(Dân trí) - Người Ukraine giờ đây phải sống chung với cảnh mất điện liên tục, sau khi Nga sử dụng tên lửa và máy bay không người lái tấn (UAV) tấn công các cơ sở hạ tầng năng lượng trong nhiều tuần gần đây.
UKRAINE RA SỨC CHỐNG ĐỠ ĐÒN TẤN CÔNG CỦA NGA VÀO MẠNG LƯỚI ĐIỆN
Người dân Ukraine giờ đây phải sống chung với cảnh mất điện liên tục, sau khi Nga sử dụng tên lửa và máy bay không người lái tấn (UAV) tấn công vào các cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine trong nhiều tuần gần đây.
Hậu quả của các cuộc không kích liên tục là Nga đã gây ra tổn thất nặng nề đối với mạng lưới điện của Ukraine, khi mùa đông lạnh giá đang ùa về.
Tổng thống Nga Vladimir Putin hồi cuối tháng 10 xác nhận, các đợt không kích của Nga vào Ukraine liên tục gần đây là nhằm đáp trả cuộc tấn công bằng UAV và tàu không người lái (USV) nhằm vào Hạm đội Biển Đen ở Crimea, đồng thời cáo buộc Ukraine lợi dụng hành lang vận chuyển ngũ cốc để thực hiện các cuộc tấn công.
Các đợt tấn công của Nga vào mạng lưới điện của Ukraine được tiến hành một cách có hệ thống và gây ra tổn thất nặng nề, nhất là trong bối cảnh mùa đông lạnh giá đang về và nhiệt độ ngày càng giảm. Giới chức Ukraine và phương Tây lo ngại, người dân sẽ ngày càng rơi vào tình thế khó khăn, gây ra làn sóng tị nạn mới ở châu Âu, ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền kinh tế của Ukraine và có thể tác động không nhỏ tới cục diện trên chiến trường trong thời gian tới.
CÁC MỤC TIÊU TẤN CÔNG CỦA NGA
Theo Washington Post, các mục tiêu không kích của Nga nhằm vào Ukraine trong thời gian vừa qua không phải là các nhà máy phát điện được bảo vệ tốt bằng hệ thống phòng không mà là các mục tiêu có vai trò trọng yếu quan trọng trong việc duy trì mạng lưới điện và cung cấp năng lượng cho các dịch vụ trọng yếu.
Ngày 2/11, Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba tuyên bố, các cuộc tấn công của Nga vào cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine là "tội ác". Giới chức Ukraine tổng kết rằng, cho tới nay khoảng 40% mạng lưới điện của nước này bị hư hại, trong đó có nhiều trạm truyền tải điện bị hư hại nghiêm trọng và Ukraine khó có thể làm được gì nhiều để bảo vệ mạng lưới điện trước tên lửa tầm xa và các UAV của Nga.
Bộ trưởng Năng lượng Ukraine German Galushchenko nhấn mạnh, mục tiêu của Nga là gây trở ngại lớn nhất có thể cho việc vận hành mạng lưới điện, khiến Ukraine phải đối mặt với ngày càng nhiều thách thức hơn.
Hiện có khoảng 4,5 triệu người dân tại Ukraine đang bị cắt điện, trong đó có 450.000 cư dân ở thủ đô Kiev.
Ông Volodymyr Kudrytskyi, Giám đốc điều hành Công ty điện lực Ukrenergo ở Ukraine, cho biết việc phá hủy luôn dễ dàng và nhanh chóng hơn việc sửa chữa, ý đồ của Nga là khiến càng nhiều người mất kết nối khỏi lưới điện càng tốt và gây hoảng loạn.
Ông Kudrytskyi nhận định, dường như các chuyên gia năng lượng Nga đứng sau các cuộc tấn công, thậm chí tham gia trực tiếp vạch chiến lược tập kích. Hạ tầng lưới điện của Kiev và Moscow là tương tự về mặt kỹ thuật, do đó, Nga có thể sử dụng các bản đồ hạ tầng thời Liên Xô để giúp xác định lộ trình phá hủy gây thiệt hại nhiều nhất.
Giới chức phương Tây cũng cho rằng, các cuộc không kích vừa qua của Nga được tính toán kỹ lưỡng và phải do các chuyên gia điện lực vẽ đường.
HẬU QUẢ KHỦNG KHIẾP
Một phụ nữ bật khóc khi ngôi nhà của bà bị hư hại nặng nề, điện và ga cũng bị cắt, do trúng hỏa lực của Nga tại Korobochkyne, Ukraine ngày 17/10 (Ảnh: Reuters).
Việc Nga sử dụng UAV và tên lửa tấn công mạng lưới điện của Ukraine gây ra hậu quả nghiêm trọng. Mặc dù hiện nay Ukraine vẫn có thể sản xuất đủ điện phục vụ nhu cầu, tuy nhiên, khả năng truyền tải điện từ nhiều nhà máy ở phía Bắc và phía Tây đến các khu vực cần điện gần tiền tuyến ở phía Đông và phía Nam đang giảm nhanh chóng. Nếu thời gian tới, các cuộc tiến công tương tự vẫn diễn ra, hậu quả và thiệt hại là rất lớn.
Thứ nhất, việc thiếu điện trầm trọng khiến nhiều người Ukraine phải thay đổi kế hoạch trước nguy cơ phải sống trong cảnh tăm tối, lạnh lẽo trong mùa đông này. Người dân ở khu vực miền Đông và miền Trung Ukraine rất có thể phải sơ tán lần nữa dù họ mới chỉ được trở về nhà sau nhiều tháng lánh nạn ở miền Tây và nước ngoài. Thủ tướng Ukraine Denis Shmygal đã lên tiếng cảnh báo về một làn sóng tị nạn mới khi nói rằng, châu Âu sẽ đối mặt với "sóng thần di cư" nếu các nước phương Tây không cung cấp thêm các hệ thống phòng không tiên tiến cho Ukraine.
Ông Han Kluge, Giám đốc tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khu vực châu Âu, cũng cảnh báo rằng, mùa đông sắp tới sẽ rất khốc liệt với người dân Ukraine. Nguy cơ hạ thân nhiệt, viêm phổi, đột quỵ…, nhất là với những người đang sống ở các nơi trú ẩn tạm bợ sẽ gia tăng nhanh chóng. Ông Kluge nhấn mạnh, việc cơ sở hạ tầng dân sự, đặc biệt là hạ tầng truyền tải điện, bị phá hủy có thể trở thành vấn đề sinh tử nếu người dân không có cách nào sưởi ấm nhà cửa.
Thứ hai, việc khắc phục và sửa chữa mạng lưới điện bị hư hại rất khó khăn. Mặc dù, 90% người dân Ukraine được cấp điện trở lại trong vòng một ngày sau các cuộc tấn công nhưng với mật độ các mục tiêu truyền tải điện bị tấn công dày đặc như hiện nay thì không thể nào đủ nhân lực và thiết bị để có thể sửa chữa kịp thời, thậm chí thời gian khắc phục phải mất cả vài tháng, vài năm.
Theo các chuyên gia, việc thay thế các trạm biến áp và máy biến thế đặc biệt khó khăn bởi chúng thường được xây dựng theo đơn đặt hàng và có thể phải mất nhiều tháng. Hơn nữa, vấn đề nghiêm trọng hiện nay là hầu hết các thiết bị điện của Ukraine và thiết bị do phương Tây hỗ trợ (như máy biến thế, bộ ngắt mạch, thiết bị đóng cắt, máy phát điện, dây dẫn và các thiết bị khác) thiếu thống nhất và tương thích nên gây khó khăn cho việc khắc phục.
Thứ ba, các cuộc tấn công của Nga làm suy yếu khả năng cung ứng hậu cần của Ukraine, khiến tình hình chiến sự ở Ukraine trong mùa đông ngày càng đáng lo ngại.
Các chuyên gia cho rằng, việc Nga tấn công hạ tầng lưới điện của Ukraine làm suy yếu Quân đội Ukraine từ hậu phương, nhất là sau khi Nga gặp nhiều thách thức trong chiến sự tại nhiều khu vực tiền tuyến.
BIỆN PHÁP ỨNG PHÓ
Một nhân viên sửa đường dây điện bị hư hỏng tại Kharkov, Ukraine ngày 21/10 (Ảnh: Reuters).
Chính quyền Ukraine đang phải chạy đua với thời gian, cấp tốc thực hiện các biện pháp mong giữ ấm dân khi mùa đông tới gần và các cuộc tấn công của Nga vào mạng lưới điện vẫn tiếp diễn.
Một là, chủ động ứng phó: Giới chức Ukraine đã yêu cầu người dân ngừng sử dụng các thiết bị tiêu tốn nhiều điện, đồng thời triển khai kế hoạch cắt điện luân phiên tại Kiev và các thành phố trên toàn quốc. Nhiều địa phương cũng ngừng sử dụng xe buýt điện, chuyển sang xe chạy bằng diesel để tiết kiện điện. Việc này vừa giúp giảm gánh nặng cho mạng lưới điện, vừa giúp các công ty năng lượng có thêm thời gian khắc phục và sửa chữa các trạm biến áp và hệ thống lưới điện bị hư hại.
Giới chức địa phương cũng khuyến nghị người dân sống ở chung cư nên chuẩn bị sẵn các túi đồ khẩn cấp trong thang máy như đèn pin, nước, bánh quy, thuốc an thần liều nhẹ..., phòng trường hợp bị mắc kẹt trong thang khi mất điện.
Ông Vitali Klitschko, Thị trưởng thủ đô Kiev, viết trên Telegram rằng, chính quyền thành phố đang xem xét các kịch bản khác nhau dựa trên mức độ hư hại về cơ sở hạ tầng và đang chuẩn bị hơn 1.000 điểm sưởi ấm công cộng khắp thành phố.
Ông Klitschko kêu gọi các nước đồng minh của Ukraine gấp rút viện trợ chăn, quần áo ấm và máy phát điện để giúp người dân Ukraine đối phó với mùa đông khắc nghiệt, vì khả năng điện sẽ bị cắt thường xuyên. Theo cơ quan dự báo thời tiết Ukraine, nhiệt độ ở một số khu vực có thể xuống tới -20 độ C trong thời gian tới.
Ukraine cũng thông báo đề nghị các công dân đã di tản khỏi đất nước hãy tiếp tục ở lại nơi đang lưu trú, không trở về Ukraine trong mùa đông do tình trạng thiếu điện, thiếu máy sưởi trên diện rộng.
Hai là, kêu gọi sự hỗ trợ từ phương Tây: Giới chức Ukraine đã đề nghị phương Tây cung cấp các hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không để ngăn chặn các đợt tấn công sắp tới của Nga, cũng như áp đặt các biện pháp trừng phạt "mạnh mẽ" đối với Nga. Ngoài ra, Kiev cũng kêu gọi áp đặt các biện pháp trừng phạt với cáo buộc Tehran cung cấp máy bay không người lái để Moscow sử dụng ở Ukraine.
Bên cạnh đó, Ukraine cũng đề nghị các nước phương Tây tìm kiếm trang thiết bị còn sót lại trong kho dự trữ bao gồm cả những thiết bị không còn hoạt động, có thể được tháo rời để lấy linh kiện hỗ trợ sửa chữa mạng lưới điện của Ukraine để giảm bớt chi phí.
DTEK, doanh nghiệp sản xuất 1/5 điện năng của Ukraine, cho biết giá của các trang thiết bị điện cần thay thế rơi vào khoảng 40 triệu USD và chi phí cho toàn ngành điện sẽ cao hơn nhiều.
Một người phải sử dụng đèn pin khi đi mua hàng trong siêu thị ở Kharkov, Ukraine do mất điện hôm 17/10 (Ảnh: Reuters).
SỰ HỖ TRỢ CỦA PHƯƠNG TÂY
Các nước ủng hộ Ukraine tại châu Âu đã cam kết sẽ cung cấp cho Ukraine các hệ thống phòng không hiện đại hơn và tăng cường hỗ trợ trang thiết bị giúp nước này tái thiết cơ sở hạ tầng quan trọng, bao gồm hệ thống lưới điện.
Tại Hội nghị thượng đỉnh của Liên minh châu Âu (EU) hồi tháng 10 ở Brussel, Bỉ, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết, trong năm 2023, EU sẽ viện trợ cho Ukraine 1,42 tỷ USD/tháng để chính phủ nước này đảm bảo hoạt động.
Ủy viên về năng lượng của EU Kadri Simson cho biết, EU đang nghiên cứu các phương án hỗ trợ lĩnh vực năng lượng của Ukraine; đồng thời kêu gọi các công ty nước ngoài ưu tiên cung cấp các linh kiện năng lượng cho Kiev.
Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu cũng đã cho phép Ukraine chuyển đổi khoản vay trị giá 148 triệu USD nhằm hiện đại hóa lưới điện thành duy trì và sửa chữa.
Ngày 4/11, sau hai ngày nhóm họp tại Đức, Ngoại trưởng các nước G7 đã ra tuyên bố chung nêu rõ cần hỗ trợ Ukraine khôi phục và bảo vệ các nhà máy điện và hạ tầng truyền tải điện của Ukraine trước những cuộc tấn công của Nga. Tuy nhiên, tuyên bố chung không nêu rõ mức độ hỗ trợ cụ thể như thế nào.
Chính quyền Tổng thống Joe Biden cũng cho biết, Mỹ đang làm việc với Ukraine cùng các đối tác khu vực để vạch ra các biện pháp nhằm tăng cường các nguồn năng lượng thay thế cho Ukraine khi mùa đông tới gần. Ngày 4/11, Bộ Quốc phòng Mỹ thông báo sẽ gửi thêm 400 triệu USD viện trợ quân sự cho Ukraine, bao gồm các hợp đồng mua 1.100 máy bay không người lái Phoenix Ghost, 45 xe tăng T-72 được tân trang lại và tân trang 250 tên lửa đất đối không HAWK để tăng cường khả năng phòng không cho Ukraine.
Canada, Bulgaria và các nước thành viên NATO cũng viện trợ hàng nghìn thiết bị khác cho Ukraine để giảm bớt tình trạng khó khăn trước mắt.
Có thể thấy Ukraine đang đứng trước thách thức không nhỏ khi Nga liên tục sử dụng tên lửa và UAV tấn công vào các mắt xích quan trọng trong mạng lưới điện của nước này. Các cuộc tấn công của Nga được tiến hành bài bản, được tính toán kỹ lưỡng, gây ra sự phá hủy rất lớn tới hạ tầng điện, nước của Ukraine, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới cuộc sống của người dân và có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng nhân đạo mới ở châu Âu. Hơn nữa, chiến thuật tấn công mới của Nga vào hạ tầng năng lượng của Ukraine có thể sẽ góp phần thay đổi cục diện trên chiến trường, khiến cho các trận chiến trong mùa đông tới giữa Nga và Ukraine có thể nhân đôi thách thức.
Nguyên Long
Theo Washington Post, France24
