Bản Ngàm “run rẩy” trước mùa mưa lũ

Nơm nớp lo mưa về

Đó là tình trạng vào mùa mưa ở bản Ngàm (xã Tam Thanh) đã nhiều năm nay.

Tam Thanh là xã biên giới của huyện Quan Sơn, điều kiện kinh tế còn khó khăn, địa hình chủ yếu là đồi núi có độ dốc cao. Dân cư tập trung sinh sống ở chân đồi, núi. 

Đặc biệt, khu dân cư Co Hương, thuộc bản Ngàm, đang nằm ngay dưới chân núi cao, trước mặt là suối. Đây là dạng địa hình tiềm ẩn nguy cơ sạt lở rất lớn. Từ năm 2016, do ảnh hưởng của mưa lũ và các hoạt động địa chất, trên sườn đồi núi phía sau khu dân cư Co Hương đã xuất hiện một vết nứt lớn, kéo dài. 

Vào mùa mưa, nước cứ trào ra từ chân núi như muốn nuốt chửng gần 30 hộ dân. Không kể là ngày hay đêm, chỉ cần nghe tiếng kẻng báo động sơ tán là bà con lại hô nhau bỏ chạy.

Cả gia đình, dòng họ ông Lò Văn Khăm đã gắn bó hàng chục năm với khu Co Hương này. Đã hơn 60 tuổi, nhưng chưa bao giờ ông thấy lo cho cuộc sống của gia đình và bà con nơi đây như lúc này. Nhà ông Khăm ở sát suối Khà, ông kể có lần nước vào nhà sàn cao đến 3m. Sau khi đi sơ tán về, đồ đạc, lúa bị nước cuốn trôi hết.

“Năm ngoái chúng tôi phải sơ tán đến 3 lần. Khổ nhất là vào ban đêm, cứ nơm nớp lo mưa lớn nên không ai dám ngủ. Chỉ chờ nghe kẻng là bỏ chạy thôi” – ông Lò Văn Khăm nói.

“Bà con chúng tôi ăn không ngon, ngủ không yên. Mong muốn lớn nhất bây giờ là được Nhà nước cho di dời đến nơi khác để bà con yên tâm làm ăn sinh sống” – ông Lò Văn Thương chia sẻ.

Anh Lò Văn Piên, Trưởng bản Ngàm cho biết, mùa mưa thế này bà con nơi đây sống trong nơm nớp, lo sợ. Mặc dù biết nguy hiểm đang rình rập nhưng không còn cách nào khác, người dân vẫn phải chấp nhận “sống chung với lũ”.

“Cứ mưa khoảng 2, 3 ngày là chúng tôi phải đánh kẻng báo cho bà con di tản ra phía ngoài. Nhiều đêm, nước lên nhanh và to quá, chúng tôi phải đưa bà con ra ngoài bằng cách đu trên chiếc cầu treo được bắc tạm, cách mặt đất hơn chục mét” – anh Piên cho biết thêm. 

“Khu vực đặc biệt nghiêm trọng, cần di dời”

 Lối thoát hiểm duy nhất của người dân Co Hương mỗi khi nước lũ về là con đường mòn ven suối, nhưng khi nước dâng, bà con muốn thoát ra ngoài chỉ còn cách đu, trèo trên 2 cọng dây sắt treo lơ lửng - người dân gọi đây là “cầu treo” đu bằng tay.

Từ khi thi công tuyến đường vành đai, đất đá đào mức, gây sạt lở, người dân Co Hương thêm nỗi lo nữa, đó là mưa lớn dễ tắc dòng chảy, sinh ra đập tạm, vỡ dòng chảy – 1 quy trình sinh ra lũ quét đã được dự báo trước.

Ông Hà Văn Tựng, Chủ tịch UBND xã Tam Thanh cho biết: “Năm 2019, Tổng cục Phòng chống thiên tai đã vào khảo sát. Tam Thanh có 15 điểm có nguy cơ sạt lở cao, trong đó, khu Co Hương với 24 hộ dân được đánh dấu là khu vực đặc biệt nghiêm trọng cần phải di dời.

Huyện cũng đã có kế hoạch di dời, bố trí nơi tái định cư với tổng diện tích khoảng 3 ha, mức đầu tư gần 14 tỷ đồng. Tuy nhiên, đến nay, việc di dời các hộ dân vẫn chưa thực hiện được do không có kinh phí”. 

Trao đổi với PV Dân trí, ông Nguyễn Văn Bình, Phó Chủ tịch UBND huyện Quan Sơn cho biết: “Trên địa bàn huyện có gần 700 hộ nằm ven sông, ven suối, địa chất không ổn định, nguy cơ, lũ quét, sạt lở đất. Đặc biệt, khu Co Hương thuộc bản Ngàm, qua quá trình địa chất, tạo nên vết nứt trên đỉnh đồi. Anh em chuyên môn nhận định vết nứt có thể gây sạt lở nguy hiểm đến tính mạng bà con.

Để giải quyết, về lâu dài phải di dời bà con đến nơi mới an toàn hơn. Huyện đã báo cáo tỉnh. Tỉnh đã giao cho các ngành kiểm tra, tham mưu, cân đối nguồn vốn đầu tư kinh phí để xây dựng khu tái định cư mới cho bà con. Vị trí tái định cư thì có rồi nhưng kinh phí để xây dựng hạ tầng thì hiện vẫn chưa có”.

Cũng theo ông Bình, trong lúc chờ kinh phí, để đảm bảo an toàn cho 24 hộ dân khu Co Hương, huyện đã chỉ đạo xã xây dựng phương án cho bà con. Nếu có nguy cơ cao xảy ra, phải sơ tán 123 nhân khẩu ra nhà văn hoá của bản và ở nhờ các hộ khu ngoài. Sơ tán dài ngày thì sẽ bố trí nhu yếu phẩm. Bên cạnh đó, công an xã, dân quân tự vệ phải có trách nhiệm đảm bảo tài sản cho bà con những ngày sơ tán.