108 “cây thần” châu Phi tại Hà Nội

Câu chuyện 108 cây bao báp bất ngờ nảy mầm rồi sống khỏe của ông Ngà đến khá tình cờ. Trong một chuyến đi chơi các tỉnh miền trung, ông nông dân Hà Nội được “diện kiến” gã khổng lồ đất sa mạc tại Huế. Không có nhiều kiến thức về loài cây này nhưng sức sống và vẻ đẹp của những bông hoa bao báp khiến ông mê mẩn. Ông càng bất ngờ hơn khi biết đây là loài cây khổng lồ của miền đất sa mạc, có thể sống cả ngàn năm và những bọc rỗng ở thân có thể chứa được cả trăm ngàn lít nước.

Vớ được “kho báu”

Việc xin vài quả bao báp không khó bởi người quản lý cây quý này không giữ quả để làm gì. "Trước đó bao nhiêu người xin quả về nhân giống thử rồi, nhưng người ta bảo, có sống được đâu. Bao nhiêu lần Huế định nhân giống cây này trồng khắp thành phố nhưng không được. Tôi mang về cũng vì tò mò chứ chẳng mấy hi vọng" - ông Ngà chia sẻ.

Xách 3 quả bao báp về đến đất Thanh Oai, Hà Nội, ông cho chị họ 1 quả, bản thân cũng chẳng biết phải gieo hạt thế nào nên cứ thế vùi nốt 2 quả còn lại xuống đất. Được vài ngày, người họ hàng thông báo quả đã thối, thế là ông cũng coi như hết hi vọng với quả còn lại của mình. Nhưng bất ngờ, một trong hai cái đống đất ông vùi quả bao báp bỗng nhiên vồng lên. Cái vỏ cứng như đá, muốn đập vỡ phải dùng búa, đã nứt đôi. Bên trong hàng trăm mầm cây nhỏ xoắn xít nhìn như giá đỗ.

"Lúc đó tôi cuống lắm. Tẽ cái vỏ quả gỡ từng mầm một ra. Dễ phải có đến khoảng 200 cây nhỏ cuốn vào nhau. Dù rất cẩn thận nhưng tôi cũng chỉ lấy được khoảng 130 cây trọn vẹn, ghép vội vào túi nilon đất. Từ đó chúng cứ ầm ầm phát triển mà chả cần chăm sóc gì" - ông hào hứng kể về chuyện cây nảy mầm như vừa khám phá ra được một kho báu ngàn năm tuổi vậy.

Đến nay, qua vài tháng sống trong... túi nilon, 108 cây vẫn đang sống khỏe. Theo tính toán thì tỉ lệ nảy mầm của hạt bao báp khoảng trên 90%. Tỉ lệ sống theo cách làm của ông là trên 50%.

Giống như “cây thần”

Dẫn tôi ra khoảnh sân nhỏ trước nhà rộng chỉ vài mét vuông, chỉ vào cái đám cây rậm rạp như bụi sắn, ông bảo: "Cái giống cây huyền thoại đó đây".

Cây bao báp nhỏ nhìn khá giống cây sắn (khoai mỳ) từ lá cho tới thân. Quan sát kỹ, các nốt sần trên cây khá giống cây gạo. Đó không phải là điều lạ bởi nếu đúng là bao báp "xịn" thì nó vốn là loài cây họ nhà gạo với thân xốp, lớn. Tuy nhiên, để xác định chính xác đây có phải cây bao báp có nguồn gốc châu Phi hay không, nó thuộc chi nào... thì còn cần phải có sự vào cuộc của các nhà khoa học.

Nhưng cứ theo nguồn gốc mà ông Ngà nói thì 99% đây là chi bao báp nổi tiếng nhất trong họ bao báp ở châu Phi. Loài này có thể cao đến gần 30m, thân cực lớn, chu vi gốc thậm chí có thể lên đến 50m, xây được cả nhà bên trong thân cây... Một trong những lý do khác khiến loài cây này được coi là cây thần chính là bởi nó vừa là một loại cây thuốc, vừa cung cấp thức ăn, nước uống và chỗ ở cho người dân vùng sa mạc.

Theo Wikipedia, lá của chúng được dùng như một loại rau ăn trong khu vực phân bổ tại châu Phi đại lục, bao gồm Malawi, Zimbabwe và Sahel. Nó được dùng dưới cả hai dạng là rau tươi và bột khô. Tại Nigeria, người dân địa phương gọi lá của nó là kuka và dùng nó để nấu món xúp kuka. Cùi thịt khô của quả, sau khi tách khỏi các hạt và sợi, được ăn ngay hoặc trộn lẫn với cháo yến mạch hay sữa. Hạt được dùng chủ yếu như chất làm đặc cho các món xúp, nhưng cũng có thể được lên men thành gia vị hay nướng để ăn trực tiếp hoặc giã nhỏ để chiết dầu thực vật.

Theo Cao Mạnh Tuấn

Thể thao & Văn hóa