"Nhân tố X" có thực sự giúp Nhật Bản đánh bại Covid-19?

Trong khi biến chủng Omicron lan rộng khắp thế giới gây lo ngại về một làn sóng lây nhiễm mới, số ca nhiễm mới và tử vong do Covid-19 ở Nhật Bản tiếp tục giảm mạnh một cách khó lý giải.

Giáo sư Taro Yamamoto của Viện Y học Nhiệt đới thuộc Đại học Nagasaki thừa nhận: "Thành thật mà nói, chúng tôi không biết chính xác vì sao ca nhiễm và ca tử vong giảm đột ngột như vậy".

Trong suốt đại dịch, Nhật Bản có tỷ lệ ca nhiễm và tử vong do Covid-19 thấp hơn nhiều so với nhiều nước phương Tây, mặc dù nước này đã trải qua một mùa hè kinh hoàng khiến các bệnh viện quá tải.

Các đợt bùng phát nhẹ hơn, so với mức độ tàn phá ở châu Âu và châu Mỹ, là xu hướng thường thấy ở nhiều nước châu Á và thường là do người dân đã quen với các biện pháp chống dịch từ trước như SARS và MERS.

Các nhà nghiên cứu cũng đã xem xét yếu tố gen di truyền, chế độ ăn uống và các yếu tố khác có thể giúp các nước Đông Á như Nhật Bản và Hàn Quốc thoát khỏi vũng lầy Covid-19.

Tại Nhật Bản, các nhà nghiên cứu cũng đã kiểm tra các yếu tố như thời tiết, mô hình chu kỳ lây lan của virus và khả năng đã từng nhiễm virus với chủng nhẹ trước đó. Các chuyên gia cho rằng, các đặc điểm di truyền tiềm ẩn của người Nhật Bản có thể khiến hệ thống miễn dịch phản ứng mạnh hơn đối với virus nhưng cho biết cần phải nghiên cứu thêm mới có thể đưa ra kết luận chính xác.

Nhật Bản hiện đã tiêm đầy đủ cho hầu hết dân số và người dân nước này rất tuân thủ việc đeo khẩu trang. Điều này có thể giải thích cho con số thấp kỷ lục như hiện nay.

Tuy nhiên, vấn đề là tại nước láng giềng Hàn Quốc, câu chuyện lại khác. Hiện giới chức Hàn Quốc hủy bỏ kế hoạch mở cửa trở lại vì số ca nhiễm tăng đột biến và số ca bệnh nghiêm trọng và nguy kịch cũng tăng kỷ lục. Nhật Bản cũng hầu như chưa bắt đầu cho chiến dịch tiêm tăng cường.

Ông Yamamoto nói: "Rõ ràng là tiêm chủng, đeo khẩu trang và giãn cách xã hội là những yếu tố quan trọng, nhưng vẫn không thể giải thích được, đặc biệt là khi so sánh tình hình với Hàn Quốc".

Theo ông, hiện vẫn chưa rõ liệu có "nhân tố X" đặc trưng của người Nhật Bản hay Đông Á có phải là yếu tố quyết định hay không. "Khi xác định được yếu tố quan trọng này, hy vọng nó có thể giúp chúng tôi hiểu và kiểm soát virus".

Taisuke Nakata, phó giáo sư tại Đại học Tokyo, đã dẫn đầu một nhóm nghiên cứu về 6 giả thuyết để giải thích tại sao các ca nhiễm ở Nhật Bản lại giảm bất ngờ kể từ sau đợt tăng đột biến vào mùa hè như: bùng phát theo chu kỳ 120 ngày, mọi người tránh những nơi nguy cơ cao, tỷ lệ tiêm chủng cao, thời tiết, khả năng miễn dịch cộng đồng, hoặc Nhật Bản đang chứng kiến tỷ lệ virus sản sinh thấp.

Thực tế ở Nhật Bản cũng khiến giới nghiên cứu ở Hàn Quốc đau đầu. Giáo sư y tế dự phòng Lee Duk-hee tại Đại học Quốc gia Kyungpook ở Daegu cho biết: "Nhiều người trong chúng tôi ở Hàn Quốc bối rối trước thực tế dịch bệnh đang gần bằng 0 ở quốc gia láng giềng".

Một số nhà nghiên cứu Nhật Bản trước đó đã chỉ ra các yếu tố gen di truyền hoặc tình trạng sức khỏe của người dân, bao gồm cả tỷ lệ béo phì thấp.

Một nghiên cứu mới của các nhà khoa học tại Viện nghiên cứu Riken cho thấy, nguyên nhân có phần liên quan đến gen di truyền. Hầu hết người Nhật Bản được di truyền một thành phần của hệ thống miễn dịch có thể tiêu diệt hiệu quả các chủng virus corona, trong đó có virus SARS-CoV-2, theo các nhà khoa học tại Riken.

Đặc điểm di truyền này, được gọi là HLA-A24, phổ biến ở các nước Đông Á và đã được tìm thấy ở nhiều quốc gia chống dịch hiệu quả, bao gồm cả Nhật Bản và Hàn Quốc.

Tuy nhiên, giờ đây, với những thực tế hiện hữu khác nhau của Nhật Bản và Hàn Quốc trong hai tháng qua, các nhà nghiên cứu cho rằng, cần tìm hiểu thêm kỹ càng về những gì đang diễn ra.