Các chuyên gia nói gì về giải Vàng của tượng đài “Mẹ Việt Nam anh hùng” ?

Khi đưa tác phẩm “Mẹ Việt Nam anh hùng” lên giải nhất, Hội đồng Nghệ thuật đã có những cuộc tranh luận và cân nhắc rất kĩ để có sức thuyết phục với công chúng. Báo Dân trí xin trích đưa những ý kiến từ các chuyên gia để độc giả theo dõi:

Họa sĩ Vi Kiến Thành (Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh & Triển lãm):

“Tôi khẳng định tác phẩm “Mẹ Việt Nam anh hùng” của tác giả Đinh Gia Thắng ở Quảng Nam xét về mặt nghệ thuật điêu khắc, thẩm mỹ và ngôn ngữ tạo hình là một tác phẩm xứng đáng để được trao giải Vàng.

Chúng ta không nên chỉ soi xét vấn đề hiệu quả của một công trình văn hóa nghệ thuật qua lăng kính kinh tế vì đây là công trình văn hóa, nghệ thuật xuất phát từ tấm lòng tri ân, là sự tôn vinh các mẹ. Đây là vấn đề tinh thần, các mẹ Việt Nam Anh hùng hiện đều đã rất lớn tuổi, vậy chúng ta còn chần chừ đến khi nào, ngoài chăm lo về vật chất các mẹ cũng mong muốn có một biểu tượng tinh thần để lại cho thế hệ sau”.

Nhà điêu khắc Phan Gia Hương (Phó Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam:

“Hầu hết những người trong Hội đồng Nghệ thuật đều đã đến chiêm ngưỡng tượng đài “Mẹ Việt Nam anh hùng” rồi , cho nên tại sao tất cả các thành viên đều đồng tình cho tác phẩm đó đạt giải Vàng, bởi vì trong 5 năm trở lại đây thì chỉ có tác phẩm đó là xuất sắc nhất.

Tuy tác giả gửi ảnh và video, nhưng hầu như Hội đồng nghệ thuật đã đến tận nơi xem. Vấn đề nằm ở đó, chứ không phải qua ảnh nữa!

Theo tôi về tác phẩm đó đại diện cho toàn bộ người mẹ trên khắp đất nước Việt Nam, nhưng lại không gói gọn trong đất nước Việt Nam đâu! Nó là đại diện cho tất cả bà mẹ trên toàn thế giới nữa! Vì cuộc chiến nào qua đi, những đau thương, mất mát, đau đớn nhất là thuộc về người mẹ. Mà sự chịu đựng của người mẹ rất bền bỉ, nén chặt lại trong lòng, và người mẹ nào cũng thế thôi, người mẹ Việt Nam hay người mẹ của một đất nước nào trên thế giới này đều như vậy.

Cho nên hình ảnh của Đinh Gia Thắng đại diện cho tất cả những người mẹ trên toàn thế giới, đấy là ngôn ngữ chiến thắng”.

PGS. NGND. Họa sỹ Lê Anh Vân (Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam)

“Về tác phẩm điêu khắc tượng đài “Mẹ Việt Nam anh hùng”, đó là một quần thể lớn, là một công trình mang tính chất tổng hợp, được sáng tác trên một đề tài rất hay, ca ngợi người mẹ Việt Nam thông qua hình ảnh mẹ Thứ, một người mẹ với sự hy sinh quá lớn với dân tộc mình.

Về tổng thể tượng đài là một ngọn núi sừng sững, trong một môi trường rất đẹp và tương tác tốt với người xem. Tôi đã được chiêm ngưỡng tác phẩm này tại Quảng Nam, ở đây hội tụ cả về yếu tố thẩm mỹ, văn hóa và tâm linh. Cá nhân tôi đánh giá tác phẩm này xứng đáng được giải cao.

Nhà điêu khắc Nguyễn Xuân Tiên (PGS. TS. Phó hiệu trưởng Trường Đại học Mỹ thuật TP. HCM)

“Để đánh giá một công trình điêu khắc hoành tráng, người ta dựa vào năm tiêu chí là: nội dung, hình thức ngôn ngữ thể hiện, không gian điểm đặt, chất liệu, ánh sáng. Đối với công trình tượng đài “Mẹ Thứ”, tôi thấy:

Về nội dung đây là công trình có ý nghĩa lịch sử, văn hóa nhằm ca ngợi sự hy sinh thầm lặng của những người mẹ Việt Nam nói chung và người mẹ Việt Nam Anh hùng nói riêng đã dâng hiến những người con yêu quí của mình vì sự tồn vinh của dân tộc, mà tiêu biểu là hình tượng mẹ Thứ;

Về hình thức thể hiện hiện đại mang tính ẩn dụ; có không gian điểm đặt hợp lý và có sự kết hợp hài hòa giữa điêu khắc, kiến trúc và cảnh quan…; chất liệu của công trình được thực hiện bằng đá có khả năng chịu nắng mưa và bền vững với thời gian; có hướng ánh sáng phù hợp…

Mặc dù còn có những ý kiến khác nhau của dư luận và giới chuyên môn, nhưng tôi đánh giá đây là một trong những công trình điêu khắc hoành tráng đẹp của Việt Nam.

Nhà điêu khắc Phan Văn Tiến (Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt nam)

Chúng tôi đã đặt ra rất nhiều tiêu chí cho tác phẩm này. Tiêu chí cứng là chất lượng nghệ thuật, về tạo hình có những sáng tạo độc đáo. Nhưng chúng tôi tính đên cả hiệu ứng xã hội của tác phẩm.

Bởi vì, trước khi làm tượng này nhiều người đặt ra dấu hỏi là hiệu ứng xã hội liệu có cao không khi bỏ ra kinh phí lớn như thế, nhưng sau khi tượng hoàn thành rồi thì thấy hiệu ứng xã hội rất tốt, lượng khách đến rất đông.

Một công trình nghệ thuật lớn như vậy rõ ràng ngoài việc có chất lượng nghệ thuật cao, tính sáng tạo ra thì người ta thấy hiệu ứng xã hội là điều đáng quan tâm vì nhiều tượng làm xong rồi nhưng thực chất là không ai biết đến, không ai ấn tượng gì.

Với tác phẩm tượng đài này ta phải khẳng định là khách du lịch đến thăm rất nhiều, trở thành trung tâm vui chơi, giải trí, hưởng thụ, người ta cộng điểm thêm cho hiệu ứng xã hội. Chúng tôi có quan điểm rất rõ về công trình này.

Nhà điêu khắc Lưu Danh Thanh (Chủ tịch Hội đồng ngành Điêu khắc Hội Mỹ thuật Việt Nam)

Với tôi đây là một tác phẩm ấn tượng. Thứ nhất tác giả đã giải quyết được bài toàn về vấn đề tỉ lệ. Nhiều tác giả điêu khắc khi làm tượng nhỏ thì ổn nhưng khi chuyển thành quy mô lớn thì lại hỏng. Với công trình tượng đài lớn vừa cần cái nhìn khái quát vừa cần cái nhìn tiểu tiết, phải có năng lực để chỉ đạo một đội ngũ nhân công lớn thực hiện đúng ý đồ của mình, ở đây tác giả đã làm rất tốt việc này.

Thứ hai là cách đặt vấn đề và giải quyết vấn đề. Đây là một tác phẩm được Nhà nước đạt hàng, nó phải đảm bảo được hai yếu tố: nội dung và hình tượng nghệ thuật. Vậy với một nội dung quen thuộc như thế thì hình thức thể hiện ra sao cho ấn tượng là điều quan trọng. Quy mô của tượng cũng mang những giá trị riêng, nếu tượng chỉ nhỏ lại bằng 1/3 hay to lớn hơn thì chúng ta sẽ cảm nhận rất khác. Bởi vậy tôi rất nể kiến trúc sư Nguyễn Luận và tác giả Đinh Gia Thắng giải quyết được tỉ lệ.

Một thành công nữa là tác phẩm sáng tạo bằng ngôn ngữ nghệ thuật của Việt Nam, đây là điều đáng chú ý vì rõ ràng hiện nay có nhiều tác phẩm có chất lượng tốt nhưng làm người xem cảm thấy xa lạ vì ngôn ngữ thể hiện là ngôn ngữ của những nền văn hóa khác, của nhịp sống khác không phải ta. Tác phẩm này từ chân dung mẹ Thứ khái quát thành hình tượng Mẹ Việt Nam, với ý tưởng “Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra” rất gần gũi và nhân văn ”.

Quỳnh Nguyên