sét đánh sẽ gặp nhiều tai họa lớn”, già Miêng lý giải.

Cũng từ khi làm lễ cúng Yàng hóa giải "thần sét" xong đến nay, tuy chưa biết đến khi nào mới trả hết được món nợ trên, nhưng tư tưởng của gia đình anh Bin đã khá thoải mái. Bởi anh tin rằng, từ nay trở đi cuộc sống của gia đình anh sẽ tốt đẹp hơn, giàu có hơn và may mắn hơn: “Mình có cúng thì mới dám tiếp tục trồng mì ở đám rẫy này được, và từ nay gia đình mình không còn phải sợ hãi hay gặp tai họa nữa. Sắp tới gia đình mình sẽ gặp may hơn, kiếm được nhiều tiền hơn”, anh Bin khẳng định.

Thiên Thư