Chủ tịch Quốc hội: Thông tin không muốn cung cấp cứ “cộp”… dấu mật là xong

Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý về dự thảo luật Tiếp cận thông tin, Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý cho biết, liên quan đến quy định về thông tin được cung cấp hiện vẫn có 2 loại ý kiến khác nhau.

Loại ý kiến thứ nhất đề nghị mở rộng phạm vi thông tin được cung cấp, theo đó cơ quan Nhà nước phải có trách nhiệm cung cấp thông tin do mình tạo ra và thông tin do mình đang nắm giữ trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ. Có như vậy mới thực sự bảo đảm và tạo thuận lợi cho công dân trong việc thực hiện quyền tiếp cận thông tin.

Lý lẽ được đưa ra là do người dân sống ở địa bàn cơ sở (tại xã, phường, thị trấn), trong khi đó nhiều trường hợp việc ban hành văn bản tạo ra nguồn thông tin là của cấp trên cơ sở, nếu quy định chỉ cơ quan tạo ra thông tin mới có trách nhiệm cung cấp thì sẽ hạn chế việc tiếp cận, gây thủ tục phiền hà, tốn kém cho công dân.

Ví dụ, theo quy định này thì mặc dù Bộ trưởng ban hành văn bản, còn các cơ quan thuộc ngành ở cấp tỉnh, cấp huyện gần với dân hơn cũng không được cung cấp thông tin vì lý do không phải là thông tin do mình tạo ra.

Chủ nhiệm Phan Trung Lý khái quát, nhóm ý kiến này cho rằng, điều quan trọng là cần làm rõ loại thông tin cơ quan nắm giữ; đồng thời có hình thức, tổ chức, bố trí thực hiện việc cung cấp thông tin cho người dân cho phù hợp nhằm bảo đảm hiệu quả quyền tiếp cận thông tin của công dân.

Loại ý kiến thứ hai tán thành với thảo luật quy định thông tin phải cung cấp là thông tin do cơ quan Nhà nước tạo ra nhằm bảo đảm tính chính xác của thông tin và tính khả thi của luật.

Ông Lý nêu rõ, dự thảo luật đang được thể hiện theo loại ý kiến này nhưng UB Pháp luật (cơ quan thẩm tra dự án luật) tán thành với loại ý kiến thứ nhất.

Cơ quan thẩm tra cũng đồng ý với ý kiến đại biểu là cần nghiên cứu mở rộng chủ thể cung cấp thông tin không chỉ có cơ quan Nhà nước mà bao gồm cả các tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp Nhà nước có sử dụng ngân sách Nhà nước, vì có rất nhiều thông tin của các tổ chức, đơn vị này có liên quan trực tiếp đến đời sống, sinh hoạt của người dân.

Đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo luật – Bộ Tư pháp, Bộ trưởng Hà Hùng Cường bảo lưu quan điểm, chỉ cơ quan Nhà nước mới có trách nhiệm cung cấp thông tin và cơ quan nhà nước cũng chỉ cung cấp thông  tin do mình tạo ra.

Giao quyền đóng dấu mật là “đóng” quyền với người dân

Thẳng thắn góp ý về dự thảo luật, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng nhận xét, điều cốt lõi nhất là phải đưa ra được nguyên tắc xác định thông tin gì người dân được tự do tiếp cận, thông tin gì cần phải hạn chế thì luật chưa thể hiện được.

“Luật như này vẫn không minh bạch. Mà nếu không làm được việc đó, kỳ họp cuối cùng của Quốc hội khóa này sẽ không thông qua, sẽ gác lại để chuẩn bị tiếp” – Chủ tịch Quốc hội cương quyết.

Dẫn chứng cụ thể, Chủ tịch Quốc hội nêu chỉ rõ, nếu chỉ quy định là có người dân có quyền tiếp cận nếu thông tin không phải “mật” mà không xác định được điểm cơ bản nhất là thông tin nào công khai, thông tin nào mới được quyền giữ bí mật thì nghĩa là “vẫn giao cho người ta quyền đóng dấu mật”.

“Nếu như thế thì thông tin nào không muốn cung cấp, người ta cứ cộp cái dấu vào là xong. Cho các cơ quan cái quyền đóng dấu như vậy thì nghĩa là “đóng” hết với người dân?” – Chủ tịch Quốc hội cật vấn.

Về vấn đề này, cơ quan thẩm tra dự án luật cũng kiến giải, hiện nay tài liệu mật ở Việt Nam được quy định tại Pháp lệnh Bảo vệ bí mật Nhà nước năm 2000 và tại một số pháp lệnh, nghị định có hạn chế quyền tiếp cận thông tin của công dân là không phù hợp với Hiến pháp vì theo quy định của Hiến pháp thì việc hạn chế quyền công dân chỉ có thể được quy định bằng luật.

Để khắc phục tình trạng này, UB Pháp luật đề nghị UB Thường vụ Quốc hội yêu cầu các cơ quan hữu quan khẩn trương xây dựng, trình Quốc hội dự án Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước.

Đồng ý với nhận xét nhưng không đồng ý với đề nghị của cơ quan thẩm tra, Chủ tịch Quốc hội sốt ruột, nếu phải chờ luật khác có nghĩa là luật này chả có giá trị gì cả.

P.Thảo