Khắc ghi chiến công người anh hùng M'nông

Phong trào khởi nghĩa N'Trang Lơng với tầm vóc, giá trị lịch sử đã khẳng định niềm tự hào dân tộc, động viên đồng bào các dân tộc Tây Nguyên thắt chặt tình đoàn kết, nỗ lực vượt khó vươn lên.

Công trình Tượng đài N'Trang Lơng

Để khắc ghi chiến công, nêu cao đạo lý "uống nước nhớ nguồn", năm 2011, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đắk Nông đã ban hành Nghị quyết số 06-NQ/TU về việc xây dựng tượng đài anh hùng N'Trang Lơng và phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc 1912-1936  tại TP Gia Nghĩa.

Với tinh thần đó, đến năm 2012, tỉnh Đắk Nông đã tổ chức lễ đặt đá xây dựng tượng đài ở ngọn đồi Đắk Nur, phường Nghĩa Đức (Gia Nghĩa), nhân kỷ niệm 100 năm phong trào khởi nghĩa N'Trang Lơng.

Công trình được xây dựng với tổng diện tích xây dựng tượng đài là 5,9 ha. Trong đó, một phần kinh phí có được từ nguồn đóng góp của người dân, doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh.

Việc xây dựng tượng đài anh hùng N'Trang Lơng và các dân tộc Tây nguyên mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện đạo lý "uống nước nhớ nguồn" của đồng bào các dân tộc Tây Nguyên đối với người con ưu tú đã có nhiều đóng góp trong công cuộc đấu tranh chống thực dân xâm lược, cũng như tôn vinh giá trị cao đẹp của lòng yêu nước.

Công trình được xem là dấu ấn nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc, một thành tựu trên lĩnh vực văn hóa của tỉnh Đắk Nông trong chặng đường xây dựng và phát triển. Về tổng thể, công trình đã thể hiện được sự hùng dũng, uy nghi, mạnh mẽ như chính người anh hùng N'Trang Lơng và phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của đồng bào M'nông.

Ngày 20/12, tỉnh Đắk Nông sẽ tổ chức kỷ niệm 110 năm phong trào khởi nghĩa N'Trang Lơng (1912-2022) và khánh thành tượng đài anh hùng N'Trang Lơng và các dân tộc Tây Nguyên. Sự kiện nhằm tôn vinh người con ưu tú đã có nhiều đóng góp trong công cuộc đấu tranh chống thực dân xâm lược cũng như nêu cao giá trị cao đẹp của lòng yêu nước.

Ông Nguyễn Thái Vượng, Phó giám đốc ban quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh Đắk Nông cho biết: "Dự án tượng đài anh hùng N'Trang Lơng và phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc 1912-1936 là một trong những dự án trọng điểm của tỉnh. Do đó, ban quản lý đã quyết liệt đôn đốc các đơn vị thi công đẩy nhanh tiến độ sớm hoàn thành công trình. Hiện nay cơ bản các hạng mục đã hoàn tất, sẵn sàng cho buổi lễ khánh thành và kỷ niệm 110 năm phong trào khởi nghĩa N'Trang Lơng".

Tôn tạo di tích, bia ghi danh

Cùng với xây dựng tượng đài, hiện nay Tuy Đức - vùng căn cứ năm xưa của nghĩa quân N'Trang Lơng cũng tập trung xây dựng, tôn tạo các di tích gắn với phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của đồng bào M'nông do N'Trang Lơng lãnh đạo.

Năm 2007, cụm di tích lịch sử các địa điểm về phong trào khởi nghĩa do N'Trang Lơng lãnh đạo được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia.

Sau khi được công nhận, UBND tỉnh Đắk Nông đã có Quyết định 741 về việc Quy hoạch chi tiết xây dựng dự án trùng tu, tôn tạo khu di tích lịch sử đồn Bu Mêra, huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông.

Ngày 17/2/2011, UBND tỉnh tiếp tục có Quyết định 243 về việc phê duyệt dự án đầu tư xây dựng công trình bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử các địa điểm phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của đồng bào M'nông do N'Trang Lơng lãnh đạo.

Cụm di tích lịch sử này có diện tích 42 ha, trải dài trên địa bàn các xã Đắk R'tíh, Đắk Búk So, Quảng Tâm được khoanh vùng, triển khai theo chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng điểm du lịch văn hóa từ nguồn ngân sách Nhà nước. Hiện nay, dự án tôn tạo, phục dựng di tích đã được cấp thẩm quyền phê duyệt.

Năm 2016, di tích đã được triển khai đầu tư tôn tạo, phục dựng giai đoạn I (tại địa điểm đồn Bu Mêra) gồm các hạng mục như: Cổng, tường rào, hào lũy của đồn, giao thông tuyến số một với tổng diện tích khuôn viên 28.000 m2. Đối với hạng mục bon Bu Nơr được phục dựng theo nguyên mẫu làng cổ M'nông và có tính sáng tạo như là một "bảo tàng sống".

Theo kế hoạch, ngôi nhà được bố trí, sắp xếp nơi ngủ, bếp ăn kèm theo các vật dụng sinh hoạt hằng ngày, công cụ lao động; đồng thời phục dựng, giới thiệu một số nghề truyền thống như: đan gùi, dệt thổ cẩm, làm rượu cần...

Dự án phục dựng, tôn tạo cụm di tích lịch sử các địa điểm phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của đồng bào M'nông do N'Trang Lơng lãnh đạo ở huyện Tuy Đức chưa hoàn thiện nhưng cũng là "địa chỉ đỏ" về nguồn giáo dục tinh thần yêu nước, truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ trên địa bàn.

Mới đây, vào tháng 5/2022, UBND huyện Tuy Đức phối hợp với Binh đoàn 16 tổ chức Lễ khánh thành và bàn giao công trình hoa viên và nhà tưởng niệm Anh hùng N'Trang Lơng. Công trình có tổng diện tích hơn 11.000 m2 nằm ở thôn 3, xã Đắk Búk So. Trong đó, diện tích xây dựng khuôn viên bậc cấp và nhà tưởng niệm 6.750 m2; diện tích trồng cây xanh, thảm cỏ và mái taluy 4.658 m2.

Công trình có tổng mức đầu tư 5,2 tỷ đồng, trong đó Binh đoàn 16 hỗ trợ chi phí xây dựng hơn 4,6 tỷ đồng, UBND huyện chi phí tư vấn đầu tư xây dựng, quản lý dự án hơn 517 triệu đồng bằng nguồn xã hội hóa.

Bà Phạm Thị Phượng, Phó chủ tịch UBND huyện Tuy Đức nhấn mạnh: "Là địa phương gắn liền với cuộc đời, sự nghiệp của anh hùng N'Trang Lơng, trong thời gian qua, huyện Tuy Đức đã huy động các nguồn lực để trùng tu, tôn tạo và xây dựng các khu di tích để ghi nhớ công lao của người con M'nông anh dũng, kiên cường. Đây sẽ là "địa chỉ đỏ" để tìm hiểu lịch sử, qua đó góp phần giáo dục lịch sử, truyền thống yêu nước, sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc".