Mỹ sẽ thua Trung Quốc trong cuộc đua công nghệ?

Dường như không nhiều người Mỹ nhận ra rằng, vị thế thống trị của họ trong ngành công nghệ cao hiện đang bị lung lay. Đây là thực tế mà cựu Giám đốc điều hành của Google, Eric Schmidt, đã phải cay đắng thừa nhận tại một phiên điều trần gần đây trước quốc hội Mỹ.

Tỷ phú công nghệ Elon Musk cũng có cùng lo ngại như vậy khi từng tuyên bố, Trung Quốc sẽ trở thành nền kinh tế hàng đầu và là siêu cường thế giới. Và theo ông, hầu hết là do chính sách đầu tư mạnh mẽ và hiệu quả của Bắc Kinh vào đổi mới công nghệ cao.

Thực tế cho thấy, dù đó là trí tuệ nhân tạo (AI) hay công nghệ không gian, Trung Quốc đang nhanh chóng khẳng định vị thế áp đảo, nhất là trong phát triển công nghệ cao. Và khi những xu hướng này gia tăng trong thập niên tới, Trung Quốc cũng sẽ dần thu hẹp khoảng cách tiềm lực quân sự với Mỹ và trở thành mối đe dọa lớn hơn đối với Washington.

Một ví dụ điển hình là vào cuối tháng 2 vừa qua, Bắc Kinh thật sự gây bất ngờ cho các cơ quan tình báo phương Tây khi phóng 3 vệ tinh Dao Cảm-31. Nghị sĩ Gary Peters, một thành viên đảng Dân chủ thuộc Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, cảnh báo đây là vụ phóng vệ tinh thứ 3 kể từ ngày 31/1, dấu hiệu rõ ràng cho thấy năng lực ngày càng đáng gờm của Trung Quốc và có thể sẽ sớm bắt kịp Mỹ.

Và rồi hệ quả là, khi Trung Quốc vươn đến tiềm lực tương xứng - thậm chí vượt qua hơn nữa - Mỹ sẽ sớm bị đẩy ra khỏi khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương, và vị thế siêu cường duy nhất của thế giới cũng có thể cũng sẽ bị xóa sổ. Đó là lý do hiện nay Bắc Kinh đang nỗ lực ngăn chặn Mỹ can thiệp vào Ấn Độ - Thái Bình Dương. Và mạng lưới vệ tinh Dao Cảm có thể giúp Bắc Kinh thực hiện mục tiêu đó khi nó có đủ khả năng để định vị các tài sản hải quân của Mỹ.

Trên thực tế, Bắc Kinh cũng đã có những bước đi khác thường để bảo vệ mạng lưới Dao Cảm trước nguy cơ tấn công diệt vệ tinh (ASAT) của Mỹ. Năm 2018, Bắc Kinh triển khai một vệ tinh cỡ nhỏ đồng quỹ đạo cùng với một trong số các vệ tinh do thám thuộc mạng lưới Yaogan. Không ai rõ sứ mệnh của vệ tinh này là gì nhưng các chuyên gia đã đặt biệt danh cho nó là "vệ sĩ không gian". Trong thời bình, nó có thể giúp sửa chữa các vệ tinh lớn hơn, và trong thời chiến, nó có thể trở thành vũ khí tàn khốc. Tóm lại, nó sẽ giúp đảm bảo cho mạng lưới Dao Cảm hoạt động khi bùng nổ chiến tranh với Mỹ.

Các chiến lược gia của Mỹ tin rằng trong khi Trung Quốc ngày càng phụ thuộc vào các vệ tinh trong thập niên tới, các lực lượng Mỹ sẽ đủ khả năng khống chế Trung Quốc bằng cách đe dọa các mạng lưới này. Tuy nhiên, sự hiện diện của các "vệ sĩ không gian" cho thấy Bắc Kinh có một lớp bảo vệ bổ sung mà các hệ thống của Washnigton không có. Do đó, chiến lược răn đe của Mỹ sẽ khó có tác dụng trong khi Trung Quốc vẫn có nhiều lợi thế hơn. Nhưng các chuyên gia cho rằng, kịch bản này chỉ xảy ra khi Mỹ tiếp tục bỏ cuộc trong cuộc đua phát triển công nghệ.

Trong một cuốn sách gần đây, chuyên gia David Goldman nhận định, trong lúc Mỹ ngày càng tự mãn, Bắc Kinh đã xác định những ngành công nghiệp quan trọng chiến cần có. Bằng cách nắm bắt được những lĩnh vực công nghệ cao như điện toán lượng tử, công nghệ không gian, công nghệ sinh học hay AI, Trung Quốc sẽ trở thành trung tâm của thế giới.

Một khi đã trở thành nguồn cung cấp công nghệ cho cuộc cách mạng công nghiệp mới, quân đội Trung Quốc sẽ theo đà lớn mạnh đó. Bắc Kinh cuối cùng sẽ có đủ công cụ để đe dọa Mỹ, từ đó có thể tạo ra những sự thay đổi cơ bản về trật tự quốc tế vốn vẫn có lợi cho Mỹ. Vì vậy, Mỹ cần nhanh chóng có một nghiên cứu và phát triển dài hạn về công nghệ cao trước khi bị Trung Quốc "vượt mặt" trong thập niên tới.