Mỹ muốn hợp tác an ninh hàng hải: Tính toán hài hòa

Quan hệ đối tác đi vào thực chất

Chia sẻ với Đất Việt, ngày 31/3 trước việc, các quan chức Mỹ liên tiếp phát tín hiệu muốn hợp tác an ninh hàng hải với Việt Nam nhiều hơn trong thời gian qua, TS Trần Việt Thái - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Bộ Ngoại giao, cho biết ở đây có 2 nhóm nguyên nhân: "Nguyên nhân bên trong là do Mỹ có lợi ích trong việc thúc đẩy quan hệ hợp tác về an ninh, an toàn hàng hải với các nước châu Á - Thái Bình Dương trong đó có VN.

Nguyên nhân bên ngoài là do trong bối cảnh hiện nay ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, đặc biệt khu vực Biển Đông, tình hình ngày càng diễn biến phức tạp, các thách thức về an ninh, an toàn hàng hải ngày càng nổi lên, cả truyền thống và phi truyền thống. Chính vì vậy, nên Mỹ có nhu cầu muốn duy trì các vấn đề an ninh, an toàn hàng hải mở, các tuyến hàng hải mở, duy trì đảm bảo vận tải biển, một cách hòa bình, ổn định, phục vụ cho lợi ích của Mỹ và cả khu vực".

Bên cạnh đó, theo ông Thái, về quan hệ song phương, từ năm 2011, hai nước Việt - Mỹ đã ký được thỏa thuận hợp tác trong lĩnh vực quốc phòng, trong đó lĩnh vực hợp tác cảnh sát biển là một trong 5 lĩnh vực hai bên muốn thúc đẩy. Trong chuyến đi mới đây của Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, phía Mỹ cũng đã hứa đẩy nhanh tiến trình cung cấp tàu tuần tra và hỗ trợ VN xây dựng lực lượng cảnh sát biển.

Tất cả những hành động này, đều đi đúng hướng thúc đẩy quan hệ song phương Việt - Mỹ phù hợp lợi ích của cả hai nước, đặc biệt phù hợp xu thế chung của khu vực.

Phân tích rõ hơn, ông Thái cho biết thêm: "Đây là giai đoạn 2 bên đưa mối quan hệ đi vào chi tiết, cụ thể hơn, trong đó về mặt chiến lược, tình hình hiện nay diễn biến ngày càng phức tạp nhất là khu vực Biển Đông, đặc biệt là hành động của Trung Quốc xây dựng và cải tạo đảo quy mô lớn một cách trái phép ở Trường Sa.

Hơn nữa, đã đến giai đoạn, mà hai bên cần trao đổi sâu đậm hơn, đặc biệt trong bối cảnh chúng ta đang chuẩn bị cho các chuyến thăm hữu nghị giữa hai nước".

Theo quan điểm của ông Thái, thì đây cũng là thời điểm quan hệ đối tác chiến lược Việt - Mỹ đang đi vào thực chất, đi vào chiều sâu đúng nghĩa, đó là lý do vì sao thời gian gần đây phía Mỹ chủ động hơn trong việc thúc đẩy an ninh hàng hải với VN.

Không hợp tác để chống lại bên thứ 3

Trước những lời mời đề nghị từ phía Mỹ, ông Thái khẳng định: "Một là, chính phủ VN hoan nghênh các hoạt động đóng góp cho hòa bình, ổn định của Mỹ ở khu vực.

Hai là, hoan nghênh Mỹ hỗ trợ năng lực cho lực lượng cảnh sát biển nói riêng và cho các lực lượng thực thi pháp luật của VN nói chung".

Mặt khác, hiện nay, quan điểm của chúng ta là có chính sách quốc phòng ba không rất rõ ràng: không đưa quân ra nước ngoài, không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự trên lãnh thổ VN, không tham gia với bên nào để chống bên thứ 3.
Tàu tuần tra tốc độ cao lớp Defiant do Công ty Metal Shark chế tạo từ Chính phủ Mỹ nhằm nâng cao năng lực bảo đảm an ninh hàng hải của Việt Nam.

Cho nên, ông Thái cho hay: "Hợp tác quốc phòng Việt - Mỹ thuần túy chủ yếu trực tiếp chỉ phục vụ cho mục đích quốc phòng tự vệ, không chống lại bên nào, đóng góp cho an ninh chung, duy trì trật tự, ổn định khu vực, điều đó có lợi cho tất cả các nước, phù hợp xu thế chung. Phát triển lực lượng cảnh sát biển cũng chỉ là để bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ".

Mặt khác, ở tầm khu vực và quốc tế, chúng ta cũng đã nói rõ hợp tác song phương Việt - Mỹ, không để chống lại bên nào, mà chỉ là để bảo vệ chủ quyền, độc lập, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của mình. Chúng ta hoan nghênh Mỹ, vì Mỹ là đối tác toàn cầu, siêu cường toàn cầu, cho nên họ nhìn VN ở góc độ toàn cầu.

Các bước đi cần được tính toán hài hòa

Nhìn nhận ở một góc độ khác, ông Thái nhận định: "Quan hệ Việt - Mỹ cần phải được đặt tổng thể trong quan hệ Việt - Trung, quan hệ VN - ASEAN và với khu vực. Các bước đi cần được tính toán hài hòa, hiện nay lãnh đạo cấp cao, cũng như các cơ quan tham mưu của VN, trong đó có Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an đều đang tích cực bàn thảo, trao đổi, để làm sao tính toán đạt được sự cân bằng, sự hài hòa.

Mục đích cuối cùng của chúng ta là hợp tác với ai, hợp tác về cái gì đều vì mục đích xây dựng đất nước, phục vụ hai nhiệm vụ chiến lược: Một là, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời kỳ đổi mới; Hai là, đóng góp tích cực cho cộng đồng quốc tế với tư cách một nước có trách nhiệm".

Việc thời gian qua, Mỹ tăng cường các hành động thể hiện mong muốn hợp tác an ninh hàng hải với VN, theo ông Thái, đó là tính toán của Mỹ, phục vụ cho chiến lược tái cân bằng sang châu Á- Thái Bình Dương. Thế nhưng, hợp tác song phương là dựa vào ý chí, nguyện vọng hợp tác của cả hai bên, chứ không phải một bên, thậm chí nó còn phụ thuộc vào cách hai bên tiến hành hợp tác như thế nào.