Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải: Không thể có chuyện "phí chồng phí"

PV: Về dự án BOT Quốc lộ 1 qua Thừa Thiên Huế vừa làm xong đã bị hằn lún và tại một số quốc lộ khác cũng có trường hợp tương tự như vậy. Vậy hằn lún có phải do nhà thầu thi công chất lượng kém hay không và Bộ trưởng đã chỉ đạo xử lý vấn đề này như thế nào?

Bộ trưởng Đinh La Thăng: Chúng tôi xác định đây là công việc hết sức khó khăn không chỉ với đất nước chúng ta mà cả ở nước ngoài, cho nên chúng tôi đã thành lập Tổ đặc nhiệm tìm các nguyên nhân và giải pháp để khắc phục hiện tượng hằn lún này. Do vậy, đến nay đã giảm tỉ lệ hằn lún tại các đường quốc lộ còn 3,54%, tuy nhiên đây cũng là con số lớn. Theo chúng tôi thì không nhà đầu tư, nhà thầu nào muốn bị hằn lún cả bởi vì thời hạn bảo hành đã được nâng lên 4 năm, khi để xảy ra hằn lún thì nhà đầu tư, nhà thầu phải bỏ tiền ra bù lại, và Hội đồng nghiệm thu sẽ không cho thu phí, khi đó sẽ ảnh hưởng đến nhà thầu. Chính vì vậy, chúng tôi đang rà soát lại quy chuẩn, quy phạm, thiết kế kiểm soát chặt chẽ đầu vào như nhựa đường, các nguyên vật liệu, kiểm soát tải trọng xe, theo dõi quá trình thi công của nhà thầu, nhà đầu tư để làm sao hạn chế thấp nhất hiện tượng hằn lún này.

PV: Về việc thu phí, nhiều người dân khác có đặt câu hỏi là có hay không việc "phí chồng phí" khi người dân đang vừa phải đóng phí sử dụng đường bộ lại vừa phải đóng phí khi đi qua các trạm thu phí BOT?

Bộ trưởng Đinh La Thăng: Theo quy định của Luật giao thông đường bộ và các văn bản hướng dẫn thì phí đường bộ thu trên đầu phương tiện dùng để bảo trì các quốc lộ do ngân sách Nhà nước đầu tư. Còn phí thu qua trạm BOT để hoàn vốn và bảo trì cho Dự án đó. Mỗi loại phí có phương thức, nội dung, mục đích sử dụng khác nhau, do đó không thể có chuyện "phí chồng phí" được.

PV: Như vậy là Luật đã cho phép việc thu hai loại phí này. Nhưng câu hỏi đặt ra là quỹ bảo trì đường bộ đã sử dụng hết hay chưa mà lại phải thu thêm phí bằng các trạm BOT?

Bộ trưởng Đinh La Thăng: Phí thu qua trạm BOT không phải để bù cho phần thiếu của Quỹ bảo trì đường bộ mà hoàn vốn cho nhà đầu tư để bảo trì dự án BOT. Mà Quỹ bảo trì đường bộ là chỉ để bảo trì cho quốc lộ do nhà nước đầu tư. Và hiện nay, Quỹ bảo trì đường bộ hằng năm thu trên đầu phương tiện chỉ chiếm 25%, ngân sách Nhà nước bù mỗi năm khoảng 25%. Như vậy vẫn thiếu 50% nhưng không phải lấy từ phí thu các trạm BOT.

PV: Cũng liên quan đến vấn đề thu phí, một số người dân có hỏi: Tôi đi qua Quảng Bình thấy đang xây một trạm thu phí BOT mới, trong khi cách đó chưa đầy 20 km, đã có trạm thu phí Đèo Ngang rồi. Tôi được biết Bộ Giao thông vận tải đang rà soát để xử lý các trạm thu phí cách nhau dưới 70 km. Nhưng tôi băn khoăn là tại sao các trạm thu phí cũ gần nhau chưa xử lý xong mà đã mọc lên trạm thu phí mới. Xin hỏi Bộ trưởng tại sao lại có hiện tượng như vậy?

Bộ trưởng Đinh La Thăng: Trước hết chúng ta phải khẳng định các trạm thu phí phải đặt đúng theo luật pháp quy định, nếu đặt trên quốc lộ phải đạt được thỏa thuận với Bộ Giao thông Vận tải, Bộ Tài chính và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố. Còn đối với trạm thu phí tại địa phương phải có sự đồng ý của Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố. Tuy nhiên, hiện nay có sự thay đổi của chính sách, nên một số trạm thu phí trước đây do vấn đề lịch sử cần phải thay đổi. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ thì Bộ Giao thông Vận tải đang rà soát sẽ xóa bỏ một số trạm thu phí không phù hợp. Đối với trạm Đèo Ngang, hiện nay chúng tôi đang đàm phán với nhà đầu tư để cố gắng đến đầu năm 2016 dẹp bỏ để đảm bảo đúng quy định hiện hành của Nhà nước.

PV:Thưa Bộ trưởng, thực tế là mỗi con đường cao tốc được xây dựng theo hình thức BOT thường tốn hàng nghìn tỷ đồng nên phí người dân phải đóng là không nhỏ, đơn cử như phí đi cao tốc Nội Bài – Lào Cai lên đến 1,2 triệu đồng. Xin hỏi Bộ trưởng có tính được các hiệu quả kinh tế mà các cao tốc này mang lại cho người dân hay không?

Bộ trưởng Đinh La Thăng: Mỗi dự án chúng tôi làm đều tính tới hiệu quả tài chính. Thực tế dự án cao tốc Nội Bài – Lào Cai đã rút ngắn một nửa thời gian, chi phí xăng dầu, khấu hao, sửa chữa giảm 30%; Giúp cho sức khỏe lái xe, hành khách tốt hơn, an toàn giao thông cũng được đảm bảo, rồi sản phẩm của người dân tại các địa phương cũng được tiêu thụ nhanh hơn. Tóm lại đều mang lại lợi ích cho người dân cũng như doanh nghiệp. Khi chúng tôi tổ chức hội thảo, các cơ quan đơn vị liên quan đều đánh giá cao hiệu quả đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai mang lại. Thực tế là hầu như các loại xe nếu không cần bám sát tuyến đường cũ nữa thì đều đi cao tốc, đấy chính là hiệu quả kinh tế quyết định sự lựa chọn của người dân. Rõ ràng đây cũng là cuộc cách mạng đối với các địa phương vì rút thời gian di chuyển từ các địa phương về Hà Nội, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.

PV: Câu hỏi của một bác cựu chiến binh cho biết: Tôi nghe nói Bộ Giao thông Vận tải đang trình Chính phủ chủ trương được bán sân bay Phú Quốc. Việc bán một công trình giao thông chiến lược như sân bay cho tư nhân là điều chưa từng có tiền lệ ở nước ta từ trước đến giờ. Tôi rất băn khoăn là bán cho tư nhân thì có ảnh hưởng đến vấn đề an ninh - quốc phòng hay không?

Bộ trưởng Đinh La Thăng: Đây không phải bán sân bay mà đây là hình thức “nhượng quyền khai thác” trong một thời gian nhất định đã được quy định trong luật và các văn bản hướng dẫn. Việc nhượng quyền phải lấy mục tiêu đảm bảo an ninh - quốc phòng làm tiêu chí quyết định. Vì vậy, việc chuyển nhượng chỉ được tiến hành đối với quyền khai thác hạ tầng cảng hàng không. Riêng quyền sử dụng đất và các nhiệm vụ của các cơ quan quản lý nhà nước thì không chuyển giao cho các nhà đầu tư mới. Các hạng mục hạ tầng kết cấu hàng không sử dụng chung giữa quân sự và dân sự hoặc có vai trò quan trọng cũng sẽ không chuyển nhượng. Tất cả nội dung liên quan đến quản lý nhà nước như quản lý bầu trời, máy bay đi - máy bay đến, việc quản lý an ninh an toàn hàng không liên quan đến tìm kiếm cứu nạn cứu hộ, đảm bảo khẩn nguy… đều gắn với với an ninh - quốc phòng.

Trên thế giới và khu vực, các nước đã thực hiện việc chuyển nhượng này từ lâu, tuy nhiên đối với nước ta, đây là việc mới. Do đó, Bộ Giao thông Vận tải đã trình Chính phủ cho phép làm thí điểm việc này. Đây là việc thực hiện đúng chủ trương của Đảng theo Nghị quyết 13-NQ/TW, đó là phát triển nhanh kết cấu hạ tầng giao thông vận tải nói chung, trong đó có hạ tầng hàng không. Nhưng vì là vấn đề mới, nhạy cảm nên phải làm hết sức thận trọng, làm thí điểm có tổng kết đánh giá, khi nào có kết quả rồi mới tiến hành nhân rộng. Việc thực hiện này sẽ có lộ trình, đảm bảo được vai trò quản lý của nhà nước; đảm bảo an ninh, an toàn hàng không.

PV: Cũng liên quan đến sân bay Phú Quốc, một số doanh nhân gửi thư về chuyên mục chia sẻ: Tôi thường xuyên bay tuyến Hà Nội – Phú Quốc và ngược lại. Nếu sau này, sân bay này được bán cho tư nhân thì liệu họ có tự ý nâng giá dịch vụ vô tội vạ với các hãng hàng không, để rồi các hãng hàng không lại tăng phí lên hành khách hay không, thưa Bộ trưởng?

Bộ trưởng Đinh La Thăng: Như tôi đã nói, việc quản lý nhà nước không có sự thay đổi dù đó là nhà đầu tư này hay nhà đầu tư khác. Toàn bộ vấn đề giá cả, nhà nước vẫn quản lý theo quy định của Bộ Tài chính, quản lý theo khung giá dịch vụ hàng không và phí hàng không. Nhà đầu tư được nhượng quyền khai thác Cảng hàng không Phú Quốc trong một thời gian nhất định sẽ phải trả lại cho nhà nước và giá cả phải được thực hiện theo đúng quy định của Bộ Tài chính. Nhà đầu tư không được tự ý nâng giá, và giá trị chuyển nhượng đó cũng phải được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền định giá. Nếu có nhiều nhà đầu tư thì phải tổ chức đấu giá công khai, minh bạch để đảm bảo tránh thất thoát tài sản nhà nước. Nhìn chung, sự chuyển nhượng này không dẫn đến sự độc quyền, không dẫn đến khả năng một nhà đầu tư có quyền chi phối để nâng giá dịch vụ hàng không và phí hàng không.

PV: Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!

Theo Mạnh Hùng