Vì sao châu Âu thành "điểm nóng" mới trong làn sóng Covid-19 toàn cầu?

Trước đây, tài xế xe tải Andriy Melnik ở Ukraine không bao giờ lo ngại Covid-19. Thậm chí anh cùng một người bạn của mình đã mua chứng nhận tiêm chủng giả để làm giấy thông hành khi vận chuyển hàng hóa đến các khu vực khác ở châu Âu.

Tuy nhiên, quan điểm của Melnik đã thay đổi sau khi người bạn của anh mắc Covid-19 và phải dùng máy thở trong phòng điều trị tích cực.

"Tôi nhận ra căn bệnh này sẽ gây chết người và ngay cả hệ miễn dịch tốt vẫn không đủ, chỉ vaccine mới có thể bảo vệ được tôi. Tôi thực sự sợ hãi và tôi cầu xin các bác sĩ giúp tôi sửa chữa sai lầm của mình", Melnik, 42 tuổi, cho biết khi chờ tiêm vaccine ở Kyiv.

Cùng với các khu vực khác tại Đông Âu và Nga, Ukraine đang ghi nhận số ca mắc Covid-19 tăng mạnh. Mặc dù nguồn vaccine dồi dào, người dân ở nhiều quốc gia trong khu vực vẫn chần chừ tiêm vaccine.

Theo Catherine Smallwood, quan chức phụ trách các vấn đề về Covid-19 của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại châu Âu, tốc độ tiêm chủng chậm chạp ở Đông Âu bắt nguồn từ một số yếu tố, bao gồm sự thiếu tin tưởng và tâm lý không tốt của người dân về vaccine.

"Chúng ta đang chứng kiến tỷ lệ tiêm chủng vaccine thấp ở nhiều quốc gia trên toàn khu vực", bà Smallwood nói với AP.

Dịch bùng phát ở nhiều quốc gia

Nga ngày 28/10 ghi nhận 1.159 ca tử vong vì Covid-19 trong 24 giờ, mức cao nhất kể từ khi đại dịch bắt đầu bùng phát. Trong khi đó, chỉ khoảng 1/3 trong tổng số gần 146 triệu dân Nga được tiêm chủng đầy đủ. Điện Kremlin đã ban bố lệnh ngừng làm việc trên toàn quốc, bắt đầu từ tuần này và kéo dài đến ngày 7/11.

Một quan chức ở Hungary ngày 28/10 thông báo, các công ty tư nhân có thể yêu cầu nhân viên phải tiêm vaccine để tiếp tục làm việc, một biện pháp nhằm thúc đẩy tỷ lệ tiêm chủng trì trệ tại quốc gia này. Các nhân viên chính phủ, bao gồm giáo viên, cũng sẽ được yêu cầu tiêm chủng.

Ba Lan ngày 28/10 ghi nhận số ca nhiễm mới trong ngày cao nhất kể từ tháng 5 với hơn 8.000 trường hợp.

Ở Romania, nơi khoảng 35% người trưởng thành đã được tiêm chủng đầy đủ, các biện pháp hạn chế chặt chẽ hơn đã có hiệu lực trong tuần này. Theo đó, người dân được yêu cầu phải có giấy chứng nhận tiêm chủng để được phép tham gia nhiều hoạt động hàng ngày như tập thể dục, xem phim hoặc tới trung tâm mua sắm.

Romania áp lệnh giới nghiêm vào 10 giờ tối. Các cửa hàng đóng cửa lúc 9 giờ tối, các quán bar và hộp đêm đóng cửa trong 30 ngày, người dân bắt buộc phải đeo khẩu trang nơi công cộng.

Tại Bulgaria, quốc gia chỉ có 1/4 dân số trưởng thành được tiêm chủng đầy đủ, cũng ghi nhận các ca nhiễm và tử vong kỷ lục trong tuần này. Theo dữ liệu chính thức, Bulgaria có tỷ lệ tử vong vì Covid-19 cao nhất trong 27 quốc gia thuộc Liên minh châu Âu (EU) trong hai tuần qua. 94% bệnh nhân tử vong tại Bulgaria đều chưa tiêm chủng.

Tại Georgia, nơi chỉ có 33% dân số được tiêm chủng đầy đủ, các nhà chức trách đã tổ chức quay số trúng thưởng tiền mặt cho những người tiêm chủng.

"Tâm dịch" Ukraine

Tại Ukraine, chỉ 16% dân số trưởng thành được tiêm chủng đầy đủ - tỷ lệ thấp thứ hai ở châu Âu, chỉ sau mức hơn 7% của Armenia.

Các nhà chức trách Ukraine yêu cầu giáo viên, nhân viên chính phủ và những nhóm lao động khác phải tiêm chủng đầy đủ trước ngày 8/11, nếu không sẽ không được trả lương. Ngoài ra, người dân cũng cần xuất trình chứng nhận tiêm chủng hoặc kết quả xét nghiệm âm tính để đi máy bay, tàu hỏa và xe buýt đường dài.

Những yêu cầu trên đã tạo ra một thị trường chợ đen ngày càng bùng nổ về giấy tờ giả. Giấy chứng nhận tiêm chủng giả được bán với giá 100-300 USD. Mykhailo Fedorov, Bộ trưởng phụ trách chuyển đổi số Ukraine, cho biết thậm chí còn có ứng dụng giả cài chứng nhận tiêm chủng cho người có nhu cầu.

Tỷ lệ tiêm chủng thấp tại Ukraine đã dẫn đến sự lây lan nhanh chóng của dịch Covid-19, gây áp lực cho hệ thống y tế vốn đã quá tải của nước này. Khoa phẫu thuật của bệnh viện ở thị trấn Biliaivka hiện chỉ điều trị cho bệnh nhân mắc Covid-19, với 50 trong số 52 giường đã có bệnh nhân. Thuốc và ôxy đang thiếu hụt.

"Chúng tôi đang ở bên bờ vực thảm họa do những người phản đối tiêm chủng và vấn đề thiếu kinh phí", bác sĩ Serhiy Shvets, trưởng khoa phẫu thuật tại bệnh viện Biliaivka, cho biết.

Tình hình tương tự xảy ra tại bệnh viện 120 giường ở phía tây thành phố Chernivtsi, nơi bác sĩ Olha Kobevko cho biết bà có 126 bệnh nhân trong tình trạng nghiêm trọng.

"Tôi khóc trong tuyệt vọng khi thấy 99% bệnh nhân trong tình trạng nghiêm trọng do Covid-19 đều chưa được tiêm chủng, mà lẽ ra họ đã có thể đã tự bảo vệ mình. Chúng tôi đang phải vật lộn để cứu họ mà không có đủ thuốc và nguồn lực", bác sĩ Kobevko cho biết.

Bác sĩ Kobevko cho biết đợt bùng phát dịch lần này có vẻ nghiêm trọng, với 10-23 bệnh nhân tử vong mỗi ngày tại bệnh viện của bà, so với mức chưa đầy 6 bệnh nhân mỗi ngày vào mùa xuân năm ngoái. Số lượng bệnh nhân Covid-19 ở độ tuổi 30-40 đã tăng lên đáng kể.

Bà Kobevko cho rằng sự hoài nghi về vaccine lan rộng, do ảnh hưởng bởi mạng xã hội và tín ngưỡng tôn giáo, là nguyên nhân dẫn đến đợt bùng phát dịch hiện tại.

Tâm lý hoài nghi về vaccine cũng lan rộng ở những nơi khác tại Đông Âu do những thông tin sai lệch trên mạng, tín ngưỡng tôn giáo, sự ngờ vực của chính các quan chức chính quyền và tâm lý trông chờ vào các phương pháp điều trị phi truyền thống.