Bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của cấp xã

Sáng 11/3, Văn phòng Chủ tịch nước tổ chức họp báo công bố lệnh của Chủ tịch nước về Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, được Quốc hội thông qua tại kỳ họp bất thường lần thứ 9.

Luật nhằm thể chế đầy đủ, kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng về đổi mới mạnh mẽ tư duy xây dựng pháp luật, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, phát hiện và tháo gỡ nhanh nhất những "điểm nghẽn" có nguyên nhân từ các quy định của pháp luật, như ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Thông tin về những điểm mới có tính đột phá của luật, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh cho biết luật lần này giảm đáng kể số lượng chương, điều so với luật năm 2015.

Việc sửa đổi luật theo hướng chỉ quy định cụ thể trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, bảo đảm rút ngắn thời gian, nhưng vẫn nâng cao năng suất, kịp thời đáp ứng yêu cầu của thực tiễn phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Luật 2025 quy định đơn giản hóa một số thủ tục, rút ngắn thời gian tổng thể (thời gian xây dựng, ban hành luật có thể rút ngắn từ 22 tháng xuống còn khoảng 10 tháng). Luật cũng đơn giản hóa quy trình về tổng thể, tập trung thời gian và nguồn lực vào một số bước quan trọng để nâng cao chính sách và dự thảo luật.

Đáng lưu ý, luật năm 2025 đã bỏ thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền cấp xã; bổ sung một hình thức văn bản quy phạm pháp luật do Chính phủ ban hành là nghị quyết để giải quyết các vấn đề cấp bách, quan trọng phát sinh từ thực tiễn.

"Luật bổ sung quy định Chính phủ ban hành nghị quyết quy phạm pháp luật để kịp thời giải quyết vướng mắc trong thực tiễn quản lý Nhà nước và quy định giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, trong đó có việc quy định thí điểm một số chính sách chưa có pháp luật điều chỉnh thuộc thẩm quyền của Chính phủ hoặc khác với nghị định, nghị quyết hiện hành", ông Tịnh nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, ông cho biết Luật đã quy định đổi mới việc xây dựng chương trình lập pháp của Quốc hội theo hướng vừa có chiến lược, định hướng dài hạn, vừa mang tính linh hoạt cao, bám sát thực tiễn cuộc sống, tách quy trình làm chính sách với việc lập chương trình lập pháp hằng năm.

Ngoài quy trình thông thường, để đẩy nhanh tiến độ, kịp thời giải quyết những yêu cầu cấp bách của thực tiễn, luật quy định về xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo quy trình rút gọn và trong trường hợp đặc biệt.

Với quy trình rút gọn, luật quy định rõ thời điểm đề xuất áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn là trước/ trong quá trình xây dựng chính sách hoặc soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật; mở rộng các trường hợp được áp dụng thủ tục rút gọn đối với thông tư.

Luật giao bộ trưởng tự quyết định, chịu trách nhiệm về việc áp dụng thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành thông tư. "Theo quy định này, thời gian để xây dựng, ban hành theo trình tự, thủ tục rút gọn chỉ mất khoảng 1-2 tháng (giảm 6-8 tháng so với hiện hành)", Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho hay.

Để khắc phục vấn đề thi hành pháp luật là khâu yếu, theo Thứ trưởng Tịnh, luật nêu rõ nội dung và trách nhiệm trong việc tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật,  đồng thời bổ sung quy định về trách nhiệm hướng dẫn áp dụng văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan Nhà nước….

Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật gồm 9 chương và 72 điều (giảm 8 chương, 101 điều so với Luật năm 2015), có hiệu lực thi hành từ ngày 1/4.