Án ma túy phức tạp, người tái nghiện gia tăng

Tội phạm ma túy ngày càng phức tạp

Trong báo cáo số 34/BC-UBND ra ngày 2/4/2009, UBND TP cho biết: “Trong năm 2008, tình hình hoạt động của tội phạm và tệ nạn ma túy vẫn diễn biến phức tạp, so với năm 2007 số vụ và số đối tượng bị bắt giữ đều tăng trên 36%; tỷ lệ mua bán, sử dụng trái phép chất ma túy tổng hợp gia tăng, chiếm đến khoảng gần 20% số vụ đã phát hiện và đưa giám định”. 

TP đã phát hiện xử lý gần 1.500 vụ, bắt hơn 3.500 đối tượng mua bán, vận chuyển, tàng trữ và tổ chức sử dụng, sử dụng trái phép chất ma túy. Thu giữ 5,29 kg và hơn 2.300 liều heroin; hơn 3,5 gram thuốc phiện; gần 2,7 kg (khô) và 36 cây (tươi), 1,9 kg cần sa; 2,24 kg, 4.8921 viên ma túy tổng hợp, 1,8 kg tiền chất; 1,39 kg và 581 viên tân dược gây nghiện...

Ngoài ra, tình hình thẩm lậu ma túy qua biên giới vào TP và trung chuyển ra nước ngoài có nguy cơ hoạt động ngày càng lớn cả về tuyến, quy mô lẫn diện đối tượng (thêm tuyến từ Afganistan qua Ấn độ, diện đối tượng gốc Phi) và tăng cả về mặt hàng (hạt anh túc).

Trên địa bàn TP trong thời gian qua lại tái xuất hiện tình trạng điều chế ma túy tổng hợp. TP cũng dự báo là hoạt động này có khả năng xuất hiện tiếp do công nghệ điều chế đơn giản và dễ dàng tìm mua tiền chất lẫn công cụ điều chế.

Thủ đoạn của đối tượng mua bán, vận chuyển ma túy ngày càng càng tinh vi, xảo quyệt, như: sử dụng giấy tờ giả để che dấu tung tích lai lịch, thường xuyên thay đổi chỗ ở, giao nhận lưu động trên phương tiện giao thông, tổ chức mạng lưới không cố định qua từng chuyến...

Ngoài ra, chúng còn sử dụng trẻ em, người già và cả phụ nữ có thai tham gia mua bán ma túy; giao dịch và nhận tiền mua bán ma túy trước sau đó chỉ chỗ cất giấu cho đối tượng nghiện đến lấy, không để ma túy trên người mà cất giấu tại các nơi kín đáo hoặc cầm trên tay để dễ phi tang khi bị phát hiện... Khi bị phát hiện, chúng còn sắp xếp, lôi kéo phụ nữ, người thân giải vây và tấn công người thi hành công vụ. 

Đặc biệt nguy hiểm là xuất hiện nhiều đối tượng hình sự (loại có nhiều tiền án, tiền sự) mua bán, tàng trữ vũ khí quân dụng câu kết với một số đối tượng ma túy hình thành tổ chức vừa mua bán, vận chuyển ma túy và hoạt động phạm tội hình sự.

Tỷ lệ tái nghiện rất cao khi cai nghiện tại cộng đồng

Theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật phòng, chống ma túy năm 2000 được Quốc hội thông qua ngày 3/6/2008, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2009 thì TP phải tổ chức cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng.

Tuy nhiên, theo UBND TPHCM thì hình thức cai nghiện tại gia đình và cộng đồng rất kém hiệu quả. Trước khi đề án “Tổ chức quản lý dạy nghề và giải quyết việc làm cho người sau cai nghiện” (bắt buộc cai nghiện và dạy nghề, tạo việc làm tại cơ sở tập trung) ra đời, TPHCM cũng đã tiêu hàng chục tỷ đồng cho công tác này nhưng không có kết quả gì. 98% đối tượng đã cai đều tái nghiện, dùng liều cao hơn trước...

TP vẫn khẳng định ưu điểm của mô hình bắt buộc cai nghiện, tổ chức dạy nghề và tạo việc làm tại cơ sở tập trung. Vì khi áp dụng mô hình này, tình hình hoạt động của tội phạm ma túy ở TP đã từng bước được kéo giảm, án ma túy giảm từ hơn 4.000 vụ vào năm 2001 còn hơn 900 vụ vào năm 2007. Tình hình năm 2008 phức tạp hơn do những đối tượng hết thời gian quản lý hậu cai nghiện tái hòa nhập cộng đồng ngày càng cao.

Chính vì vậy, trong giai đoạn này số người nghiện tại TPHCM tăng rất nhanh, năm 1997 có hơn 8.300 người nghiện thì đến năm 2000 tăng lên hơn 16.000 người, đến cuối năm 2002 lên đến trên 25.500 người. Do đó, TP dự báo khi triển khai công tác cai nghiện tại gia đình và cộng đồng sẽ lập lại hệ quả trên, thậm chí có thể còn phức tạp và khó khăn hơn trước đây.

Đến quý 1/2009, toàn TP có hơn 19.500 người cai nghiện được tái hòa nhập cộng đồng, trong đó có hơn 17.000 người về TP. Số tái nghiện trong số trên là hơn 1.500 người. Tính từ đầu năm 2008 đến hết quý 1/2009, TP tiếp tục phát hiện mới gần 3.000 người nghiện ma túy.

UBND TP lo ngại với lượng người nghiện ma túy vừa phát hiện, cộng với hàng chục ngàn lượt người sau cai nghiện phải trả về cộng đồng (khả năng tái nghiện rất cao) trong khi nhiều địa bàn, tụ điểm phức tạp về ma túy vẫn còn tồn tại… sẽ tạo điều kiện cho lượng người nghiện ma túy tăng cao. 

Số người nghiện, tái nghiện gây án sẽ góp phần làm gia tăng tỷ lệ pháp pháp hình sự trên địa bàn TP, gây áp lực cho chính công tác phòng chống ma túy.

Tùng Nguyên