"Chúng tôi muốn rạch ròi để những người làm gian dối phải chịu trách nhiệm"

Quan điểm này được Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc nêu ra trong phiên thảo luận tổ chiều 17/6, về dự án Luật Thuế giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi và dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế giá trị gia tăng.

"Ai làm người đó chịu"

Liên quan quy định về hành vi cấm với cơ quan thuế trong thực hiện VAT và hành vi chịu trách nhiệm của cơ quan, cán bộ thuế và doanh nghiệp, Bộ trưởng Tài chính cho biết dự thảo luật lần này bổ sung trách nhiệm người nộp, cơ quan thuế, cán bộ thuế và quy định rõ ràng, rạch ròi theo nguyên tắc ai làm người đó chịu, không thể doanh nghiệp làm sai, bắt công chức thuế phải chịu, và ngược lại.

Dẫn câu chuyện từ thực tế, ông Phớc cho biết dựa trên hồ sơ hoàn thuế, có tình trạng doanh nghiệp đưa hóa đơn giả vào, cơ quan thuế không thể kiểm tra tới nguồn gốc từng hóa đơn vì bị khống chế thời gian kiểm tra hồ sơ, hoàn thuế và hậu kiểm. Do đó, cuối cùng cán bộ thuế phải chịu hết trách nhiệm.

Vì thế Tư lệnh ngành Tài chính cho rằng phải quy định rõ chức năng, phạm vi công tác, giới hạn trách nhiệm mới làm chặt chẽ được.

"Trước tình trạng gian lận hóa đơn để hoàn thuế, cơ quan công an khởi tố nhiều vụ, chúng tôi muốn rạch ròi ra để những người làm gian dối phải chịu trách nhiệm. Nếu cơ quan thuế kiểm tra hồ sơ không đúng, người kiểm tra phải chịu trách nhiệm, và người tạo ra tài liệu giả cũng phải chịu trách nhiệm", ông Phớc nói.

Mong đại biểu Quốc hội ủng hộ quy định này, ông Phớc kỳ vọng quy định như vậy sẽ giúp tránh chuyện mập mờ, người nọ đổ lỗi cho người kia.

Theo Bộ trưởng Tài chính, thuế là công cụ điều tiết, các nước phát triển dùng công cụ này rất linh hoạt và ủy quyền cho Tổng thống, mà đại diện là Bộ Tài chính áp giá. Trong trường hợp hàng hóa nhập khẩu ảnh hưởng tới nền sản xuất trong nước, họ quyết định áp thuế ngay.

"Ví dụ trong một đêm, Bộ trưởng Tài chính Mỹ có thể ký quyết định tăng thuế suất với hàng nhập khẩu, như thép nhập từ Trung Quốc, ảnh hưởng tới sản xuất trong nước", ông dẫn chứng và cho rằng nếu phân cấp, ủy quyền, tăng rà soát, công cụ điều tiết này sẽ linh hoạt, hiệu quả hơn.

Giảm 2% thuế VAT nhưng người tiêu dùng ít được hưởng

Góp ý về chính sách giảm thuế giá trị gia tăng, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng với bối cảnh hiện nay, sức mua trong nước cũng như thế giới đang rất thấp, việc giảm thuế giá trị gia tăng sẽ giúp giảm giá hàng hóa, dịch vụ, đặc biệt là mặt hàng thiết yếu, giúp kích cầu tiêu dùng, kích thích sản xuất.

Khi đi giám sát ở địa phương, ông Cường nhận định việc giảm thuế VAT có tác dụng tốt trong phục hồi, phát triển sản xuất.

Tuy nhiên theo vị đại biểu, mục tiêu của giảm 2% thuế VAT là để giảm giá hàng hóa cho người tiêu dùng, nhưng trên thực tế số lượng người tiêu dùng được hưởng 2% từ việc giảm thuế VAT không nhiều. Bởi họ chỉ được hưởng khi mua hàng hóa dịch vụ có hóa đơn, trong khi phần lớn các mặt hàng dịch vụ hiện nay không có hóa đơn.

"Ví dụ, người dân ăn phở, về nguyên tắc giảm thuế VAT 2%, giá bát phở cũng phải giảm tương ứng, nhưng thực tế không có chuyện đó. Hầu hết hàng hóa phổ biến đều không được hưởng mức giảm 2% này. Người được hưởng chỉ là người cung cấp dịch vụ, tức là chỉ phục vụ cho một nhóm hộ kinh doanh", ông Cường phân tích.

Việc sửa đổi luật theo hướng tăng dần thuế VAT, theo đại biểu Hoàng Văn Cường, cần hết sức cân nhắc. Bởi hiện nay, Nhà nước đang muốn phục hồi, thúc đẩy hoạt động sản xuất nên cần giảm thuế. Nếu tăng thuế VAT sẽ gây tác động ngược cho mục tiêu này, theo ông Cường.

"So với mặt bằng chung của thế giới, thuế VAT của Việt Nam là thấp, song đặt cạnh các nhóm nước đang phát triển, nước ta lại ở mức cao", ông Cường so sánh và tái khẳng định quan điểm cần hết sức cân nhắc việc tăng thuế VAT.

Nhấn mạnh cải cách thuế là cần thiết, song theo ông Cường, không nhất thiết tăng thuế VAT bởi dư địa đối với thuế ở nhiều lĩnh vực khác như thuế tài sản còn lớn.

"Hiện nay Nhà nước chưa thu được thuế tài sản, trong khi đây là loại thuế có thể điều tiết được thu nhập, điều tiết hoạt động của nhóm đối tượng khác nhau, nhất là người có thu nhập cao, có tài sản lớn. Tôi cho rằng cần hướng đến các nhóm chính sách đó", ông Cường góp ý.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) nhắc đến quy định các giao dịch nhỏ lẻ dưới 1 triệu đồng qua sàn giao dịch điện tử đang nằm trong diện được miễn thuế xuất nhập khẩu và miễn thuế giá VAT. Ông chỉ ra thực tế số lượng giao dịch này là vô cùng lớn.

"Tôi có hai đứa con trong lứa tuổi phổ thông trung học, mỗi ngày mua khoảng 7-10 gói hàng các loại với giá 30.000-50.000 đồng rất nhiều. Trong phạm vi một gia đình như vậy, toàn hệ thống cả nước thì giao dịch lớn như thế nào?", ông Hùng đặt vấn đề.

Theo vị đại biểu, dù giá trị từng đơn hàng nhỏ nhưng số lượng giao dịch lại vô cùng lớn, nên đề nghị ban soạn thảo cân nhắc về quy định này để có nguồn thu bền vững hơn từ các loại giao dịch tương tự.

Lý giải rõ thêm, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết khi thực hiện Công ước quốc tế về hài hòa và đơn giản thủ tục hải quan (1973) mà Việt Nam ký kết, luật quy định giá trị nhỏ tối thiểu thì không thu thuế hải quan và thuế khác.

Dù vậy, Nghị định 134/2016 và Quyết định 78/2010 của Thủ tướng lại quy định thu thuế này.

Tuy nhiên, ông Phớc cho biết một số quốc gia đã bỏ quy định này. Ví dụ, EU bỏ miễn thuế VAT với lô hàng dưới 22 euro, Anh bỏ quy định miễn thuế VAT nhập khẩu có giá trị từ 135 bảng Anh trở xuống từ 1/1/2021. Còn Thái Lan thu thuế VAT 7% với tất cả hàng nhập khẩu, không phân biệt giá trị.