Nước Mỹ chia rẽ vì chính sách nhập cư cứng rắn của Tổng thống Trump

Trong cái nóng oi ả của tháng 6, đường phố tại hơn 20 thành phố ở Mỹ đã chứng kiến biểu tình phản đối chính sách nhập cư cứng rắn của Tổng thống Donald Trump. Từ những con đường tấp nập ở New York đến các đại lộ ngập nắng ở Los Angeles, từ quảng trường lịch sử ở Boston đến trung tâm sôi động của Dallas, nhiều người Mỹ đã xuống đường.

Những cuộc biểu tình này, phần lớn ôn hòa, đôi khi xảy ra đụng độ bạo lực, báo hiệu nước Mỹ đang chứng kiến những chia rẽ sâu sắc về nhập cư, quản trị và bản chất cốt lõi. 

Chiến dịch truy quét người nhập cư bất hợp pháp

Theo giới chuyên gia, nguyên nhân trực tiếp xảy ra các cuộc biểu tình tại Mỹ là chiến dịch không khoan nhượng của ông Trump nhằm hạn chế nhập cư bất hợp pháp, một trụ cột trong nhiệm kỳ thứ hai của ông.

Kể từ khi nhậm chức vào tháng 1 năm nay, Tổng thống Trump đã thực hiện lời hứa tranh cử về việc thực hiện “chiến dịch trục xuất lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ” nhắm vào khoảng 11 triệu người nhập cư không có giấy tờ đang sinh sống tại Mỹ.

Chính quyền huy động toàn bộ lực lượng của các cơ quan liên bang, đặc biệt là Cục Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE), để tiến hành các cuộc truy quét quy mô lớn tại các thành phố lớn. Những chiến dịch này, thường được thực hiện với sự chính xác như quân sự, đã chứng kiến các đặc vụ liên bang đột kích vào nơi làm việc, nhà ở và thậm chí cả trường học, bắt giữ hàng trăm người mỗi ngày.

Quy mô của chiến dịch này là chưa từng có. Bộ An ninh Nội địa (DHS) báo cáo ICE được giao nhiệm vụ bắt giữ ít nhất 3.000 người nhập cư không có giấy tờ mỗi ngày, với hơn 118 cá nhân, bao gồm cả những người bị cáo buộc là thành viên băng đảng và những người có tiền án, bị bắt tại Los Angeles chỉ trong một tuần vào tháng 6. Để củng cố những nỗ lực này, ông Trump đã triển khai hàng ngàn binh sĩ Vệ binh Quốc gia đến các thành phố như Los Angeles, nơi các cuộc biểu tình diễn ra mạnh mẽ nhất, thậm chí cảnh báo sử dụng Lực lượng Thủy quân Lục chiến, một động thái bị Thống đốc bang California Gavin Newsom phản đối mạnh mẽ.

Lời lẽ của ông Trump cũng cứng rắn. Ông mô tả những người nhập cư không có giấy tờ là “mối đe dọa đối với an ninh quốc gia và sự ổn định kinh tế”; tuyên bố họ đang “đầu độc dòng máu của nước Mỹ”, góp phần gây ra tội phạm và mất việc làm. Chính quyền ông Donald Trump viện dẫn “Đạo luật Kẻ thù Người nước ngoài” năm 1798, một đạo luật thời chiến gây tranh cãi, để đẩy nhanh việc trục xuất, đặc biệt là đối với những người bị nghi là thành viên băng đảng, khiến căng thẳng leo thang hơn nữa.

Ngoài ra, ông Trump đã đề xuất sử dụng các căn cứ quân sự làm “trung tâm giam giữ” và gây sức ép với các chính phủ nước ngoài để chấp nhận những người bị trục xuất thông qua các mối đe dọa hạn chế visa và trừng phạt.

Những chính sách này không chỉ là hành chính, mà còn có chủ ý, được thiết kế để thể hiện sức mạnh và thực hiện lời hứa tranh cử của ông Trump. Việc triển khai 2.000 binh sĩ Vệ binh Quốc gia đến Los Angeles ngày 7/6, tiếp theo là thêm 3.000 binh sĩ, bao gồm cả Thủy quân Lục chiến, nhấn mạnh sự sẵn sàng của chính quyền trong việc sử dụng vũ lực để dập tắt bất đồng và thực thi chương trình nghị sự của mình. Tuy nhiên, cách tiếp cận mạnh tay này đã gây ra một cơn bão phản đối, làm bùng phát chuỗi phản ứng biểu tình trên khắp nước Mỹ.

Biểu tình lan rộng các thành phố

Các cuộc biểu tình bắt đầu ở Los Angeles, một thành phố từ lâu được coi là “thành trì” cho người nhập cư, sau các cuộc truy quét của ICE vào ngày 6/6, nhắm vào các địa điểm như cửa hàng Home Depot và nhà kho may mặc. Những cuộc truy quét này, dẫn đến 44 vụ bắt giữ/ngày, ngay lập tức gây ra sự phẫn nộ, với hàng trăm người tụ tập gần các trung tâm giam giữ để yêu cầu chấm dứt chiến dịch truy quét.

Đến ngày 7/6, các cuộc biểu tình đã leo thang, với người biểu tình đụng độ với cảnh sát và lực lượng Vệ binh Quốc gia. Những cảnh tượng về hơi cay, lựu đạn gây choáng và những khối bê tông được ném vào lực lượng hành pháp đã vẽ nên một bức tranh hỗn loạn, thu hút sự chú ý của cả nước.

Từ Los Angeles, các cuộc biểu tình lan rộng liên tiếp. Đến ngày 9-10/6, ít nhất 25 thành phố, bao gồm New York, Dallas, Austin, Chicago, San Francisco, Boston và Washington, D.C… đã chứng kiến các cuộc biểu tình với số lượng người tham gia từ vài chục đến hàng ngàn người.

Tại New York, hàng ngàn người tuần hành qua khu Lower Manhattan, nhắm vào các tòa nhà liên bang nơi có tòa án di trú, hô các khẩu hiệu như “ICE rời khỏi NYC” và thắc mắc về sự hiện diện dày đặc của cảnh sát: “Tại sao họ mặc đồ chống bạo động? Tôi không thấy cuộc bạo động nào ở đây”.

Tại Dallas, hàng trăm người chặn một cây cầu trong nhiều giờ, dẫn đến việc cảnh sát tuyên bố đây là “cuộc tụ tập bất hợp pháp” và sử dụng hơi cay. Tại Austin, bốn cảnh sát bị thương khi người biểu tình phun sơn lên các tòa nhà liên bang và ném đá, dẫn đến 13 vụ bắt giữ. Mặc dù hầu hết các cuộc biểu tình vẫn diễn ra ôn hòa nhưng những trường hợp bạo lực và phá hoại như việc đốt cờ Mỹ ở Oxnard, California, hay phá hủy tài sản ở San Francisco đã làm dấy lên câu chuyện về bất ổn.

Ở Chicago, khoảng 1.000 người biểu tình tụ tập bên ngoài các tòa án di trú, lên án việc quân sự hóa các thành phố như Los Angeles, trong khi ở Boston, hàng trăm người tập hợp để ủng hộ David Huerta, một lãnh đạo công đoàn bị bắt trong các cuộc truy quét ở Los Angeles.

Những cuộc biểu tình này, thường được tổ chức tự phát thông qua mạng xã hội với các hashtag như #buildtheresistance và #50501, phản ánh một phong trào cơ sở ngày càng phát triển, quyết tâm phản đối các chính sách của Trump.

Các sự kiện “No Kings” được lên kế hoạch trùng với cuộc duyệt binh nhân ngày thành lập lục quân Mỹ vào 14/6 tại Washington, D.C., cho thấy các cuộc biểu tình chưa kết thúc. Các nhà hoạt động đang chuẩn bị cho các cuộc biểu tình lớn hơn, nhằm khuếch đại thông điệp của họ trên phạm vi quốc gia. Sự phản kháng phối hợp này nhấn mạnh mức độ phẫn nộ của công chúng và tiềm năng leo thang hơn nữa.

Nguồn gốc của sự phản kháng

Các cuộc biểu tình không chỉ đơn thuần là phản ứng trước các cuộc truy quét của ICE; chúng là sự đáp trả trước cảm giác bất công và sợ hãi sâu sắc. Đối với nhiều người, các chính sách của ông Trump đại diện cho cuộc tấn công vào các giá trị hòa nhập và đa dạng từ lâu đã định hình bản sắc của nước Mỹ.

Các chiến thuật mạnh tay của chính quyền như truy quét không có lệnh tòa, sử dụng lực lượng quân sự và giam giữ cả những người có tư cách hợp pháp như Mahmoud Khalil, một người có thẻ xanh bị bắt vì biểu tình, làm dấy lên cáo buộc về lạm quyền.

Việc bắt giữ David Huerta, một lãnh đạo công đoàn nổi bật, trong các cuộc truy quét ở Los Angeles đã trở thành lời kêu gọi hành động. Việc giam giữ ông, được coi là nỗ lực để dập tắt bất đồng, đã thúc đẩy các cuộc biểu tình ở Boston và Washington, nơi các thành viên công đoàn và nhà hoạt động yêu cầu thả ông. Việc Huerta được tại ngoại với số tiền bảo lãnh 50.000 USD không làm dịu đi sự tức giận, vì điều đó làm nổi bật sự sẵn sàng của chính quyền trong việc nhắm vào các lãnh đạo cộng đồng.

Hơn nữa, các chính sách của ông Trump làm dấy lên nỗi lo ngại trong các cộng đồng nhập cư, đặc biệt là những người gốc Mỹ Latinh. Sự hiện diện của các đặc vụ ICE tại trường học, các không gian công cộng dẫn đến những khẩu hiệu như “Không có ICE trong trường học!” ở New York, phản ánh lo ngại rằng không nơi nào là an toàn. Lời lẽ của chính quyền, thường mô tả người nhập cư là “tội phạm”, khiến các cộng đồng xa lánh hơn, với những người biểu tình mang theo các biểu ngữ ghi “Người nhập cư xây dựng nước Mỹ” và “Không ai là bất hợp pháp trên vùng đất bị đánh cắp”.

Theo giới chuyên gia, việc ông Trump ra lệnh triển khai Vệ binh Quốc gia và cảnh báo sử dụng Thủy quân Lục chiến cũng làm dấy lên lo ngại về việc quân sự hóa chính sách nội địa. Thống đốc California Gavin Newsom đã đệ đơn kiện chính quyền ông Trump.

Phản ứng của Tổng thống Trump

Đối mặt với các cuộc biểu tình ngày càng gia tăng, ông Trump không có dấu hiệu nhượng bộ. Ngày 9/6, ông bảo vệ việc triển khai quân đội, tuyên bố: “Cảm ơn Chúa, chúng tôi đã gửi Vệ binh Quốc gia đến. Họ đã làm rất tuyệt vời. Los Angeles sẽ bị phá hủy hoàn toàn nếu không có họ”.

Ông mô tả các cuộc biểu tình là công việc của “những kẻ kích động được trả tiền” và khẳng định các chính quyền địa phương, đặc biệt là ở các bang do đảng Dân chủ lãnh đạo như California, đã thất bại trong việc duy trì trật tự.

Lập luận của chính quyền rất rõ ràng, chiến dịch truy quét người nhập cư bất hợp pháp là cần thiết để bảo vệ việc làm, an ninh và chủ quyền của người Mỹ. Thư ký Báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt chỉ ra hình ảnh người biểu tình vẫy cờ Mexico ở Los Angeles như bằng chứng của “cuộc xâm lược” biện minh cho các cuộc truy quét.

Stephen Miller, một cố vấn chủ chốt và kiến trúc sư của các chính sách nhập cư của ông Trump, gọi các cuộc biểu tình là “cuộc nổi dậy chống lại luật pháp”.

Để duy trì chiến dịch truy quét, ông Trump đã chuyển hướng nguồn lực từ các cơ quan liên bang khác, bao gồm FBI và ATF, để hỗ trợ các hoạt động của ICE, một động thái bị các Thượng nghị sĩ Dân chủ như Dick Durbin chỉ trích là “sự phân bổ lãng phí” làm suy yếu các nỗ lực chống lại các tội phạm khác.

Bên cạnh đó, Chính quyền Mỹ cũng đề xuất chương trình “vé vàng,” cung cấp visa 5 triệu USD cho người nhập cư giàu có, đồng thời đưa ra khoản thanh toán 1.000 USD cho những người nhập cư không có giấy tờ “tự trục xuất”. Những biện pháp này, dù hấp dẫn với một số người, song chỉ làm gia tăng sự phẫn nộ của công chúng, đặc biệt là những người coi chúng là phân biệt đối xử hoặc cưỡng chế.

Sự chia rẽ

Giới chuyên gia nhận định, các cuộc biểu tình và chính sách thúc đẩy chúng đã làm sâu sắc thêm những chia rẽ vốn đã rõ rệt của nước Mỹ.

Về chính trị, sự tranh cãi giữa hai đảng. Các thành viên đảng Cộng hòa, gồm Thống đốc Texas Greg Abbott và Thượng nghị sĩ Rand Paul, đứng sau ông Trump, lập luận rằng sự can thiệp của liên bang là hợp lý khi các chính quyền địa phương không kiểm soát được các cuộc biểu tình. Trong khi đó, đảng Dân chủ, dẫn đầu bởi các nhân vật như ông Newsom, chỉ trích ông Trump, trong bối cảnh xảy ra các vụ kiện chồng chất để thách thức các hành động hành pháp của chính quyền là vi hiến.

Về xã hội, các cuộc biểu tình làm nổi bật sự kiên cường của các cộng đồng nhập cư và đồng minh của họ. Sự tham gia của các nhóm đa dạng, từ cộng đồng gốc Latinh, công đoàn lao động, sinh viên và các nhà hoạt động tiến bộ, cho thấy liên minh rộng lớn đoàn kết chống lại các chính sách của ông Trump. Tuy nhiên, các cuộc phản biểu tình của những người ủng hộ Trump như những người đội mũ “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” (MAGA) cho thấy chiến dịch truy quét nhận được sự ủng hộ đáng kể từ một số bộ phận dân chúng.

Về kinh tế, chiến dịch truy quét làm dấy lên lo ngại về các tác động dài hạn. Người nhập cư, cả có giấy tờ và không giấy tờ, đóng góp đáng kể vào nền kinh tế Mỹ, nộp hàng tỷ USD tiền thuế và lấp đầy những thiếu hụt lao động quan trọng trong các ngành như nông nghiệp, dịch vụ khách sạn. Các vụ trục xuất hàng loạt có thể làm gián đoạn các ngành này, có khả năng dẫn đến giá cả cao hơn và thiếu hụt lao động.

Ngược lại, những người ủng hộ Tổng thống Donald Trump lập luận rằng chiến dịch truy quét sẽ “bảo vệ người lao động Mỹ” và “giảm áp lực lên các nguồn lực công cộng”, mặc dù bằng chứng hỗ trợ những tuyên bố này vẫn còn khan hiếm.

Trên trường quốc tế, các cuộc biểu tình thu hút sự chú ý đến hình ảnh toàn cầu đang thay đổi của Mỹ. Các chính sách mạnh tay của ông Trump, bao gồm đề xuất tái định cư người Palestine từ Gaza và rút khỏi các thỏa thuận quốc tế, gây ra chỉ trích từ cả đồng minh và đối thủ. Xáo trộn trong nước Mỹ làm khuếch đại những lo ngại này.

Các kịch bản phía trước

Khi các cuộc biểu tình “No Kings” đến gần vào ngày 14/6, quỹ đạo của cuộc khủng hoảng này vẫn chưa chắc chắn. Một số yếu tố sẽ định hình hướng đi của nó:

Một là biểu tình leo thang. Các cuộc biểu tình được lên kế hoạch tại Washington, D.C., và các thành phố khác có thể thu hút hàng chục ngàn người, có khả năng dẫn đến thêm các cuộc đụng độ nếu chính quyền duy trì lập trường cứng rắn. Sự tham gia của các công đoàn lao động và mạng lưới nhà hoạt động cho thấy một phong trào được tổ chức tốt, có khả năng duy trì động lực.

Hai là xảy ra thách thức pháp lý. Các vụ kiện do California và các bang khác đệ trình có thể làm chậm hoặc ngăn chặn các chính sách của ông Trump. Tuy nhiên, đội ngũ pháp lý của chính quyền, do các nhân vật như ông Todd Blanche dẫn đầu, vẫn tự tin vào thẩm quyền của mình.

Ba là hệ quả chính trị. Các cuộc biểu tình tác động tới vị thế của những nhân vật như Thống đốc California Newsom, định vị ông là ứng viên hàng đầu của đảng Dân chủ cho năm 2028. Trong khi đó, khả năng của ông Trump trong duy trì sự ủng hộ của cơ sở của mình trong khi đối mặt với phản ứng của công chúng sẽ rất quan trọng đối với chương trình chính trị của ông. Các cuộc thăm dò cho thấy 45% tán thành hiệu suất của ông cho thấy ông vẫn giữ được sự ủng hộ đáng kể, nhưng bất ổn kéo dài có thể làm xói mòn điều này.

Bốn là phản ứng quốc tế. Phản ứng toàn cầu đối với bất ổn trong nước của Mỹ có thể ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại của ông Trump. Nếu các đồng minh như EU tiếp tục xa cách, Tổng thống Donald Trump có thể tăng gấp đôi chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết”, khiến nước Mỹ càng xa cách hơn.

Trong ngắn hạn, các cuộc biểu tình có khả năng sẽ gia tăng, đặc biệt khi các sự kiện “No Kings” đến gần (ngày 14/6). Sự từ chối thỏa hiệp của chính quyền, cùng với trọng lượng cảm xúc của vấn đề nhập cư, dự báo căng thẳng sẽ vẫn ở mức cao.

Tuy nhiên, một giải pháp có thể xuất hiện nếu tòa án can thiệp, nếu dư luận thay đổi quyết định hoặc nếu ông Trump điều chỉnh cách tiếp cận của mình, có lẽ bằng cách tập trung vào các vụ trục xuất có chọn lọc thay vì các cuộc truy quét hàng loạt.