Thủ lĩnh tối cao bí ẩn của Taliban lần đầu xuất hiện

Theo các quan chức Taliban, thủ lĩnh Haibatullah Akhundzada đã "trao đổi với các binh sĩ dũng cảm và kỷ luật" tại cuộc gặp mặt ở thành phố Kandahar, Afghanistan hôm 30/10.

An ninh được thắt chặt tại sự kiện trên. Không có hình ảnh hoặc video nào được công bố, nhưng một đoạn ghi âm dài 10 phút đã được chia sẻ trên các tài khoản mạng xã hội của Taliban.

Ông Akhundzada, người được xem là thủ lĩnh tinh thần của Taliban, đã đưa ra một thông điệp tôn giáo. Bài phát biểu của ông không đề cập đến vấn đề chính trị.

Ông Akhundzada cũng cầu nguyện cho những người Taliban đã thiệt mạng, các chiến binh bị thương và cầu nguyện cho sự thành công của giới lãnh đạo Taliban trong "cuộc thử nghiệm lớn" này.

Ông Akhundzada trở thành thủ lĩnh của Taliban trong một cuộc chuyển giao quyền lực nhanh chóng, sau khi người tiền nhiệm Akhtar Mansour bị giết trong một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ hồi năm 2016.

Mặc dù giữ vai trò thủ lĩnh tinh thần của Taliban, nhưng ông Akhundzada vẫn là một nhân vật sống ẩn dật, kể cả sau khi Taliban lật đổ chính quyền do phương Tây hậu thuẫn và lên nắm quyền tại Afghanistan hồi tháng 8.

Sự kín tiếng của Akhundzada đã làm dấy lên những đồn đoán về vai trò của ông trong chính phủ mới của Taliban, thậm chí từng có tin đồn về cái chết của thủ lĩnh này.

Vào thời điểm Taliban công bố chính phủ mới tại Afghanistan hồi tháng 9, ông Akhundzada vẫn giữ vai trò lãnh đạo tối cao, người có quyền tối thượng đối với các vấn đề chính trị, tôn giáo và quân sự của Taliban. 

Trong tuyên bố đầu tiên sau khi Taliban lên nắm quyền, ông Akhundzada cho biết Taliban "sẽ xây dựng lại đất nước bị chiến tranh tàn phá". Ông Akhundzada tuyên bố Taliban cam kết tuân theo tất cả các luật, hiệp ước và cam kết quốc tế không mâu thuẫn với luật Hồi giáo, từ đó sẽ điều chỉnh mọi hoạt động điều hành đất nước ở Afghanistan.

Là giáo sĩ cứng rắn, ông Akhundzada dành phần lớn thời gian lãnh đạo Taliban trong bóng tối. Thay vì lộ diện, ông cũng để những người khác dẫn đầu trong các cuộc đàm phán cuối cùng trước khi Mỹ và các đồng minh rút khỏi Afghanistan sau 20 năm can thiệp quân sự.

Ngay cả những thông tin cơ bản như tuổi tác của ông Akhundzada cũng khó xác minh. Người ta cho rằng ông khoảng 60 tuổi.

Một số nhà phân tích nghiên cứu về Taliban nói rằng ông Akhundzada là người chỉ đạo, hàn gắn những chia rẽ trong tổ chức và quản lý việc đối phó với các đồng minh và đối thủ quốc tế.

Tuy nhiên, cũng có những người nói rằng ông Akhundzada thực chất chỉ là "bù nhìn", được chọn làm ứng cử viên thỏa hiệp trong thời điểm Taliban có nhiều biến động, trong khi quyền lực thực sự thuộc về các phe nhóm quân sự của Taliban.

Xuất thân từ một gia đình tôn giáo nghiêm khắc ở Kandahar, thành phố lớn thứ hai Afghanistan, ông Akhundzada là một trong những thành viên ban đầu của Taliban - một phong trào nổi lên ở tỉnh Helmand phía nam sau đống tro tàn của cuộc nội chiến Afghanistan.

Khi Taliban lên nắm quyền tại Afghanistan từ năm 1996-2001 và thi hành luật Hồi giáo Sharia cùng chế độ hà khắc, ông Akhundzada giữ vai trò là người đứng đầu hệ thống tư pháp của Taliban.

Sau khi Mỹ đưa quân vào Afghanistan và lật đổ Taliban sau cuộc tấn công khủng bố ngày 11/9, ông Akhundzada được cho là đã trốn sang Pakistan, nơi ông thuyết giảng tại một nhà thờ Hồi giáo trong 15 năm.

Những người làm việc cùng và các học viên tại nhà thờ Hồi giáo mô tả Akhundzada là một người kỷ luật và là nhà hùng biện quyết liệt.

Khác với các thủ lĩnh Taliban khác, ông Akhundzada không nằm trong danh sách trừng phạt của Liên Hợp Quốc. Theo một phát ngôn viên của Taliban, con trai ông là Abdur Rahman đã thiệt mạng khi thực hiện một vụ đánh bom liều chết tại một căn cứ quân sự của Afghanistan ở Helmand vào tháng 7/2017.