Pháo đài miền Đông bên bờ vực thất thủ, Ukraine căng mình giữ phòng tuyến

Đó là một buổi tối tháng 5 hoàn hảo. Daria Karpinska và những người bạn của cô ngồi ở góc sân và chơi bài. Gần đó là trường học của họ.

Đột nhiên, một tiếng vù lớn làm gián đoạn trò chơi của đám trẻ: âm thanh của tên lửa Grad. Vài giây sau là tiếng pháo nổ. Karpinska, 14 tuổi, nói một cách thản nhiên: "Hôm nay ồn ào hơn hôm qua".

Cách đó 15km, quân Nga đang tiến lên. Vào tháng 2, lực lượng Moscow đã giành quyền kiểm soát thành phố Avdiivka ở miền Đông Ukraine. Tháng trước, Nga phát động một cuộc tấn công bất ngờ và tràn vào thị trấn nhỏ Ocheretyne, một trung tâm đường sắt.

Tuần trước, Nga tiếp tục kiểm soát những ngôi làng lân cận. Tiền tuyến ngày càng tiến gần hơn đến Hrodivka, một cộng đồng từng sống yên bình với 1.500 dân, nhưng bây giờ đang trên bờ vực không còn bóng người.

Những đứa trẻ chuẩn bị rời đi. "Gia đình cháu đã quyết định vào tuần trước rằng đã đến lúc phải rời đi. Chúng cháu đang thu dọn đồ đạc", Liza Shapovalava, 17 tuổi, nói.

Hai năm trước, Liza và bố mẹ đã chuyển đi sau khi Nga bắt đầu mở chiến dịch quân sự tại Ukraine. Sau đó, họ quay lại nhưng lại ra đi, lần này có thể là mãi mãi. Đồ đạc của họ sẽ được gửi đi trước. Shapovalava cho biết muốn học tâm lý học ở trường đại học, có thể là ở Kiev.

Bạn cùng lớp của Liza, Maksim Chuprin, nói thêm: "Chúng cháu không vui. Tất nhiên chúng cháu muốn quân đội Ukraine chiếm ưu thế. Nhưng cháu là người thực tế".

Giống như những người lớn tuổi hơn, các bạn trẻ cũng tham khảo thông tin của Deep State, một ứng dụng tiền tuyến cho thấy những bước tiến trên chiến trường của Nga. Thông tin cho thấy bom của Nga đã đánh trúng hội trường cộng đồng của Hrodivka và thổi bay cửa sổ trường học của họ.

Ivan Anysymov, 21 tuổi, tự hỏi liệu Nga có thể không tiến thẳng về phía Hrodivka hay không vì địa hình đồi núi dễ phòng thủ hơn. Về lực lượng Nga, Ivan nói: "Họ nghĩ họ vượt trội hơn, văn hóa của họ tốt hơn. Điều đó không đúng. Chúng tôi chỉ muốn sống cuộc sống của mình".

Nga chớp thời cơ tiến công

Điện Kremlin nói rằng các tỉnh phía đông Ukraine là một phần của nước Nga "lịch sử". Năm 2022, quân Nga kiểm soát phần lớn tỉnh Lugansk. Một trong những mục tiêu quan trọng của Nga trong cuộc xung đột là tiếp cận biên giới hành chính của tỉnh Donetsk.

Mục tiêu này dường như là bất khả thi. Tuy nhiên, giờ đây, một loạt thành phố tiền tuyến của Ukraine bất ngờ gặp nguy hiểm khi các đơn vị chiến đấu của Nga tiến công mạnh với sự yểm trợ của các máy bay thả bom lượn sát thương.

Các tướng lĩnh Nga đang sử dụng chiến thuật quân sự cổ điển của Liên Xô từ Thế chiến hai. Họ đang cố gắng bao vây quân đội Ukraine trên nhiều mặt trận.

Việc kiểm soát Ocheretyne đồng nghĩa với việc Moscow có những lựa chọn thuận lợi hơn. Nga có thể đẩy về phía tây qua Hrodivka tới thành phố Pokrovsk, một căn cứ quân sự quan trọng của Ukraine. Hoặc lực lượng Nga có thể tiến về phía bắc. Nếu Nga chiếm được thành phố Chasiv Yar, họ có thể đồng thời tiến quân từ phía nam, cắt đứt một phần lớn lãnh thổ Ukraine.

Hiện tại, lực lượng Ukraine vẫn nỗ lực bám trụ ở Chasiv Yar. Nhiều tháng bị bắn phá đã biến những khu căn hộ nhiều tầng ở đây thành những khối cháy đen. Trong khi đó, Nga đã tới vùng ngoại ô phía đông của thành phố. Giao tranh ác liệt vẫn tiếp tục.

Nếu Chasiv Yar thất thủ, Moscow có thể tận dụng vị trí trên cao này để tấn công một loạt thành phố quân sự lân cận của Ukraine: Kostyantynivka, Kramatorsk và Sloviansk. Đây là nơi sinh sống của hàng chục nghìn dân thường cũng như là nơi tập kết của nhiều quân nhân Ukraine. Tương lai của vùng Donbass ở miền Đông Ukraine dường như ngày càng ảm đạm.

Phó Cục trưởng Cục Tình báo Ukraine Vadim Skibitsky đồng tình với quan điểm rằng, việc Moscow kiểm soát Chasiv Yar "chỉ còn là vấn đề thời gian".

"Về mặt quân sự, thị trấn vẫn là một trong những chốt phòng thủ quan trọng, tăng cường hỗ trợ hậu cần và kỹ thuật cho các lực lượng chiến đấu Ukraine đang hoạt động trong khu vực này", ông Skibitsky cho biết.

"Vấn đề quan trọng giờ đây là Nga có thể sẽ  biến xung đột tại khu vực này thành một chuỗi các hành động tấn công và gây áp lực liên tiếp. Sự sụp đổ của một trong những lớp phòng thủ của Ukraine, như hệ thống hậu cần, sẽ gây ảnh hưởng lớn đến hàng phòng thủ chung nơi tiền tuyến", quan chức tình báo Nga nói thêm.

Về mặt chính trị, việc quân đội Nga kiểm soát được Chasiv Yar, nơi từng được Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gọi là "một pháo đài bất khả xâm phạm", sẽ giáng một đòn tâm lý mạnh mẽ vào tinh thần quân đội Kiev.

"Việc Ukraine thất thủ tại Chasov Yar cũng giống như trong trận chiến Kursk thời Thế chiến 2. Cuộc chiến vẫn sẽ tiếp tục nhưng quân đội Ukraine sẽ phải rút lui và chịu thất bại tại khu vực Donbass. Đó là lý do sự sụp đổ của Chasiv Yar sẽ là một bước ngoặt của cuộc xung đột", chuyên gia quân sự Oleg Glazunov, Phó Giáo sư ngành Phân tích Chính trị và Tâm lý Xã hội thuộc Đại học Kinh tế Nga Plekhanov, nhận định.

Tại một trại huấn luyện trong rừng, Trung úy Andrii Todorov lý giải những thất bại gần đây của Ukraine. Ông cho biết lữ đoàn "Rubizh" của ông - một phần của lực lượng vệ binh quốc gia - từng khai hỏa hệ thống M933A1 120mm của Mỹ. Tuy nhiên, vào tháng 6/2023, số đạn pháo đã hết và không được cung cấp thêm.

"Chúng tôi giữ lại ba chiếc cho một mục tiêu đặc biệt. Lính của tôi không nhận được thêm đạn dược Mỹ nữa. Tôi hy vọng chúng tôi vẫn nhận được một số đạn dược. Chúng tôi đang làm mọi thứ có thể để giữ vị trí của mình và giữ phòng tuyến", ông Todorov nói.

Sự chậm trễ kéo dài 6 tháng trong việc viện trợ quân sự của Mỹ cho Ukraine - do mâu thuẫn trong nội bộ Mỹ - đã khiến Ukraine phải trả giá đắt. Tình huống đó đã cho phép Nga giành lại thế chủ động chiến lược sau thất bại trong cuộc phản công của Kiev vào mùa hè năm ngoái.

Những lô hàng viện trợ quân sự mới đầu tiên của Mỹ đã đến Ukraine như một phần của gói viện trợ trị giá 61 tỷ USD. Chúng bao gồm đạn pháo và tên lửa tầm xa, nhưng sẽ phải mất vài tuần để các vũ khí và trang thiết bị có thể đến được tiền tuyến với số lượng lớn.

"Nga đang di chuyển khá chậm. Nhưng họ vẫn đang di chuyển. Đó là một vấn đề", Volodymyr Cherniak, một chỉ huy của lực lượng vệ binh quốc gia, nói.

Cherniak cho biết binh lính của ông sẽ có thể bảo vệ thành công các vị trí nếu các quốc gia phương Tây cung cấp cho Ukraine đầy đủ đạn dược và máy bay chiến đấu F-16 cùng với các hệ thống phòng không có thể bắn hạ máy bay chiến đấu của Nga.

"Không có chúng, chúng tôi phải chiến đấu với tên lửa của họ bằng bộ binh của mình. Đó là một điều vô nghĩa", chỉ huy Ukraine nói thêm.

Một quan chức an ninh ở Kiev tuần trước cho biết, tình hình "rất khó khăn", nhưng "không đến mức thảm khốc".

Theo Cherniak, quân đội Nga đã thích nghi sau thất bại trong việc kiểm soát Kiev hồi năm 2022, nên đã đẩy mạnh sản xuất máy bay không người lái. Nga hiện có số máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất nhiều hơn "hai hoặc ba lần", chúng bay liên tục, kể cả vào ban đêm.

Ông nói, điều đó có nghĩa là việc tiếp viện cho các vị trí ở tiền tuyến và luân chuyển quân trở nên khó khăn hơn. Nga cũng sẵn sàng triển khai số lượng lớn binh lính và xe bọc thép trong những cuộc tấn công tốn kém.

Vào tháng 3, sau khi mất Avdiivka, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố rằng 1.900km công sự phòng thủ đang được xây dựng trên khắp đất nước.

Tuy nhiên, tại Ocheretyne, các lữ đoàn Nga đã vượt qua các tuyến phòng thủ mới này. Cherniak cho biết binh sĩ của ông có kỹ năng đặt bãi mìn, nhưng quân đội Ukraine thiếu các đơn vị công binh chuyên dụng như của Nga để xây dựng các boongke và chiến hào nhanh chóng sau mỗi km tiến quân. "Chúng tôi không có đủ người để làm việc này", ông nói.

Một sĩ quan vệ binh quốc gia khác của Ukraine, Thiếu tá Maksym Taran, chỉ ra rằng Nga không tự mình chiến đấu, mà có các nước khác hỗ trợ về tên lửa đạn đạo, phụ tùng kỹ thuật và máy bay không người lái tự sát.

"Đúng, chúng ta sẽ thắng cuộc chiến này. Nhưng điều đó phụ thuộc vào phương Tây. Còn riêng chúng ta, chúng ta sẽ phải mất 100 năm để làm được điều đó", ông nói.

Một số nhà quan sát tin rằng triển vọng của Ukraine sáng sủa hơn những gì thể hiện trên thực tế.

Cựu Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Andriy Zagorodnyuk cho biết: "Tôi không nghĩ tỉnh Donetsk đã mất. Điều đó còn phụ thuộc vào thời điểm thiết bị được chuyển đến. Nếu chúng tôi nhận được loại đạn này, chúng tôi chắc chắn có thể ngăn chặn Nga và gây tổn hại đáng kể đến năng lực của họ".