Sau gần 2 năm hoành hành, đại dịch Covid-19 khi nào kết thúc?

Tháng 3/2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố Covid-19 là đại dịch toàn cầu do số ca nhiễm ngày càng tăng ở các quốc gia.

Đại dịch thường được xem là một đợt bùng phát dịch xảy ra trên khắp các châu lục. Theo WHO, đại dịch hiện tại sẽ được tuyên bố kết thúc khi "sự lây lan của dịch Covid-19 trên toàn thế giới dừng lại".

"Về việc đại dịch này sẽ kết thúc như thế nào, liệu nó sẽ kết thúc giống như bệnh cúm với những đợt bùng phát nhỏ hay giống như cảm lạnh thông thường ở những nơi nó trở thành một bệnh đặc hữu hay không? Chúng tôi không biết sự lây lan của virus SARS-CoV-2 sẽ tiếp diễn như thế nào, vì phần lớn sẽ phụ thuộc vào các hành động tập thể của chúng ta cũng như các công cụ tiềm năng, bao gồm vắc xin", WHO cho biết.

Theo Newsweek, đại dịch phụ thuộc vào sự lây lan của một loại virus trên quy mô toàn cầu. Do vậy đại dịch Covid-19 có thể sẽ kết thúc, nhưng vẫn sẽ có thêm các ca nhiễm mới. Một kịch bản có thể xảy ra là, dịch Covid-19 có thể được kiểm soát trong một khu vực nhất định, nhưng chưa được kiểm soát ở khu vực khác. Khi đó, Covid-19 sẽ trở thành một bệnh dịch thay vì một đại dịch. Nếu kịch bản này xảy ra, WHO nhấn mạnh thế giới cần phải cẩn trọng trong việc kiểm soát virus vì nó rất dễ lây lan và có nguy cơ "tái phát đại dịch".

Khó có thể xóa sổ hoàn toàn đại dịch

Theo tiến sĩ Maria Van Kerkhove, trưởng nhóm kỹ thuật về ứng phó đại dịch Covid-19 của WHO, thế giới đã mất khả năng xóa sổ Covid-19 "ngay từ đầu". Các nhà khoa học và chuyên gia y tế cũng tin rằng Covid-19 có thể trở thành bệnh đặc hữu, nghĩa là virus không bao giờ biến mất mà vẫn tiếp tục lây lan.

Đối với một số người, việc đối mặt với kịch bản Covid-19 trở thành một phần của cuộc sống có thể khiến họ thêm mệt mỏi và cảm thấy vô vọng. Tuy nhiên, WHO lưu ý rằng khi virus trở thành bệnh đặc hữu, mức độ tử vong và các ca bệnh nghiêm trọng mà chúng ta đang chứng kiến hiện nay sẽ không còn nữa, vì với các công cụ và liệu pháp phù hợp, thế giới có thể kiểm soát và sống chung với các bệnh đặc hữu.

Một số người Mỹ đang cảm thấy thất vọng về tình trạng bùng phát dịch trở lại khi số ca nhiễm tại nước này tăng lên, bất chấp việc vắc xin đã được phổ biến rộng rãi. Phần lớn các trường hợp nhập viện liên quan đến những người chưa tiêm chủng, mặc dù cũng có những trường hợp bị nhiễm virus ngay cả khi đã tiêm vắc xin.

Tổng Y sĩ Mỹ Vivek Murthy gần đây nói với Politico rằng thành công của nước Mỹ đối với đại dịch Covid-19 không nên được đo lường theo hướng "không có ca nhiễm nào", thay vào đó, nên hiểu theo hướng "có rất ít ca nhập viện và tử vong".

Mặc dù thế giới có thể đã bỏ lỡ cơ hội xóa sổ Covid-19, nhưng chuyên gia Van Kerkhove vẫn nhấn mạnh rằng cộng đồng quốc tế cần khai thác hết khả năng sẵn có để giảm tình trạng lây nhiễm. Bà cũng chỉ ra kế hoạch ứng phó đại dịch của WHO, trong đó kêu gọi xét nghiệm và giám sát trên diện rộng, tiêm chủng và thực hiện các biện pháp giảm thiểu rủi ro, như hạn chế tụ tập nơi công cộng và đi lại.

Đại dịch Cúm Tây Ban Nha năm 1918, đại dịch chết chóc nhất trong thế kỷ 20, đã kết thúc khi không còn đủ người để virus lây nhiễm và tồn tại trong cộng đồng. Tuy nhiên, điều đó đã phải trả giá bằng ít nhất 50 triệu sinh mạng và khoảng 1/3 dân số thế giới bị nhiễm bệnh, theo Time.

Đại dịch Covid-19 ít chết chóc hơn so với Cúm Tây Ban Nha và số ca nhiễm cần thiết để đạt miễn dịch cộng đồng có thể thấp hơn nhờ vắc xin. Cho đến nay, dịch Covid-19 khiến hơn 4,6 triệu người tử vong trên khắp thế giới và hơn 225 triệu ca nhiễm. Tiêm chủng có thể là chìa khóa để chấm dứt đại dịch vì nó làm giảm nguy cơ lây nhiễm virus, trong khi WHO đã thúc đẩy chiến dịch tiêm chủng toàn cầu, chứ không chỉ giới hạn trong một vài nước.

Giải pháp đồng bộ ở nhiều quốc gia

Chuyên gia Van Kerkhove lưu ý rằng, các quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng cao có thể có "cảm giác an tâm giả" và việc thiếu tiêm chủng ở những nơi khác có thể kéo dài đại dịch khi cho phép virus lây lan, cùng với đó là sự gia tăng của các biến chủng mới.

Tiến sĩ Larry Brilliant, nhà dịch tễ học thuộc nhóm chuyên gia của WHO từng giúp xóa sổ bệnh đậu mùa, cho biết biến chủng Delta là "có thể là chủng virus dễ lây lan nhất" từ trước đến nay. Trong những tháng gần đây, Mỹ, Ấn Độ, Trung Quốc, cũng như các quốc gia khác ở châu Âu, châu Phi và châu Á đã phải vật lộn để đối phó với biến chủng Delta với khả năng lây nhiễm cao hơn.

Ông Brilliant lưu ý rằng hiện mới chỉ có 15% dân số thế giới được tiêm chủng, trong khi vẫn còn hơn 100 quốc gia có tỷ lệ dân số được tiêm chủng ở mức dưới 5%. Điều này đồng nghĩa với việc thế giới vẫn còn một chặng đường dài trước khi kết thúc đại dịch.

"Trừ khi chúng ta tiêm chủng cho người dân ở hơn 200 quốc gia, nếu không sẽ vẫn có những biến chủng mới xuất hiện", CNBC dẫn lời ông Brilliant nói, đồng thời dự đoán virus SARS-CoV-2 cuối cùng sẽ trở thành một loại "virus vĩnh viễn" như bệnh cúm.

Khả năng kháng vắc xin của một biến chủng và lây lan sang các khu vực có tỷ lệ tiêm chủng cao khiến các quan chức y tế lo ngại về viễn cảnh đại dịch không bao giờ chấm dứt. Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhnom Ghebreyesus cảnh báo rằng không có ai an toàn cho đến khi cả thế giới an toàn, đồng thời kêu gọi sự gia tăng mạnh nguồn cung vắc xin ở các nước có thu nhập thấp hơn.

Một số quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng tương đối cao như Mỹ và Israel đang lên kế hoạch tiêm vắc xin tăng cường cho người dân, trong khi những quốc gia khác như Haiti gần đây mới nhận được lô vắc xin đầu tiên. WHO đã kêu gọi các quốc gia giàu có ngừng triển khai tiêm vắc xin tăng cường để các quốc gia thu nhập thấp có cơ hội tiêm vắc xin cho người dân của họ.

WHO nói rằng đại dịch sẽ còn tiếp tục chừng nào còn "sự lây lan trên toàn thế giới". Trong trường hợp này, sự đoàn kết toàn cầu đóng vai trò quan trọng.