Những câu hỏi nhức nhối về cái chết bí ẩn của nhà báo Khashoggi

Cuối tuần trước, Ả-rập Xê-út đã xác nhận thông tin nhà báo Khashoggi chết trong lãnh sự quán ở Istanbul do một vụ ẩu đả, 17 ngày sau khi có thông tin ông mất tích bí ẩn. Tuy nhiên, thông tin mà Riyadh cung cấp vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng, có mâu thuẫn với các nguồn thông tin khác và những thông tin cốt lõi và quan trọng nhất vẫn chưa được công khai.

Ông Khashoggi có thực sự cân nhắc quay về Ả-rập Xê-út?

Thông báo của Riyadh nói rằng các nghi phạm liên quan tới cái chết của ông Khashoggi đã tới Thổ Nhĩ Kỳ để gặp nhà báo này khi ông Khashoggi dường như bày tỏ mong muốn quay trở lại Ả-rập Xê-út. Tuy nhiên, trên thực tế, ông Khashoggi ngày 2/10 tới lãnh sự quán ở Istanbul với hôn thê người Thổ Nhĩ Kỳ Hatice Cengiz dường như vì mục đích khác. Cô Cengiz nói rằng chồng sắp cưới của cô tới đây để lấy giấy tờ từ chính phủ Ả-rập Xê-út để họ có thể thành hôn.

Ngoài ra, Washington Post trích lời ông Khaled Saffuri, nhà hoạt động chính trị người Mỹ gốc Ả-rập, cho biết ông Khashoggi từng nói với bạn bè rằng ông nghi ngờ Ả-rập Xê-út dường như “đặt mồi” để có thể khiến ông về nước. Nhà báo này cũng từng được cho đã nói rằng ông không tin chính quyền Riyadh.

Vì sao cần tới 15 người cho một cuộc trò chuyện?

Phía Riyadh nói rằng cuộc thảo luận ban đầu giữa ông Khashoggi và các nghi phạm đã trở nên “tiêu cực” và biến thành “cuộc ẩu đả” lẫn nhau.

Trong khi phía Riyadh cho biết họ đã bắt 18 nghi phạm liên quan tới vụ việc thì Thổ Nhĩ Kỳ xác định rằng có 15 nghi phạm đến từ Ả-rập Xê-út. Ankara nói rằng nhóm người này đã tới lãnh sự quán ngay trước khi nhà báo Khashoggi biến mất và họ rời đi chỉ vài giờ sau đó.

Washington Post cho rằng, nếu đơn thuần đó chỉ là một cuộc trao đổi về việc ông Khashoggi có muốn quay trở về Ả-rập Xê-út hay không thì vì sao Riyadh lại điều quá nhiều người tới Istanbul? Và liệu việc triển khai lực lượng đông đảo có thật sự cần thiết với một cuộc trò chuyện?

Vì sao nhóm nghi phạm Ả-rập Xê-út có cả bác sỹ pháp y và lực lượng an ninh?

Cây bút Taylor cho rằng nếu đây chỉ đơn thuần là một cuộc trò chuyện thông thường, việc cử cả chuyên gia pháp y, hay đội ngũ an ninh Ả-rập Xê-út như thông tin phía Thổ Nhĩ Kỳ cung cấp, dường như là khá thừa thãi. Thông tin của Washington Post có được cho biết có ít nhất 12/15 nghi phạm bị tình nghi có liên quan tới lực lượng an ninh Riyadh.

Một trong những nghi phạm tình nghi có mặt tại hiện trường, Salah Muhammed al-Tubaigy, là chuyên gia pháp y nổi tiếng với kỹ thuật khám nghiệm tử thi nhanh. Cựu quan chức CIA Bruce Riedel đánh giá đây là một chi tiết rất đáng ngờ.

“Tôi chưa thể nghĩ được một lý do nào khác của việc điều động chuyên gia pháp y ngoài việc có ý che giấu hành động phạm tội”, ông Riedel nói.

Điều gì đã thực sự xảy ra bên trong lãnh sự quán?

Riyadh mô tả cái chết của nhà báo liên quan tới một vụ “ẩu đả” - bên trong lãnh sự quán. Washington Post cho rằng cách dùng từ này dường như đã giảm nhẹ đi vấn đề. Trên thực tế, ông Khashoggi đã một mình đi vào cơ sở ngoại giao và nếu xảy ra ẩu đả với một nhóm 15 người như Ankara công bố thì đây hoàn toàn là một trận chiến áp đảo với phần thiệt thuộc về nhà báo.

Phía Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định họ có sở hữu bản ghi âm có thể làm sáng tỏ diễn biến bên trong, như cái chết của nhà báo là do bị giết hại hay ngộ sát, có hay không việc tra tấn trước khi nhà báo qua đời. Tuy nhiên, Ankara vào ngày 19/10 khẳng định họ chưa giao đoạn ghi âm này cho bất cứ bên nào.

Điều gì đã xảy ra với thi thể của ông Khashoggi?

Dù Ả-rập Xê-út đã thừa nhận nhà báo chết bên trong lãnh sự quán, nhưng thông báo của Riyadh không nói rõ điều gì đã xảy ra thi thể của ông Khashoggi. Một số nguồn tin cho rằng các phần thi thể của nhà báo đã được chuyển ra nước ngoài, dù Thổ Nhĩ Kỳ vẫn đang khẩn trương tìm kiếm các bộ phận này ở khu vực nông thôn gần Istanbul.

Reuters dẫn một nguồn tin cho biết Riyadh dường như cũng không rõ về điều này do những phần thi thể đã được giao cho “một người địa phương” và người này hiện không rõ tung tích.

Vì sao Ả-rập Xê-út nói rằng nhà báo đã rời khỏi lãnh sự quán trước đó?

Khi ông Khashoggi không quay trở ra, vợ chưa cưới của ông, cô Cengiz, người chờ bên ngoài lãnh sự quán, đã lên tiếng về sự việc. Tuy nhiên, các quan chức Riyadh đã nhanh chóng thông báo rằng nhà báo đã rời khỏi lãnh sự quán.

Thái tử Mohammed bin Salman cũng nói về điều này khi trả lời phỏng vấn với Bloomberg. "Theo tôi biết thì ông ấy vào trong và rời đi vài phút hoặc một giờ sau đó. Tôi không chắc chắn. Chúng tôi đang điều tra ông ấy thông qua Bộ Ngoại giao để có thể biết được chính xác điều gì đã xảy ra", ông bin Salman nói.

Tuyên bố của ông bin Salman cho thấy rằng ông dường như không biết về vụ việc. Ông thậm chí còn được bổ nhiệm giữ chức lãnh đạo và nhận nhiệm vụ cải tổ cơ quan tình báo sau sự việc trên. Tuy nhiên câu hỏi đặt ra là ông có thực sự biết về vụ việc hay không?

Một nhà cựu ngoại giao Mỹ trả lời Washington Post sau khi thông tin ông Khashoggi mất tích được công bố rằng: “Điều này không thể xảy ra mà không có sự đồng ý của Thái tử. Không bao giờ xảy ra”.

Saud al-Qahtani, một cố vấn của Thái tử, là một trong những quan chức bị sa thải hồi cuối tuần trước do có liên quan tới vụ việc. Theo các quan chức Mỹ, ông Qahtani bị nghi từng có liên quan tới kế hoạch “đặt bẫy” đưa ông Khashoggi về nước.

Sau tuyên bố của chính quyền Ả-rập Xê-út, dòng tweet ông Qahtani viết hồi năm ngoái bỗng được chia sẻ với tốc độ “chóng mặt” trên mạng xã hội. “Bạn nghĩ là tôi có thể tự hành động mà không cần chỉ dẫn hay mệnh lệnh? Tôi là một người đáng tin cậy để thực hiện các mệnh lệnh của nhà vua và thái tử”, ông viết.

Những nhân vật Ả-rập Xê-út bắt giữ có phải là 15 nghi phạm mà Thổ Nhĩ Kỳ tình nghi?

Riyadh nói rằng họ đã bắt 18 nghi phạm. Tuy nhiên, những người này có liên quan tới 15 nghi phạm mà Thổ Nhĩ Kỳ “chỉ mặt gọi tên” hay không vẫn là câu hỏi chưa có lời giải. Trước đó, kênh tin tức al-Arabiya của Ả-rập Xê-út cho biết 15 người mà Thổ Nhĩ Kỳ tình nghi chỉ là những du khách và họ "đã bị cáo buộc sai".

Vì sao cần tới 17 ngày để công bố nhà báo đã qua đời?

Hơn 2 tuần sau khi ông Khashoggi biến mất bí ẩn, phía Ả-rập Xê-út mới xác nhận rằng ông đã chết. Câu hỏi đặt ra là tại sao Riyadh lại cần tới chừng đó thời gian để công bố thông tin. Thêm vào đó, Washington Post cho rằng, câu chuyện mà Ả-rập Xê-út công bố cũng không thực sự thuyết phục giới quan sát và vẫn để lại nhiều nghi vấn, đồn đoán tới thời điểm hiện tại.

Đức Hoàng

Theo Washington Post