Thuận Yến- Người mở đường cho những cuộc thi giọng hát hay

Nhạc sỹ Thuận Yến nổi tiếng trên Đài Tiếng nói Việt Nam khá lâu, từ khi còn trên chiến trường Trị Thiên rực lửa. Anh nói vui “cái tên Thuận Yến là do Đài đặt, bởi là một người con xứ Quảng nhớ quê hương anh lấy tên xã Duy Thuận là quê nội, xã Duy Yên là quê ngoại để đặt bút danh Thuận Yên, khi gửi về Đài, biên tập viên đã đánh nhầm là Yến, từ đó anh đành chấp nhận cái tên Thuận Yến.

Gia đình nhạc sỹ Thuận Yến

Trong những ngày Tổng tấn công nổi dậy, thì bài “Mỗi bước ta đi!” luôn luôn vang lên với những câu hát: Anh đi về đâu, từ Quy Nhơn đến Biên Hoà, vượt qua Sông Bé oai hùng về Phước Long xây chiến thắng” ... thật ra bài này anh viết từ 10 năm trước đó, mà cứ như anh vừa viết ra ngay trên đường tiến về Sài gòn vậy.

Trước đây, chỉ riêng Đài “độc quyền”, phát chương trình gì thì dân nghe chương trình đó, đến thời kỳ này, riêng phát thanh đã chủ trương để người nghe lựa chọn. Truyền hình đã mạnh lên, nếu chương trình phát thanh không hay, không có gì mới thì người nghe sẽ quay lưng lai với Đài. Nhưng muốn có bài hát mới, thì từ sáng tác đến biên tập, dàn dựng, thu thanh hàng trăm chương trình, đòi hỏi kinh phí, nhân lực rất lớn. Trong điều kiên như vậy, anh Thuận Yến và các nhạc sĩ Vũ Thanh, Cát Vận, Phan Phúc, Dân Huyền, Thế Song, Văn Dung, Lương Nguyên, Vũ Thiết... mở ra một hướng mới, đó là đi tìm giọng hát hay từ trong quần chúng ở khắp các địa phương trên cả nước.

Những khó khăn về công tác tổ chức tưởng chừng như không thể tiếp tục những cuộc tìm kiếm giọng hát mới. Rất may, vào thời điểm này, chính phủ giao công tác quản lý các Đài Phát thanh truyền hình các tỉnh, thành phố về cho Đài TNVN và Đài THVN. Thế là chúng tôi xúm vào giúp Thuận Yến tổ chức cuộc thi giọng hát hay trên toàn quốc với sự cộng tác của 52 Đài phát thanh, Phát thanh truyền hình từ Bắc chí Nam.

Quy chế đề ra khá cụ thể, mỗi Đài PTTH tỉnh thông qua hình thức sơ tuyển chọn từ 3-5 giọng hát hay đại diện cho tỉnh về thi khu vực. Khu vực miền núi và trung du phía Bắc, khu vực đồng bằng Bắc bộ và Hà nội, khu vực miền Trung và Tây nguyên, khu vực miền Tây Nam Bộ và khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và Đông Nam bộ. Mỗi khu vực chọn ra khoảng 8-10 giọng hát hay và như vậy, vòng chung kết toàn quốc sẽ cố định trong khoảng 40-50 chục người thuộc hai dòng nhạc: dân gian và tân nhạc nói chung.

Một trong những nguyên tắc tuyển chọn giọng hát hay, theo Thuận Yến, đó là không để ai đó chi phối để ưu ái. Giọng hát khi cất lên đã được công khai trước hàng triệu khán thính giả, nếu mình bị chi phối thì sẽ phản lại ngay mình, mình đi tìm ngọc mà lại bỏ ngọc để nhặt đá... thì thà đừng làm còn hơn, ấy vậy, mà có lúc Thuận Yến buồn bởi có người đã định dùng mấy trăm đô la (cách đây hơn 20 năm không nhỏ) để mong anh ưu ái...

Để tạo nên những sự kiện âm nhạc đối với các địa phương đăng cai, anh đã mời những nhạc sỹ tên tuổi ở Trung ương như Huy Du, Huy Thục, Quý Dương, Phan Huỳnh Điểu, Lưu Nhất Vũ … tham gia rồi giao lưu cùng khán thính giả đia phương. Đến bây giờ, nhiều người còn nhắc mãi những cuộc thi giọng hát hay gắn liền với tên tuổi Thuận Yến ở Nam Định, Hà Tĩnh, Bình Định, Bình Dương…

Sức hút của những cuộc tìm kiếm giọng hát hay ngày càng lớn, có những vòng chung kết khó khăn lắm mới mở màn đươc vì đông khán giả đến mức khách mời VIP không vào nổi. Cùng với tìm giọng hát mới, các chương trình cũng mở ra hướng tương tác với người xem, người nghe. Phải nói rằng chương trình Trò chơi âm nhạc của VOV kết hợp với VTV ngày ấy do nhạc sỹ Lương Nguyên chủ trì hết sức ấn tượng.

Đang sung sức, nhưng cũng quá tuổi nghỉ hưu, tôi nhớ hôm mở tiệc tiễn Thuận Yến. Anh tâm sự, giờ anh trút được gánh nặng về công tác quản lý để có thời gian sáng tác theo sở thích. Khi hỏi anh, anh lo ngại gì nhất, anh nói, sợ nhất là không vượt qua chính mình. Nhưng vượt qua tuổi tác, những sáng tác của anh sau ngày nghỉ hưu vẫn tươi trẻ như ngày mới “Chia tay hoàng hôn” , các tình khúc Em đang ở đâu (1991), Biển và em (1997), Màu tím tình yêu (1998), Khúc hát tặng anh (2001)...

Hôm thứ bảy 17/5, một biên tập trẻ bên VOV gọi điện xin tôi bài viết này, làm tôi giật mình, có vấn đề gì với nhạc sỹ Thuận Yến chăng? Nhưng nghe biên tập viên nói, xin để làm chương trình kỷ niệm 124 năm ngày sinh của Bác, tôi thở phào nhẹ nhõm!

Vậy mà đúng thứ 7 tuần này 24/5 anh đã ra đi! Những kỷ niệm về các chuyến đi tìm giọng hát hay cùng anh vẫn còn còn mãi.

Tôi viết bài này khi trên truyền hình đang phát đi một buổi thi giọng hát. Hàng tuần, hàng năm, Đài này Đài nọ vẫn tổ chức các cuộc thi đi tìm tiếng hát, tôi nhớ đến những đêm thảo luận đến gay gắt trong hội đồng sơ khảo, chung khảo của những bậc thầy sáng tác, biểu diễn… Mỗi lần tham dự các cuộc thi chúng tôi lại nhớ đến Thuân Yến- người đã mở đường đi tìm giọng hát hay trên khắp các vùng miền từ 20 năm trước.