Ukraine dùng chiến thuật nào để lật ngược thế cờ trước Nga?

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov cuối tuần trước tuyên bố, Ukraine hy vọng sẽ tập hợp một đội quân "triệu người hùng mạnh" để cố gắng giành lại vùng lãnh thổ bị Nga kiểm soát. Ông Reznikov khẳng định, lực lượng Ukraine cũng đã chứng minh cho Mỹ thấy rằng họ có thể sử dụng tốt các loại pháo phản lực tầm xa mới, mở đường để Washington tiếp tục cung cấp thêm cho Kiev các khí tài quân sự hiện đại này.

Dù tuyên bố của người đứng đầu quân đội Ukraine có vẻ ấn tượng, song giới phân tích nhận định Ukraine khó có khả năng phản công hiệu quả, ngay cả khi các hệ thống rocket phóng loạt HIMARS của Mỹ và M270 của Anh, với tầm bắn từ 70-80 km, đã bắt đầu xuất hiện tại Ukraine và đang được đưa vào sử dụng hiệu quả. Một bước ngoặt về cục diện chiến sự, nếu có xảy ra, sẽ cần rất nhiều thời gian.

Orysia Lutsevych, nhà nghiên cứu tại Chatham House, cho biết ý tưởng về một cuộc phản công được ủng hộ rộng rãi tại Ukraine. Tuy nhiên, Ukraine cần thuyết phục phương Tây rằng, với sự giúp đỡ lâu dài, quân đội Ukraine có cơ hội để đẩy lùi lực lượng Nga.

Theo số liệu của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), Ukraine bắt đầu cuộc chiến với quân số 125.000 binh sĩ cùng 100.000 lính biên phòng và vệ binh quốc gia. Ukraine cho biết nước này đang đặt mục tiêu 700.000 quân cùng với 300.000 dân quân. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng là chất lượng của đội quân này đến đâu.

Trận chiến kéo dài 3 tháng ở vùng Donbass cho đến nay đã khiến quân đội Ukraine tổn thất nhiều do Nga chuyển chiến thuật sang pháo kích. Các nguồn tin tình báo quân sự Ukraine gần đây cho biết, trung bình 100 binh sĩ Ukraine thiệt mạng mỗi ngày tại miền Đông.

Cùng với 300-400 người mỗi ngày, con số thương vong của Ukraine có thể lên tới khoảng 15.000 người mỗi tháng. Ukraine ước tính khoảng 7.200 binh sĩ nước này đã mất tích kể từ khi cuộc chiến bắt đầu. Nhiều người trong số này thuộc các lực lượng tinh nhuệ nhất của Ukraine.

Một số tân binh Ukraine, trong độ tuổi từ 18 đến 60, là những người chưa bao giờ bắn súng. Đây là lực lượng cần được huấn luyện từ đầu. Tuy nhiên, quá trình huấn luyện ban đầu được cho là sẽ không kéo dài. Theo một huấn luyện viên người Anh, các tân binh lúc đầu chỉ có thể bắn trúng 50% mục tiêu bằng súng trường, nhưng con số này hiện tăng lên 80%.

Quá trình huấn luyện quân sự như vậy rõ ràng rất quan trọng đối với Ukraine. Nhưng một cuộc phản công thành công sẽ đòi hỏi nhiều hơn thế, bao gồm sử dụng chiến lược kết hợp vũ khí, khả năng tập trung lực lượng trên chiến trường và vũ khí tiên tiến từ phương Tây.

Ưu thế từ vũ khí phương Tây

Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine cho biết, Kiev đã "vượt qua bài kiểm tra" với việc sử dụng thành công các hệ thống pháo tầm xa của Mỹ được chuyển giao gần đây, nhưng nhấn mạnh tỷ lệ tiêu hao khí tài lớn đã khiến nhu cầu về các nguồn cung cấp vũ khí bổ sung như xe bọc thép và máy bay không người lái khẩn cấp hơn.

Ukraine nỗ lực vận động hành lang để được cung cấp các loại vũ khí theo tiêu chuẩn của NATO trong bối cảnh Kiev đang dần cạn kiệt nguồn cung vũ khí từ thời Liên Xô. Tuy nhiên, vũ khí mới cũng tạo ra những vấn đề mới cho Ukraine.

"Chúng tôi cần thay đổi, bổ sung khí tài cho các đơn vị vì chúng tôi hứng chịu rất nhiều thiệt hại. Chúng tôi đang chờ đợi thêm xe bọc thép, vũ khí từ các đối tác. Chúng tôi cần khôi phục năng lực tác chiến ở một số hướng, củng cố công sự và lên chiến lược mới", Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine cho biết.

Nga duy trì thế áp đảo về hỏa lực trước Ukraine trong thời gian qua, yếu tố đã giúp Moscow đạt được nhiều bước tiến ở khu vực Donbass. Nga cũng đang sử dụng rocket phóng loạt với tầm tấn công 120km. Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine nhấn mạnh nước này cần vũ khí tầm xa hơn, khoảng 150km, để phản công hiệu quả trước Nga.

Trong khi đó, Mỹ, nhà cung cấp vũ khí hàng đầu cho Ukraine, vẫn tỏ ra thận trọng. Cho đến nay, số hệ thống HIMARS Mỹ chuyển cho Ukraine mới tăng từ 4 lên 12 tổ hợp. Tuy vậy, vẫn có những tín hiệu tích cực.

Nhà bình luận người Nga Igor Girkin hôm 10/7 cảnh báo các hệ thống phòng không của Nga đang tỏ ra "không hiệu quả" trước các cuộc tấn công bằng hệ thống HIMARS. Theo Girkin, trong 5-7 ngày qua, hơn 10 kho đạn và hậu cần đã bị tấn công và khoảng 10 sở chỉ huy của Nga bị phá hủy.

Ukraine hy vọng bằng cách tấn công sâu hơn vào phía sau phòng tuyến của đối phương, hệ thống HIMARS sẽ làm gián đoạn khả năng của Moscow trong việc tiếp tục tiến công ở vùng Donbass.

Một yếu tố quan trọng quyết định việc Ukraine có thể ngăn chặn lực lượng Nga thành công hay không là liệu Moscow có thể thực hiện một cuộc tấn công toàn diện nhằm vào Sloviansk và Kramatorsk, hai thành phố đông dân nhất ở tỉnh Donetsk, hay không. Cho đến nay, Nga được cho là đã bắn khoảng 20.000 đạn pháo mỗi ngày nhằm vào Severodonetsk và các thị trấn, thành phố khác trên đường tiến công.

Về phía Ukraine, sức mạnh không quân của nước này bị hạn chế, trong khi quá trình cung cấp thêm các máy bay chiến đấu tiêu chuẩn của Liên Xô vẫn đang diễn ra chậm chạp. Ukraine vẫn giành được rất ít lợi thế trong các cuộc phản công ở phía Nam.

"Nếu cuộc tiến công của Nga ở Donbass lên đến đỉnh điểm, sẽ ngày càng có nhiều áp lực buộc Ukraine phải tiến hành một cuộc phản công lớn. Nếu Ukraine càng chuẩn bị lâu hơn, xây dựng quá trình huấn luyện và tích trữ, họ càng có nhiều cơ hội thành công", Ben Barry, chuyên gia về tác chiến trên bộ của IISS, cho biết". Ngược lại, thất bại trên chiến trường có thể là tổn thất chính trị đối với Kiev.