Phạm nhân nghèo không tiền khắc phục hậu quả vẫn có cơ hội hưởng đặc xá?

Sáng 12/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Thi hành án hình sự sửa đổi.

Trình bày tờ trình của Chính phủ, Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an cho biết dự thảo luật sửa đổi, bổ sung quy định thuộc 125 điều của Luật hiện hành.

Trong đó, ông cho biết dự thảo luật sửa đổi, bổ sung quy định Công an cấp xã là cơ quan được giao một số nhiệm vụ thi hành án hình sự.

Lần sửa đổi này, cơ quan soạn thảo cũng đề xuất bổ sung quy định “thu thập thông tin sinh trắc học của phạm nhân gồm ảnh khuôn mặt, vân tay, mống mắt, ADN, giọng nói đối với những trường hợp chưa có thông tin” khi tiếp nhận người chấp hành án phạt tù.

Cũng theo Thứ trưởng Bộ Công an, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung quy định về chế độ lao động của phạm nhân, tổ chức lao động cho phạm nhân và sử dụng kết quả lao động của phạm nhân; trong đó, bổ sung quy định trại giam tổ chức cho phạm nhân lao động trong và ngoài trại giam nhằm giáo dục cải tạo, rèn luyện kỹ năng lao động, góp phần chuẩn bị tái hòa nhập cộng đồng.

Đáng lưu ý, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung quy định về xếp loại chấp hành án theo hướng không lấy kết quả khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của phạm nhân gây ra để nhận xét, đánh giá và xếp loại quá trình chấp hành án phạt tù của phạm nhân.

Liên quan quy định này, khi thẩm tra dự án luật, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản nhất trí việc sửa đổi quy định về xếp loại chấp hành án phạt tù theo hướng xếp loại theo tháng, quý.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết cơ quan thẩm tra đề nghị cân nhắc việc bỏ quy định liên quan đến điều kiện về kết quả khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của phạm nhân gây ra để nhận xét, đánh giá và xếp loại chấp hành án.

“Kết quả khắc phục hậu quả là căn cứ quan trọng để đánh giá ý thức chấp hành bản án của phạm nhân, bảo đảm quyền lợi cho bị hại trong vụ án hình sự”, ông Tùng lý giải.

Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga cũng cho rằng kết quả khắc phục hậu quả thể hiện ý thức của phạm nhân, nhưng thực tế có một số phạm nhân gia đình nghèo nên không thể khắc phục được.

Dù vậy, bà Nga cho rằng phải đưa vào kết quả xếp loại chấp hành án phạt tù, người ta mới tự giác, tự nguyện khắc phục, nếu không sẽ ảnh hưởng đến quyền của bị hại.

Vì thế, bà đồng ý với quan điểm của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp vì việc này đã được thực hiện tương đối nề nếp, cũng đảm bảo cho công tác thi hành án dân sự được tốt hơn.

Giải trình thêm về nội dung này, Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an, giải thích quy định như dự thảo luật nhằm tháo gỡ một phần bất công bằng đối với những người không có điều kiện khắc phục hậu quả.

“Họ mãi chịu xếp loại chấp hành hình phạt tù kém dù chấp hành rất tốt nội quy và kỷ luật lao động, sản xuất vượt năng suất, học tập đều tốt, nhưng vì nghèo không thi hành nổi bản án còn lại nên họ không được giảm án, không được đưa vào diện đặc xá”, ông Hùng chỉ ra thực tế.

Ông cho biết cùng với quy định như dự thảo luật, Bộ trưởng Công an sẽ có thông tư cụ thể để giải quyết vấn đề này mang tính công bằng, hợp lý hơn trong thi hành án hình sự.

Liên quan quy định bổ sung thông tin sinh trắc học của phạm nhân, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành bổ sung, nhưng đồng thời nêu lo ngại yêu cầu thu thập thông tin sinh trắc học sẽ làm phát sinh khoản kinh phí rất lớn.

Cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ mục đích của việc thu thập thông tin sinh trắc học của phạm nhân, đồng thời cần tăng cường ứng dụng chuyển đổi số, công nghệ thông tin để chia sẻ, cập nhật dữ liệu, tránh lãng phí trong quá trình triển khai thực hiện.

Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Thứ trưởng Bộ Công an, chia sẻ thêm tất cả phạm nhân đều phải lấy sinh trắc học nhưng trước đây chỉ lấy một nội dung là chỉ bản. Với lần sửa đổi này, Bộ Công an đề xuất bổ sung một số loại hình thu thập thông tin sinh trắc học khác như ADN, mống mắt, máu, giọng nói…

“Phạm nhân đã mất một số quyền công dân rồi nên quy định thêm vấn đề liên quan đến sinh trắc học là bình thường, không vi phạm nhân quyền”, Thứ trưởng Bộ Công an nêu quan điểm.

Thượng tướng Lê Quốc Hùng khẳng định hệ thống hạ tầng lưu trữ cơ sở dữ liệu về con người của Bộ Công an có đầy đủ điều kiện để thu thập sinh trắc học mà không phát sinh kinh phí, không phát sinh bộ máy.

“Việc này chúng tôi có thể triển khai ở tất cả các trại giam, nhà tạm giữ, trại tạm giam, cơ sở lưu trú mà không phát sinh kinh phí và chi phí”, ông Hùng nói và cho rằng chủ trương này góp phần tăng quản lý sâu rộng đối với con người.