Ukraine tìm ra cách bảo vệ F-16 trước đòn tấn công "săn mồi" của Nga

Phi đội F-16 của Ukraine vừa nhận được các mô-đun bảo trì và tác chiến di động mới, giúp tránh được các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo của Nga.

Được phát triển bởi quỹ Come Back Alive và Bộ Quốc phòng Ukraine, hai loại mô-đun di động này tích hợp đầy đủ thiết bị để vừa bảo trì, trang bị cho máy bay, vừa triển khai các hoạt động tác chiến.

Máy bay F-16 rất quan trọng đối với Ukraine vì chúng giúp tăng cường đáng kể năng lực phòng không và đối phó với các cuộc tấn công liên tiếp bằng UAV và tên lửa của Nga, vốn nhắm vào cả các thành phố Ukraine và các mục tiêu quân sự như sân bay, nơi đặt F-16.

“Khoảng thời gian giữa lúc Nga phát hiện F-16 và lúc Moscow phóng tên lửa đạn đạo là rất ngắn”, Peter Layton, cựu sĩ quan Không quân Hoàng gia Australia và hiện là Nghiên cứu viên tại Viện RUSI cho biết.

“Yếu tố then chốt để F-16 sống sót khi nằm dưới mặt đất là không bị phát hiện", ông nhấn mạnh.

Việc vận hành F-16 đòi hỏi một lượng lớn nhân lực và thiết bị hỗ trợ, điều này từ trước đến nay khiến phạm vi triển khai máy bay bị hạn chế. Ukraine sẽ chỉ triển khai chúng được ở một số cơ sở nhất định và chúng có nguy cơ trở thành mục tiêu trong cuộc tấn công "săn mồi" của Nga.

Tuy nhiên, ông Layton nhận định các tổ hợp di động mới sẽ giúp Ukraine sử dụng được những sân bay “không ngờ tới” như đường băng ngắn hoặc dân sự, hay khu vực xa xôi trong các căn cứ quân sự lớn.

“F-16 sẽ được phân tán rộng. Nếu một chiếc bị phát hiện và tấn công, những chiếc còn lại vẫn an toàn", ông nói thêm.

Tổ hợp di động mới gồm 2 mô-đun bảo trì và 1 mô-đun lập kế hoạch nhiệm vụ.

Mô-đun bảo trì đầu tiên bao gồm: Phòng chuẩn bị vũ khí cho máy bay, 2 xe tải chuyên dùng để lắp đặt đạn dược lên F-16, và một xe chở đội kỹ thuật.

Hệ thống này giúp giảm số người cần thiết để nạp một quả đạn từ 10-12 người xuống còn 3 người, tiết kiệm nhân lực và rút ngắn thời gian thao tác.

Mô-đun thứ hai gồm trạm chỉ huy di động phục vụ cho các buổi họp trước khi bay và điều phối máy bay, cùng một mô-đun sinh hoạt cho đội vận hành.

Taras Chmut, giám đốc quỹ Come Back Alive, cho biết dự án nhằm thích nghi các tiêm kích F-16 do phương Tây viện trợ với điều kiện chiến sự dữ dội ở Ukraine.

“Những máy bay này từng hoạt động trong hệ sinh thái khép kín tại nước viện trợ. Chúng chưa từng được sử dụng theo cách của chúng tôi. Máy bay của Ukraine hoạt động liên tục giữa chiến sự, giữa những đợt tấn công không ngừng từ phía Nga”, ông Chmut nói.

Các hệ thống tương tự cũng tồn tại ở Mỹ, Australia, Thụy Điển. Ông Layton cho biết chiến thuật này được gọi là tác chiến linh hoạt nhằm chống lại nguy cơ các căn cứ không quân bị đánh phủ đầu trong kịch bản xung đột nổ ra.

Tuy nhiên, Anastasiia Yurchyshyna, phát ngôn viên của Come Back Alive, khẳng định hệ thống Ukraine có đặc điểm độc đáo riêng, dù có học hỏi từ các đối tác nước ngoài, đặc biệt là Đan Mạch.

Năm 2023, Ukraine và các đồng minh thành lập “liên minh không quân” nhằm viện trợ chiến đấu cơ F-16 cho Kiev. Các quốc gia châu Âu đã đồng ý bàn giao máy bay để hiện đại hóa Không quân Ukraine, trong lúc chính họ chuyển sang sử dụng tiêm kích tàng hình F-35.

Lô F-16 đầu tiên đã được Hà Lan và Đan Mạch bàn giao vào năm 2024.

Ngoài máy bay Hà Lan, Ukraine đã được hứa cấp 19 chiếc từ Đan Mạch, 30 từ Bỉ và ít nhất 6 từ Na Uy. Các nước châu Âu cũng đang rút ngắn thời gian bàn giao. Na Uy cho biết sẽ hoàn tất vào cuối năm 2025, trong khi chính phủ Bỉ cam kết chuyển giao sớm hơn mốc năm 2028.

Mỹ và Anh, dù không cung cấp máy bay, nhưng đã đào tạo phi công và kỹ thuật viên bảo trì F-16 cho Ukraine.

“Ukraine đang nhận thêm nhiều F-16. Chiến thuật phân tán sẽ giúp giữ an toàn cho số máy bay này, đồng thời cho phép hình thành một lực lượng F-16 lớn mạnh hơn. Máy bay sẽ xuất phát rải rác nhưng có thể hội tụ lại trên không để chiến đấu theo đội hình tập trung”, ông Layton giải thích.

“Với việc cuộc chiến chưa rõ hồi kết, bảo toàn lực lượng F-16 trong dài hạn là yếu tố then chốt", chuyên gia nhấn mạnh.