Mỹ có giữ được vị thế siêu cường?

Ngày 30/9 tại New York, Tổng thống Mỹ Bush đã có bài phát biểu thứ 8 tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc. Ông Bush đã nói về chủ nghĩa khủng bố và các chính quyền khủng bố, về các chính phủ được cho là đã tiếp tay cho khủng bố. Nhưng ông Bush không để ý thấy rằng các đại biểu ngồi trước mặt ông đang lắc đầu, cười, hoặc nói thầm.

Bài phát biểu cuối cùng tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc của Tổng thống sắp mãn nhiệm tương tự như những bài phát biểu của chính ông năm 2004 và 2007, đề cập tới từ “khủng bố” 32 lần trong 22 phút. Cũng tại đây, ông Bush là người duy nhất vẫn còn nói về khủng bố và không đề cập tới chủ đề mà cả thế giới còn lại đang quan tâm. Chẳng thế mà một phụ nữ Pháp thì gọi ông Bush là “người cũ”. 

Tổng thư ký Liên Hợp Quốc Ban Ki-moon nhắc tới một “thực thể mới”, “các trung tâm quyền lực và cương vị lãnh đạo mới tại châu Á, châu Mỹ Latin và trên khắp thế giới”. Trong một bài phát biểu trước quốc hội Đức, Bộ trưởng tài chính Đức Peer Steinbrück đã nói về sự chấm hết của Mỹ với vai trò là “siêu cường trong hệ thống tài chính toàn cầu”.

Cuộc khủng hoảng ngân hàng tại Mỹ đã ảnh hưởng tới nhiều thứ trong những ngày gần đây, chứ không chỉ là sự tôn trọng mà thế giới từng dành cho Mỹ với tư cách là một siêu cường chính trị và kinh tế. Kể từ khi ngân hàng đầu tư Lehamn Brothers bị phá sản hơn 2 tuần trước, cuộc khủng hoảng tài chính đã có sức phá huỷ tới mức không thể tưởng tượng nổi. 

Các ngân hàng đầu tư hàng đầu của Mỹ với những cái tên được cả thế giới công nhận như Merrill Lynch và Goldman Sachs đều phá sản hoặc được các hãng khác mua lại hoặc cơ cấu lại. Thị trường bất động sản Mỹ về cơ bản đã bị quốc hữu hoá. Ngân hàng tiết kiệm và cho vay lớn nhất nước Mỹ Washington Mutual tuyên bố phá sản và bị bán lại cho một ngân hàng khác.

Cùng với nhiều thông tin được cập nhật hàng ngày về những khoản thua lỗ trong lĩnh vực tài chính, người ta cũng nhận thấy rằng thảm hoạ này đã trở thành một trong những cuộc điều tra tội phạm lớn nhất trong lịch sử Mỹ. Cục diều tra liên bang FBI hiện đang điều tra 26 tập đoàn tài chính lớn cũng như 1.400 cá nhân và công ty nhỏ.

Các nhà kinh tế giờ đây mô tả cuộc khủng hoảng, bắt đầu 2 năm trước với việc giá nhà đất Mỹ đi xuống, là thảm hoạ kinh tế lớn nhất kể từ cuộc khủng hoảng kinh tế vào những năm 1930. Không ai biết làm cách nào và liệu có thể ngăn chặn sự sụp đổ của các thị trường tài chính toàn cầu, điều sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng cho nền kinh tế thế giới.

Và giờ đây, thế giới phải đối mặt với một siêu cường dường như không còn khả năng dẫn đầu và một tổng thống Mỹ không thể hàn gắn đất nước bị chia rẽ. Ông Bush bị chỉ trích là không chú ý tới cuộc khủng hoảng một cách kịp thời và thiếu quyết đoán, còn những người kế nhiệm tiềm năng của ông - John McCain và Barack Obama, có vẻ như quan tâm nhiều hơn tới việc làm thế nào để gây ấn tượng mạnh đối với cử tri.

Nhà triết học chính trị John Gray, giáo sư nghỉ hưu tại Trường kinh tế tại London, viết: “Đây là sự thay đổi địa chính trị lịch sử trong đó cân bằng quyền lực trên thế giới đang thay đổi”.

“Thời đại Mỹ lãnh đạo toàn cầu, từ Thế chiến II, đã qua rồi. Thị trường tự do Mỹ đã tự sụp đổ trong khi các nước duy trì kiểm soát chung thị trường vẫn đứng vững. Trong một sự thay đổi khiến người ta nhớ lại sự sụp đổ của Liên bang Xôviết, toàn bộ một mô hình chính phủ và nền kinh tế đã sụp đổ”.  

Tuy nhiên, giáo sư Robin Niblett từ Tổ chức nghiên cứu Chatham House (Anh) nhận định: “Mỹ vẫn sẽ có sức hấp dẫn to lớn đối với những người nhập cư có tay nghề và vẫn có khả năng sản sinh ra những tập đoàn lớn Microsoft hay Google”.

Với cuộc bầu cử tổng thống đang đến gần, hãy chờ đợi xem thế giới - và cả nước Mỹ trong đó - sẽ như thế nào trong năm tới.

VTH

Theo BBC, Spielgel