Gắn du lịch cộng đồng trong gìn giữ văn hóa truyền thống đồng bào thiểu số

Tỉnh Bình Định có 3 dân tộc thiểu số chủ yếu gồm: Bana, Chăm, H'rê, sinh sống tập trung ở các huyện, xã vùng núi thuộc các huyện An Lão, Vĩnh Thạnh, Vân Canh, Hoài Ân, Tây Sơn và Phù Cát.

Người Chăm H'roi ở huyện Vân Canh (tỉnh Bình Định) có rất nhiều lễ hội như: cầu mưa, cúng thần làng, mừng về nhà mới. Các lễ hội này luôn tạo sự gần gũi, đoàn kết cộng đồng các dân tộc thiểu số ở miền núi.

Với người Chăm H'roi ở huyện Vân Canh, lễ mừng về nhà mới là một nghi lễ thường xuyên và quan trọng. Tùy theo sự no đủ, thuận lợi trong công việc mà người dân tổ chức lễ và khấn cầu bình an, suôn sẻ trong mọi việc.

Trong lễ cúng nhà mới, khi tiếng cồng chiêng vang lên, cũng là lúc người có uy tín, thầy cúng và cộng đồng hỗ trợ cho chủ nhà. Theo đó, thầy cúng và già làng uy tín, đại diện cho gia chủ trình các lễ vật lên thần linh gồm: một con gà trống biểu hiện cho sự bền bỉ, dẻo dai trước cuộc sống, 2 ché rượu cần để cầu cho mưa thuận gió hòa, cây lúa tốt tươi, công việc làm ăn suôn sẻ, mọi người đều khỏe mạnh.

Theo ông Đinh Văn Lịch (người Chăm H'roi ở huyện Vân Canh), lễ mừng về nhà mới của người Chăm H'roi không được thiếu cây nêu đặt trước nhà. Cây nêu phải vươn cao, tạo thành đôi cánh chim Ktang - loài chim biểu hiện cho sự yên bình của người Chăm H'roi.

Với đồng bào Bana ở huyện Vĩnh Thạnh, lễ đón thần lúa về làng khi bà con bắt đầu vào mùa thu hoạch lại vô cùng quan trọng. Theo tập tục truyền thống, trước khi vào mùa thu hoạch lúa rẫy, từng gia đình và làng tiến hành tổ chức lễ đón thần lúa về làng.

Đây là dịp làng trình báo cho các vị thần rằng sau một năm lao động vất vả, nay đã đến mùa thu hoạch. Theo đó, lễ vật dâng các thần là heo, gà và nhiều ché rượu cần cùng cốm mới, cơm mới cùng vui với âm thanh cồng, chiêng, múa, hát.

Bà Võ Thị Hồng Liên, Giám đốc Trung tâm Văn hóa - Thông tin - Thể thao huyện Vĩnh Thạnh, cho hay trải qua bao thăng trầm, lễ đón thần lúa về làng của người Bana vẫn giữ được nét văn hóa truyền thống tốt đẹp. Mừng được mùa rẫy thì bà con gọi là đón thần lúa về làng, bà con mở hội để ăn mừng.

Theo bà Liên, để bảo tồn, giữ gìn và phát huy những lễ hội truyền thống của đồng bào Bana ở Vĩnh Thạnh, cần có sự quan tâm đầu tư nhiều hơn. Đồng thời, phát triển du lịch cộng đồng rất cần gắn với văn hóa truyền thống mỗi vùng miền để có đặc sắc riêng phục vụ văn hóa, du lịch.

Theo Sở Văn hóa - Thể thao tỉnh Bình Định, trong thời gian qua, địa phương đã tổ chức nhiều hoạt động liên quan đến việc gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào các dân tộc thiểu số miền núi tỉnh.

Ngày hội Văn hóa Thể thao các dân tộc thiểu số miền núi tỉnh Bình Định lần thứ 16 năm 2022, tổ chức tháng 6 vừa qua là dịp để đồng bào Bana, Chăm H'roi, H'rê giao lưu văn hóa truyền thống của các dân tộc anh em.

Qua đó, góp phần bảo tồn, phát huy vốn văn hóa đặc sắc, phong phú độc đáo của các dân tộc anh em trên địa bàn tỉnh.

Ông Tạ Xuân Chánh, Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao tỉnh Bình Định cho biết, công tác bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc miền núi tỉnh là nhiệm vụ thường xuyên của Sở cùng với các địa phương.

"Trong thời gian tới, Sở sẽ thí điểm phát triển du lịch cộng đồng ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trong đó, tập trung ở một số điểm mà có truyền thống như Tây Sơn, Vĩnh Thạnh, An Lão, Vân Canh. Thông qua các hoạt động văn hóa, văn nghệ, cũng như các hoạt động sản xuất mang tính truyền thống của bà con dân tộc của các làng để thu hút khách du lịch", ông Chánh nói thêm.